Ashtu si me çdo krizë globale, vazhdon gara për të përcaktuar se cilat sisteme politike do të dalin më të forta nga pandemia dhe cilat do të diskreditohen nga përgjigja e tyre ndaj saj. Por nëse marrim në konsideratë të kaluarën, është ende shumë herët për të bërë gjykime të tilla, sepse prova e vërtetë për sistemet konkurruese nuk ka ardhur ende.
Sistemet politike jetojnë nga konkurrenca. Politikanët në detyrë dhe ata që aspirojnë të vijnë në detyrë pohojnë vazhdimisht se ata mund t'i menaxhojnë problemet më mirë sesa mund ta bëjnë rivalët e tyre. Luftërat moderne të ideve, projekteve politike dhe sistemeve të organizimit janë thjesht versione të azhurnuara të formave të vjetra të luftimit.
Kriza financiare e vitit 2008 është një shembull i fundit i politikës konkurruese në veprim. Në fillim, jo-amerikanët të cilët u përqendruan në origjinën e krizës – kriza e hipotekave nënstandarde në Shtetet e Bashkuara – arritën në përfundimin se kapitalizmi amerikan kishte dështuar dhe se planifikimi kinez ose korporatizmi europian ishin sisteme superiore. Por më pas Europa u zhyt në një krizë borxhi, gjë që i lejoi amerikanët të mburreshin se modeli i tyre ishte akoma më i mirë, për shkak të sistemit të tij të bashkimit dhe mbështetjes së borxhit, i cili ishte krijuar në vitin 1790 nën sekretarin e atëhershëm të thesarit Alexander Hamilton.
Nuk është habi që pandemia e COVID-19 ka ofruar gjithashtu arsye për pretendime konkurruese epërsie politike. Midis ndryshimit të shpejtë të skenarëve, shumë liderë politikë dhe liderë biznesi kanë nxituar edhe një herë të deklarojnë fitoren për sistemin e tyre. Ne duhet të jemi skeptikë ndaj këtyre pretendimeve. Me përjashtim të vendeve ishullore më pak të populluara, të distancuara gjeografikisht si Zelanda e Re (25 vdekje), Tajvani (7 vdekje), ose Groenlanda (pa vdekje), nuk është shfaqur ende asnjë model i dukshëm superior.
Kina, deri më tani, është shfaqur si fituesja e pandemisë: ekonomia e saj vazhdoi të rritet fuqishëm në vitin 2020 dhe ishte një nga ekonomitë e vetme të mëdha që u rrit. Pas vendosjes së bllokimeve të rënda për të shtypur përhapjen e virusit, Kina qe në gjendje të rifillonte aktivitetin ekonomik dhe të shërbente si një nga furnizuesit kryesorë globalë të produkteve – përfshirë pajisjet mbrojtëse personale (PPE) dhe farmaceutike – të nevojshme për t'u përballur me pandeminë.
Ndryshe nga kjo, Bashkimi Europian dhe SHBA-ja shfaqën një mosfunksionim të thellë përballë pandemisë. Administrata e presidentit të SHBA-së Donald Trump do të shërbejë për një kohë të gjatë si një përrallë paralajmëruese e paaftësisë, mendjemadhësisë dhe korrupsionit. Trump mohoi rëndësinë e pandemisë, kryesisht sepse i pa izolimet si një kërcënim për ekonominë dhe për pasojë për rizgjedhjen e tij. Kur SHBA-ja veproi për të mobilizuar furnitorët e pajisjeve kritike, procesi u shoqërua me miqësi, me shumë kontrata që shkonin për persona që kishin lidhje me familjen Trump.
Që atëherë, presidenti i zgjedhur Joe Biden ka hasur rezistencë nga administrata në largim ndërsa përpiqet të mbikëqyrë një tranzicion të qetë dhe grindjet partiake mbi shpenzimet shtesë kanë vazhduar, duke sjellë humbjen e përkohshme të përfitimeve të papunësisë në fund të dhjetorit. Megjithëse tani ka shumë vaksina të aprovuara që po shpërndahen, shpërndarja e tyre do të jetë përçarëse dhe e kontroverse.
SHBA-ja në vitin 2020 u bë edhe më e polarizuar, jo vetëm nga virusi, por edhe nga efektet e pabarabarta klinike të COVID-19, izolimet dhe masat e tjera të vëna në zbatim për ta adresuar atë. Çështja e racizmit sistematik dhe dhunës policore u kthye në vëmendje pas vdekjes së George Floyd në maj, duke krijuar një stuhi të përsosur padrejtësie shoqërore, politike dhe ekonomike. Njerëzit me ngjyrë nuk mund të merrnin frymë për shkak të efektit të virusit në mushkëritë e tyre dhe për shkak të policëve që u vendosnin gjurin në qafë.
Në kujtimet e tij të fundit, ish-presidenti Barack Obama shkruan pothuajse me dëshpërim për SHBA-në si një shembull i supozuar i një shoqërie multikulturore dhe multietnike. Rezultati i këtij eksperimenti, vëren ai, mbetet thellësisht i pasigurt. Trashëgimia përçarëse e Trumpizmit tregon nevojën për një themelim të ri të Republikës Amerikane.
SHBA-ja tashmë është ribërë dy herë: në Revolucionin Amerikan, pasi trembëdhjetë kolonitë shpallën pavarësinë e tyre nga Britania në 1776; dhe pastaj përsëri në vitet 1860 dhe 1870, pas periudhës pas Luftës Civile të njohur si Rindërtimi (një proces që do të duhej të paktën një shekull për t'u parë). Çdo herë, bëhej vetëm një rregullim i pjesshëm për pohimin themelor të Deklaratës së Pavarësisë se të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë.
Për Presidentin Abraham Lincoln, kjo do të thoshte “qeverisje e popullit, nga populli dhe për popullin” dhe ai premtoi një “lindje të re të lirisë”. Dy vjet e gjysmë më parë, në inaugurimin e tij të parë, ai kishte shpjeguar se, “Në duart tuaja, bashkatdhetarët e mi të pakënaqur, dhe jo tek unë, është çështja e rëndësishme e luftës civile”. Është e lehtë të imagjinojmë Joe Biden-in duke përsëritur të njëjtat fraza në mbështetje të një themelimi të tretë kur të fillojë presidenca e tij më 20 janar.
Ndërkohë, BE-ja është rrënuar nga shqetësime të ndryshme dhe po përballet me rreziqe për integritetin e saj që janë edhe më të mëdha sesa në SHBA. Mosmarrëveshjet mbi qasjen në PPE dhe vaksina do të vazhdojnë ta polarizojnë bllokun përgjatë vijave kombëtare dhe Europa Lindore dhe Jugore do të vazhdojë të dëshmojë pasojat dramatike të largimit të trurit (përfshirë të profesionistëve mjekësorë) që është rritur ndjeshëm gjatë dekadës së fundit.
Ka shenja premtuese në marrëveshjet për buxhetin e ardhshëm shtatë-vjeçar, një fond i ri rimëkëmbjeje dhe një mekanizëm sundimi ligji që që u përball me kundërshtimin e Hungarisë dhe Polonisë. Por nëse këto zhvillime janë të mjaftueshme për të siguruar solidaritet evropian, kjo mbetet për t'u parë. Përvoja e viteve të errëta pas krizës së euros e bëri të qartë se nuk ka oreks për një regjim të centralizuar që administron fondet sipas disa kushteve komplekse dhe të politizuara. Ashtu si SHBA-ja, Europa është në kulmin e momentit të saj të ri-themelimit, por ajo do të mbetet e mbytur nga ankthi dhe pasiguria.
Megjithatë, një element i fundit mund të përqendrojë mendjet, veçanërisht në Europë. Është tunduese të mendosh se Zelanda e Re, Tajvani ose Groenlanda thjesht mund të imitohen dhe duket sikur Mbretëria e Bashkuar po fillon pikërisht një eksperiment të tillë. Por liderët britanikë po ndjekin një fantazi, të ndërtuar mbi idenë se duke rimarrë sovranitetin kombëtar, Mbretëria e Bashkuar mund të kontrollojë fatin e saj.
Në kohën e duhur, do të ketë prova të shumta me të cilat mund të krahasohet performanca e Mbretërisë së Bashkuar me performancën e të tjerëve. Është e sigurt se ata që zgjodhën të ndjekin bashkëpunimin përballë shumëzimit të problemeve shëndetësore, ekonomike dhe sociale do të dalin më të fituar. Problemet e Britanisë së Madhe do t'i bindin të tjerët në të gjithë botën të tregojnë më shumë solidaritet, duke prodhuar në të njëjtën kohë jo pak “schadenfreude”.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. The Pandemic's Big Sort