Më 16 shkurt, Banka e Japonisë u bashkua me Bankën Qendrore Europiane, Bankën Kmbëotare të Zvicrës dhe të tjerave në zbatimin e politikës së normave negative të interesit mbi depozitat. Megjithëse lëvizja menjëherë e uli strukturën e normave të interesit edhe më poshtë, siç pritej, efektet e saj mbi vlerën e jenit dhe mbi aksionet në bursa qenë surpriza të pakëndshme.
Në një përpjekje serioze për të riflacionuar ekonominë e Japonisë, Banka e Japonisë vendosi t’i ulë normat e interesit të depozitave në territorin negativ. Megjithëse kjo politikë nuk është tërësisht e re – ajo sakaq po zbatohet nga Banka Qendrore Europiane, Banka e Suedisë, Banka Kombëtare e Zvicrës e të tjera – sërish mbetet një fushë e re dhe e paeksploruar për Bankën e Japonisë. Dhe, për fat të keq, tregjet nuk kanë reaguar siç shpresohej se do të reagonin.
Në teori, interesat negativë, ku bankat tregtare në thelb detyrohen të paguajnë një interes te banka qendrore për të depozituar paratë e tyre aty, duhet të sjellë rritje të kreditimit për kompanitë, të cilat më pas duhet të shpenzojnë më shumë, përfshirë shpenzimet për punësimin e më shumë njerëzve. Kjo duhet të sjellë rritje të bursave, rritje të konsumit të familjeve, të dobësojë vlerën e monedhës së Japonisë Jen dhe të ndalojë deflacionin. Por teoria nuk përkthehet gjithmonë në praktikë; ndërsa vendosja e interesit negativ nga Banka e Japonisë pothuajse menjëherë u konvertua në strukturë më të ulët të normave të interesit në përgjithësi, siç pritej, pasojat e kësaj politike te jeni dhe te bursat rezultuan surpriza të pakëndshme.
Një arsye për këtë është pesimizmi i gjithëpërhapur për ekonominë e Japonisë, e përforcuar nga luhatjet në Kinë, shtrëngimi monetar në Shtetet e Bashkuara dhe rrëzimi i çmimeve botërore të naftës. Por, siç raportoi edhe së fundmi guvernatori i Bankës së Japonisë Haruhiko Kuroda para Shtëpisë së Këshilltarëve, fondamentat e ekonomisë së Japonisë janë në përgjithësi të shëndosha dhe parashikimet pesimiste janë shumë të ekzagjeruara.
Në fakt, strategjia ekonomike e kryeministrit Shinzo Abe – e ashtuquajtura “Abenomiks” – i ka mundësuar Japonisë të qëndrojë mjaftueshëm në rrugë pozitive në kohë shumë të paqarta, ku ekonomia ka treguar shenja rimëkëmbjeje të qëndrueshme pas shumë dekadash stanjacioni. Që kur Abe mori postin në vitin 2012, 1.5 milionë vende pune janë krijuar dhe norma e papunësisë është ulur nga 4.6 në 3.3 për qind. Për më tepër, turizmi është rritur me shpejtësi dhe të ardhurat e kompanive apo të qeverisë kanë qenë në rritje të shpejtë.
Edhe sfidat e jashmte të Japonisë mund të mos jenë një lajm kaq i keq. Sa për fillim, Japonia, njësoj si ekonomitë në rritje me regjime të kursit të lirë të këmbimit, mund të jetë aktualisht duke përfituar nga shtrëngimi monetar në SHBA, për shkak se dollari që forcohet i bën eksportet japoneze më konkurruese. Në mënyrë të ngjashme, për shkak se Japonia mund të plotësojë brenda vendin vetëm 6 për qind të nevojave të veta për energji, nafta e lirë vjen si një bekim i vërtetë – një bekim që mund të vijojë për ca kohë të mira.
Sa për situatën ekonomike në Kinë, aty me të vërtetë ka arsye për t’u shqetësuar. Shqetësimi është që, ndërsa “pjesa e fortë” e ekonomisë kineze ka përparuar në mënyrë thelbësore që kur Deng Xiaoping (Ten Siapin) filloi “reformën dhe hapjen” si politikë zyrtare katër dekada më parë, “pjesa e butë” e politikëbërjes ekonomike është e kufizuar nga menaxhimi i tepërt shtetëror. Për rrjedhojë, vendi po vuan për të ndryshuar drejt një modeli më të qëndrueshëm të rritjes, të bazuar te lulëzimi i sektorit të shërbimeve dhe konsumit të lartë vendës.
Deri sa Kina të kuptojë problemin e kapjes për fyti të mjeteve kryesore ekonomike nga Partia Komuniste, ajo do të vijojë të mbetet një burim pasigurie për tregjet, pasiguri që do të shkaktojë dallgë në të gjithë ekonominë botërore. Por edhe këtu, situata e Japonisë nuk është aq e vështirë sa duket, për shkak se Japonia ka shkallë të vogël ekspozimi ndaj Kinës; për shembull, eksportet drejt Kinës janë vetëm 3 për qind e PBB-së së Japonisë.
Duke parë këtë, nuk ka arsye se pse bursa e Tokios të rrëzohet sa herë që bursa e Shangait tronditet. Strategjia konvencionale e Fondeve Hexh (hedge-fund) ndiqet zakonisht në bursat e Tokios dhe jo në ato të Shangait.
Megjithatë, edhe pse situata ekonomike e Japonisë është larg të qenit e vështirë, vendosja e normave negative të interesit nuk është interpretuar thjeshtë për atë që është: një manovër për të lehtësuar më tej politikën monetare. Përkundrazi, bursat e Japonisë e shikuan normën negative të interesit si një paralajmërim për rrezik më të madh financiar dhe spekulatorët kanë vijuar të jenë të prirur nga bindja se jeni do të forcohet.
Statisticieni dhe ekonomisti Yoichi Takahashi më thotë se forcimi me 8 për qind i jenit brenda vetëm dhjetë ditëve të fundit është anormal dhe ka gjasa është shkaktuar nga sulme spekulative. Në opinionin e tij, disa ndërhyrje në tregun e këmbimit valutor nga Ministria e Financave mund të jenë të nevojshme për të shmangur fluktuacionet e jashtëzakonshme.
Mes viteve 2003 dhe 2004, thesari i Japonisë bleu sasi të mëdha dollarësh, rrjedhimisht duke lehtësuar kushtet monetare, në një kohë kur Banka e Japonisë nuk guxonte të hynte në operacione të tregut të hapir. Në vitet e fundit, gjithsesi, kursi i këmbimit të jenit është përcaktuar më së shumti nga politika monetare dhe nuk është manipuluar nga ndërhyrjet. Në përgjithësi, unë e mikpres këtë përqasje të re dhe për rrjedhojë, nuk rekomandoj ndërhyrje të mëdha për të ndryshuar drejtimin e kursit të këmbimit të jenit. Unë, gjithsesi, besoj se ndërhyrjet sporadike mund të jenë të nevojshme për të ndëshkuar spekulatorët që po përfitojnë nga kushte psikologjike të përkohëshme për të mbajtur jenin në një kurs shumë më të lartë se sa vlera e tregut.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. Less than Zero in Japan