Lojtari amerikan i bejsbollit Lawrence “Yogi” Berra citohet gjerësisht të jetë shprehur: “Është e vështirë të bësh parashikime, veçanërisht për të ardhmen”. Pavarësisht nëse ai e ka thënë vërtet këtë apo jo, thelbi është i vërtetë. Megjithatë, këtu kemi dhjetë parashikime për botën për vitin që sapo ka nisur.
Së pari, lufta në Ukrainë, çështja dominuese e vitit 2022, do të vazhdojë, megjithëse në një nivel më pak intensiv. As Rusia dhe as Ukraina nuk do të jenë në gjendje të arrijnë një fitore të plotë ushtarake, nëse fitorja përkufizohet si shpartallimi i palës tjetër dhe diktimi i kushteve të një zgjidhjeje territoriale ose politike të pasluftës.
As diplomatët nuk do të arrijnë fitoren, nëse fitorja përkufizohet si arritja e një marrëveshjeje që të dyja qeveritë janë të gatshme të nënshkruajnë dhe t’i përmbahen. Paqja kërkon liderë që janë të gatshëm dhe të aftë për kompromis, dy elementë që mungojnë dukshëm (për arsye shumë të ndryshme) nga të dyja palët.
Së dyti, ndërsa shumë politikëbërës janë të përqendruar në mundësinë e një lufte mbi Tajvanin, kjo duket shumë e pamundur në vitin 2023. Lideri kinez Xi Jinping është i zënë duke luftuar me një rritje të rasteve të COVID-19 që po mbingarkojnë sistemin e kujdesit shëndetësor të vendit të tij, duke ngritur pikëpyetje në lidhje me kompetencën e Partisë Komuniste në pushtet dhe duke dobësuar më tej atë që ishte një ekonomi e ngadalësuar. Kina nuk e ka braktisur aspak qëllimin e saj për të marrë kontrollin e Tajvanit, me forcë nëse është e nevojshme; por ndërkohë që do të vazhdojë të rrisë presionin mbi Tajvanin, ka shumë të ngjarë t’i ketë shtyrë veprimet e saj agresive për të paktën disa vjet.
Së treti, historia e fjetur e vitit do të jetë shfaqja e Japonisë si një aktor i madh gjeopolitik. Rritja ekonomike në ekonominë e tretë më të madhe në botë ka qenë me 1.5%, dhe shpenzimet e mbrojtjes tani janë në rrugën e duhur për t’u dyfishuar, duke arritur në 2% të PBB-së. Japonia, me një nga ushtritë më të afta në rajon, do të lidhet më ngushtë me SHBA-në për të penguar ose, nëse është e nevojshme, për të mbrojtur kundër agresionit kinez kundër Tajvanit. Viti 2023 do të jetë viti kur Japonia do të hyjë në epokën e post-post Luftës së Dytë Botërore.
Së katërti, Koreja e Veriut pothuajse me siguri do të kryejë atë që do të jetë testi i saj i shtatë bërthamor, përveç testeve të shpeshta të raketave. As Koreja e Jugut dhe as SHBA-ja nuk do të jenë në gjendje të parandalojnë veprime të tilla, ndërkohë që Kina, i vetmi vend në pozitë për ta bërë këtë, do të ndalojë përdorimin e mekanizmave të saj të konsiderueshme që të mos dobësojë fqinjin e saj dhe të vërë në lëvizje dinamika që mund të shkaktojë destabilitet në periferi të saj.
Së pesti, marrëdhëniet transatlantike, tani për tani më të forta për shkak të një vullneti të përbashkët për t’i bërë ballë pushtimit të Rusisë dhe për të ndihmuar Ukrainën, do të vuajnë nga fërkimi i shtuar, për shkak të pakënaqësisë së evropianëve me proteksionizmin ekonomik të SHBA-së dhe pakënaqësisë së amerikanëve me varësinë e vazhdueshme ekonomike të kontinentit nga Kina. Marrëdhëniet mund të vuajnë gjithashtu nga ndryshimet në zhvillim mbi shtrirjen e mbështetjes ushtarake, ekonomike dhe diplomatike për Ukrainën dhe nivelet e shpenzimeve të mbrojtjes.
Së gjashti, ekonomia globale ka të ngjarë të zgjerohet më ngadalë se sa parashikojnë aktualisht shumica e vëzhguesve. Fondi Monetar Ndërkombëtar parashikon një rritje të përgjithshme prej 2.7%, por realiteti mund të jetë më i ulët, për shkak të efekteve të dëmshme të keqmenaxhimit të COVID-19 nga Kina dhe trajektores së Rezervës Federale të SHBA-së, e cila duket e vendosur të vazhdojë të rrisë normat e interesit në përpjekje për të ulur inflacionin. Paqëndrueshmëria politike në pjesë të Afrikës dhe Amerikës Latine, ngjarjet ekstreme të motit dhe ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit do të shkaktojnë gjithashtu një zvarritje në performancën ekonomike globale.
Së shtati, Konferenca vjetore e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP28, e vendosur të mbahet në Dubai) do të vazhdojë të zhgënjejë. Me shqetësimet ekonomike afatshkurtra që tejkalojnë konsideratat afatmesme dhe afatgjata të klimës, efektet e ngrohjes globale ka të ngjarë të përkeqësohen përpara se të bëhen … edhe më keq.
Së teti, marrëdhëniet izraelito-palestineze do të bëhen më të dhunshme ndërsa aktiviteti izraelit zgjerohet dhe diplomacia nuk tregon perspektivë për krijimin e një shteti palestinez me kushtet që mund të pranojnë si izraelitët ashtu edhe palestinezët. Në vend të kësaj, një e ardhme që mund të përshkruhet si një “jo zgjidhje me një shtet” do t’i afrohet më shumë realitetit.
Së nënti, India do të vazhdojë t’i frustrojë ata që parashikojnë gjëra të mëdha për të. India do të vazhdojë të blejë armë dhe naftë nga Rusia dhe do t’i përmbahet qëndrimit të mos-angazhimit, edhe pse kërkon ndihmë më të madhe nga Perëndimi kundër Kinës. Dhe në vend, rreziku është se India do të vazhdojë të bëhet gradualisht më iliberale dhe më pak laike.
Së fundmi, Irani ka të ngjarë të jetë çështja dominuese e vitit 2023. Protestat kundër regjimit do të fitojnë tërheqje në sfondin e përkeqësimit ekonomik dhe përçarjeve në rritje brenda lidershipit, në lidhje me arritjen e një kompromisi me protestuesit apo arrestimin dhe vrasjen e tyre. Marrëveshja bërthamore e 2015-ës nuk do të ringjallet, duke pasur parasysh ndihmën ushtarake të Iranit për Rusinë dhe dëshirën e SHBA-së për të shmangur ofrimin e një shpëtimi ekonomik ndaj regjimit.
Liderët e Iranit mund të zgjedhin të vazhdojnë të avancojnë programin e tyre të armëve bërthamore me shpresën ose për të arritur një progres ose për të shkaktuar një sulm izraelit, një zhvillim që do t’i lejonte ata të bëjnë thirrje për unitet kombëtar përballë sulmit të jashtëm. Një mundësi tjetër është që kohezioni i forcave të sigurisë t’i lërë vendin diçkaje që i ngjan një konflikti civil. Për herë të parë që nga rënia e Shahut në vitin 1979, e ardhmja e Republikës Islamike do të jetë në dyshim serioz.
Kjo mund të mos e bëjë vitin që sapo hyri një vit të gëzuar, por do të bëjë që ai të jetë patjetër një vit interesant.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. What in the World Will Happen in 2023?