Rezultatet e Programit për Vlerësimin Ndërkombëtar të Nxënësve 2022, testet PISA, të publikuara të martën, treguan se nxënësit në shumicën e vendeve të Evropës Juglindore arritën rezultate të ngjashme ose më të këqija mesatarisht sesa në testet e mëparshme katër vjet më parë.
Testet PISA janë një nismë mbarëbotërore nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik, OECD për të matur aftësinë e nxënësve 15-vjeçarë për të përdorur njohuritë e tyre në matematikë, shkencë dhe lexim.
Testet eksplorojnë se sa mirë nxënësit mund të zgjidhin probleme komplekse, të mendojnë në mënyrë kritike dhe të komunikojnë në mënyrë efektive, duke dhënë një pasqyrë se sa mirë sistemet arsimore të vendeve të tyre i përgatitin ata për sfidat e jetës reale.
Globalisht, rezultatet e testit PISA 2022 treguan një rënie të performancës së nxënësve, me ekspertët arsimorë të OECD-së që fajësuan problemet afatgjata në sistemet arsimore, duke përfshirë mungesën e investimeve dhe mbështetjes për nxënësit e shkollave, si dhe ndikimin e pandemisë COVID-19.
Rezultatet mesatare të Shqipërisë për vitin 2022 ishin në rënie në krahasim me vitin 2018 në matematikë, lexim dhe shkencë.
“Nxënësit raportuan se kishin bërë dukshëm më pak përpjekje për PISA në vitin 2022 në krahasim me vitin 2018 dhe ka indikacione të qarta që nxënësit nuk u angazhuan seriozisht gjatë gjithë testit dhe pyetësorit. Prandaj, rezultatet duhet të interpretohen me kujdes”, thuhet në prezantimin e sondazhit të PISA-s.
Përkeqësimi i rezultateve në Shqipëri u lidh edhe me dëmtimin e infrastrukturës në shkolla nga tërmeti i vitit 2019, i cili ndërpreu arsimin për shumë nxënës, pandeminë COVID-19 dhe gjendjen e keqe të infrastrukturës digjitale, e cila shkaktoi vështirësi për mësimin online. Shqipëria mori pjesë për herë të parë në PISA në vitin 2001 dhe pati përmirësime të vazhdueshme deri në vitin 2018.
Në Bullgari, rezultatet mesatare të vitit 2022 ishin në rënie në krahasim me vitin 2018 në matematikë dhe lexim, por mbetën të ngjashme në shkencë. Rezultatet e Bullgarisë ishin ndër më të ulëtat e vërejtura ndonjëherë në të tri lëndët.
Në Kroaci, rezultatet e vitit 2022 ishin pothuajse të njëjta si në vitin 2018 në matematikë dhe lexim, dhe në rritje në krahasim me vitin 2018 në shkencë. Duke marrë parasysh të gjitha rezultatet e vëzhguara gjatë 18 viteve që nga viti 2006, rezultatet mesatare të Kroacisë mbetën jashtëzakonisht të qëndrueshme në matematikë dhe lexim.
Rezultatet për Greqinë ishin më të ulëta në krahasim me vitin 2018 në matematikë, lexim dhe shkencë. Në të tri lëndët, performanca mesatare ishte më e ulët në vitin 2022 se në çdo vlerësim të mëparshëm dhe rënia e mprehtë e rezultateve që nga viti 2018 përforcoi një rënie që filloi shumë më herët. Nga viti 2012 deri në vitin 2022, arritjet e nxënësve ranë mesatarisht në të tri lëndët.
Në të tri lëndët, rezultatet mesatare të vitit 2022 për Kosovën ishin në rënie në krahasim me vitin 2018. Kosova mori pjesë në testimin PISA për herë të parë në vitin 2015. Që atëherë, përqindja e nxënësve që kanë shënuar rezultate nën nivelin bazë të performancës është rritur me më shumë se pesë për qind në të tri lëndët.
Rezultatet e Moldavisë për vitin 2022 ishin pothuajse të njëjta si në vitin 2018 në matematikë dhe në rënie krahasuar me vitin 2018 në lexim dhe shkencë. Moldavia mori pjesë në PISA për herë të parë në vitin 2010. Rezultatet e saj të vitit 2022 ishin më të larta se në vitin 2010 në matematikë dhe lexim, por u rikthyen në nivelet afër vitit 2010 në shkencë.
Vlerësimi mesatar i Malit të Zi në matematikë, lexim dhe shkencë ka pësuar një rënie në krahasim me vlerësimet e vitit 2018. Në të tri lëndët, rezultatet mesatare të vendit në PISA 2022 ishin gjithashtu nën ato të vëzhguara në 2015.
Edhe Maqedonia e Veriut ka shënuar rënie në vitin 2022 krahasuar me vitin 2018. Pavarësisht rënies, rezultatet e matematikës në vitin 2022 mbetën mbi ato të vërejtura në vitin 2015. Ndryshe nga kjo, rezultatet e leximit dhe shkencës u kthyen në nivelin e vërejtur në 2015.
Rezultatet mesatare të Rumanisë në vitin 2022 ishin afërsisht të njëjta si në vitin 2018 në matematikë, lexim dhe shkencë, por në matematikë, rezultatet mesatare ishin më të ulëta se ato të vërejtura në 2012 dhe 2015. Tendenca e përgjithshme që nga viti 2012 në lexim dhe shkencë mund të përshkruhet si e sheshtë – as në përmirësim e as në rënie.
Megjithatë, tendenca është më pozitive kur merret parasysh edhe zgjerimi i arsimit të mesëm në popullsi të margjinalizuara më parë në vend. Midis vitit 2012 dhe 2022, numri i 15-vjeçarëve të kualifikuar për t'iu nënshtruar testit PISA u rrit në Rumani. “Kjo sugjeron që regjistrimi në shkollat e mesme është rritur ndjeshëm”, thuhet në raport.
Rezultatet e Serbisë kanë qenë relativisht të qëndrueshme gjatë dekadës së fundit, që nga PISA 2012. Rezultatet mesatare të vitit 2022 ishin afërsisht të njëjta si në vitin 2018 në matematikë, lexim dhe shkencë. Krahasuar me vitin 2012, pikët nuk kanë ndryshuar dukshëm. Serbia mori pjesë për herë të parë në PISA në vitin 2006 dhe deri në vitin 2012 shënoi rezultate gjithnjë e më të mira në të tri lëndët.
Një vend që ka treguar një prirje drejt përmirësimit është Turqia, rezultatet mesatare të së cilës në vitin 2022 ishin afërsisht të njëjta si në vitin 2018 në matematikë, në rënie krahasuar me 2018 në lexim dhe rritje në shkencë.
“Turqia është një nga vendet e pakta, rezultatet e PISA-s së të cilës u përmirësuan gjatë një periudhe prej më shumë se dhjetë vjetësh”, thuhet në raport.