Pothuajse 2.5 milionë refugjatë ukrainas kanë ikur në Poloni që nga fillimi i pushtimit rus dhe më shumë se 350,000 kanë hyrë në Hungari. Por në vitin 2015, kur kancelarja e atëhershme gjermane Angela Merkel lejoi 1.1 milionë azilkërkues – rreth 40% e të cilëve ishin sirianë – të hynin në Gjermani, Polonia dhe Hungaria mbyllën kufijtë e tyre për njerëzit që i shpëtonin masakrës në Lindjen e Mesme.
Këto reagime divergjente i kanë zemëruar shumë disa njerëz, kryesisht “progresivë”. Sigurisht, ata argumentojnë, se përdorimi i gazit lotsjellës për të frenuar azilkërkuesit arabë në kufirin hungarez, por mikpritja e ukrainasve krahëhapur përbën njëanshmëri racore, apo edhe “supremaci të bardhë”.
Të gjitha jetët njerëzore janë njësoj të çmuara. Nga pikëpamja morale, nuk ka asnjë ndryshim midis një të riu të traumatizuar nga Alepo dhe një nëne të dëshpëruar nga Kharkiv. Por, për arsye praktike dhe psikologjike, vendet bëjnë dallimin midis refugjatëve në bazë të kulturës, fesë, gjuhës dhe politikës. Kjo është veçanërisht e vërtetë për vendet me popullsi relativisht homogjene, si Polonia sot.
Në mënyrë të ngjashme, ndërsa Tajlanda ka pranuar më parë qindra mijëra refugjatë nga Kamboxhia, Laosi dhe Mianmari, pranimi i një milion ukrainasve do të ishte i paimagjinueshëm për shumicën e tajlandezëve. Në fund të fundit, integrimi i njerëzve nga vendet fqinje është mjaft i vështirë.
Shumica e njerëzve, tajlandezët po aq sa polakët, e kanë më të lehtë të identifikohen me fatin e atyre që u ngjajnë atyre, jo vetëm fizikisht, por edhe në aspektin social dhe kulturor. Vuajtja e të tjerëve ndihet më e largët. Kjo nuk është e drejtë. Në mënyrë ideale, dallime të tilla nuk duhet të bëjnë asnjë ndryshim. Por universalistët e vërtetë janë të rrallë.
Në fakt, ata në të majtë që përqafojnë shkaqet e asaj që dikur quhej Bota e Tretë dhe që shpejt i denoncojnë të tjerët si racistë, janë vetë ndonjëherë fajtorë për paragjykime. Të njëjtët njerëz që denoncojnë me zemërim të madh çdo padrejtësi të vuajtur nga palestinezët në duart e autoriteteve izraelite, shpesh zemërohen më pak për mizoritë edhe më të këqija të kryera në Eritrea, Sudan ose Mianmar.
Kjo, gjithashtu, ka të bëjë shumë me identifikimin. Shumë izraelitë kanë rrënjë evropiane dhe dhuna në Gaza ose Bregun Perëndimor u kujton anti-imperialistëve perëndimorë të kaluarën koloniale të Evropës. Diçka e ngjashme përdoret për të formësuar qëndrimet ndaj Afrikës së Jugut. Aparteidi ishte një sistem i lig. Por fakti që u krijua nga burra të bardhë e bëri të dukej disi më keq se regjimet vrasëse të Mobutu Sese Seko në Republikën Demokratike të Kongos ose të Idi Amin në Ugandë.
Pikëpamje të tilla tradhtojnë, sado të pandërgjegjshme, një standard të dyfishtë të dëmshëm. Duket sikur dikush nuk mund të presë që kongolezët ose ugandasit të kenë të njëjtin kuptim për të drejtat e njeriut që kanë të bardhët, por që izraelitët, të cilët janë më shumë si evropianë, duhet ta dinë më mirë.
Ndarja e një territori të përbashkët nuk është gjithashtu garanci për sjellje të denjë. Në fakt, e kundërta mund të ndodhë. Luftërat civile shpesh janë edhe më barbare sesa luftërat midis vendeve të ndryshme. Mendoni për ndarjen e përgjakshme të Indisë dhe Pakistanit në vitin 1947, ose gjenocidin në Ruandë dhe masakrat në Ballkan në vitet 1990. Vrasja në konflikte të tilla pothuajse gjithmonë paraprihet nga degradime të papërshkrueshme, me dallime gjuhësore, fetare ose etnike të politizuara deri në një pikë vdekjeprurëse.
Afërsia sociale duhet të jetë përgjegjëse për këtë brutalitet deri diku. Të përndjekësh deri në vdekje një fqinj, fëmijët e të cilit morën pjesë në festat e ditëlindjeve në shtëpinë tënde nuk mund të jetë e lehtë dhe kërkon tejkalim të frenimeve. Përpara se të mund të vrasësh dikë që e njeh mirë, ai ose ajo duhet të degradohet, t’i merret çdo dinjitet dhe të arrijë deri në atë pikë sa të mos e njohësh dot më si njeri. Kjo është arsyeja pse Hututë e Ruandës u zemëruan aq shumë nga agjitatorët që i nxitën ata të ndiqnin dhe të vrisnin “buburrecat” Tutsi. Për shovinistët Hutu, Tutsit ishin krijesa të denja vetëm për shfarosje.
Edhe para se Rusia të pushtonte Ukrainën, një luftë civile ishte ndezur që nga viti 2014 midis rusishtfolësve në lindje dhe ukrainasfolësve në perëndim. Në fakt, Ukraina është më e ndërlikuar se kaq. Presidenti Volodymyr Zelensky, i cili me guxim i ka dalë kundër agresionit të Rusisë, është një folës i gjuhës ruse, dhe rusishtfolësit në Kharkiv, Mariupol, Odessa dhe gjetkë identifikohen me Ukrainën, jo me Rusinë. Identiteti kulturor, fetar dhe gjuhësor rus dhe ukrainas mbivendoset në shumë mënyra. Por lufta ka gënjyer pretendimet e presidentit rus Vladimir Putin se Ukraina nuk është një vend i vërtetë dhe se ukrainasit nuk janë një popull i vërtetë. Ndërsa shumë ushtarë rusë duket se nuk e kanë idenë se për çfarë po luftojnë, ukrainasve nuk duhet t’u thuhet kjo gjë.
Tragjikisht, narcisizmi i dallimeve të vogla mund të shkaktojë urrejtje të madhe. Një video e ushtarëve ukrainas që gjuanin me automatikë mbi robërit rusë të luftës të lidhur me zinxhirë, fillimisht u hodh poshtë si një propagandë ruse. Por nuk duhet të ishim habitur kur doli që ajo video ishte e vërtetë. Dhe kohët e fundit janë shfaqur prova për mizoritë e kryera me sa duket nga trupat ruse kundër civilëve ukrainas, duke përfshirë tortura, sulme seksuale dhe ekzekutime.
Pra, le të lavdërojmë polakët dhe hungarezët që po ofrojnë ndihmë për ukrainasit që dëshpërimisht nevojë për diçka të tillë. Do të ishte e mrekullueshme nëse evropianët do të tregonin të njëjtën dashamirësi ndaj sirianëve, afganëve dhe viktimave të tjera të luftërave jashtë kontinentit. Por fakti që ata nuk e bëjnë këtë nuk është arsye për t’i njollosur evropianolindorët si supremacistë të bardhë. Dhembshuria njerëzore është diçka aq e rrallë, saqë duhet të jemi mirënjohës sa herë që ajo shfaqet.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. The Contradictions of Compassion