Ndërsa të gjithë liderët e tjerë të shteteve ballkanike e kanë përgëzuar marrëveshjen historike të “emrit” midis Maqedonisë dhe Greqisë, zyrtarët serbë deri më tani kanë heshtur.
Serbia mbetet i vetmi shtet ballkanik që ende nuk e ka uruar zyrtarisht fqinjën e saj Maqedoninë dhe Greqinë për nënshkrimin e tyre të dielën të një marrëveshjeje të rëndësishme për të zgjidhur përfundimisht mosmarrëveshjen e tyre mbi emrin e Maqedonisë.
Bojan Klacar, drejtor i Qendrës për Zgjedhje të Lira dhe Demokraci, CESID, tha se ishte shumë e qartë se nuk ka pasur reagime deri tani nga Serbia për një nga ngjarjet më të rëndësishme në rajon, që i dha fund debatit të hidhur mes Maqedonisë dhe Greqisë.
“Si arsye për mungesën e reagimeve zyrtare nga Beogradi, në këtë moment, mund të përmenden dy të tilla: së pari, marrëdhëniet midis Serbisë dhe Maqedonisë që nga ardhja në pushtet e kryeministrit maqedonas Zoran Zaev nuk janë të mira dhe shpesh kemi dëshmuar marrëdhënie të këqija dypalëshe midis dy vendeve,” tha Klacari.
Qeveria e Zaevit erdhi në pushtet vitin e kaluar, duke zëvendësuar partinë VMRO-DPMNE, administrata e të cilës nuk arriti të bënte përparim në mosmarrëveshjen me Athinën.
Në gusht 2017, Serbia tërhoqi stafin e ambasadës nga Shkupi pasi presidenti Aleksandër Vuçiç pretendoi se Beogradi duhej të siguronte “prova inteligjence tepër ofenduese ndaj institucioneve të Serbisë” nga ana maqedonase, duke pretenduar se ishin të përfshira gjithashtu edhe “pushtete të huaja” të paidentifikuara.
Raportet e medias kanë spekuluar se një nga faktorët në incidentin diplomatik ishte një oficer serb i inteligjencës, Goran Zivaljeviç, i cili ka punuar si këshilltar në ambasadën serbe në Shkup.
Zivaljeviç ishte i pranishëm gjatë një episodi të dhunshëm më 27 prill të vitit të kaluar, kur një grup burrash sulmuan parlamentin maqedonas në Shkup në një përpjekje për të penguar Zaevin që të formonte një administratë.
Zivaljeviç tha për agjencinë e lajmeve të Tanjugut në 23 gusht se ai kishte miratimin e autoriteteve maqedonase që të ishte në ndërtesën e parlamentit atë natë – edhe pse zyra e presidentit maqedonas Gjorge Ivanov e mohoi këtë.
Përfundimisht, Serbia vendosi t’i kthente diplomatët e saj në Maqedoni dhe zyrtarët nga të dy vendet ranë dakord të mbanin marrëdhënie miqësore.
Klacar sugjeroi se arsyeja e dytë për të cilën Serbia e shpërfillë marrëveshjen e “emrin” ishte se kjo mund t’i hapë rrugë anëtarësimit të Maqedonisë në NATO.
“Nënshkrimi i marrëveshjes që hap Maqedonisë rrugën për në NATO është një sfidë shtesë për Serbinë, sidomos në kontekstin e marrëdhënieve me Rusinë dhe interesat ruse në Ballkan,” tha ai.
“Në fund, duket se Beogradi, sidomos disa ministra, si dhe një pjesë e madhe e publikut në Serbi, është më simpatizues ndaj kryeministrit të mëparshëm maqedonas Nikolla Gruevski të VMRO-DPMNE-së dhe jo ndaj Zaevit,” shtoi ai.
Si Partia Progresive Serbe e Vuçiçit ashtu edhe VMRO-DPMNE e Gruevskit janë anëtarë të Partisë Popullore Europiane, organi politik konservator ndërkombëtar. Partia Progresive është anëtare e asociuar, ndërsa VMRO-DPMNE ka anëtarësim të plotë.
Gruevski e udhëhoqi VMRO-DPMNE-në deri në vitin 2017, kur ai u bë presidenti nderi i partisë.
Megjithatë, Partia Popullore Europiane e ka mirëpritur marrëveshjen e arritur midis Greqisë dhe Maqedonisë.
Ministrat maqedonas dhe grekë të dielën nënshkruan marrëveshjen historike që synon të zgjidhë më në fund mosmarrëveshjen e tyre.
Zaev tha se marrëveshja e kishte “kthyer një armik në një mik”.
Kryeministri grek Tsipras e quajti marrëveshjen “patriotike” dhe një që “respekton vlerat themelore të të dy vendeve”, duke shtuar se të dy qeveritë tani duhet të punojnë për zbatimin e saj.
