Ka ardhur koha e një rendi të ri botëror që do të kërkojë një rregullim të ri global ekonomik dhe social, kështu duket se së shpejti bota do të ketë vetëm dy superfuqi.
Samiti më i fundit G-7, në panoramën e bukur alpine në Gjermani, erdhi dhe iku. Jo më G-8, prej pezullimit të Rusisë, forumi u përbë ekskluzivisht nga fuqitë tradicionale të perëndimit. Në një kohë kur shfaqja e fuqive me popullsi të dendur si Brazili, Kina, India dhe Indonezia po sfidon dominimin perëndimor, shumë besojnë se sistemi aktual ndërkombëtar duhet t’i nënshtrohet një kontrolli.
Në fakt, një rend i ri botëror është pothuajse i sigurt se do shfaqet dhe madje shumë shpejt. Forma që do marrë përcaktohet nga dy fenomene kyçe: globalizimi dhe dixhitalizimi.
Globalizimi po i jep mundësinë ekonomive që nuk janë ende plotësisht të industrializuara të mbledhin përfitimet e industrializimit dhe të integrohen në tregjet globale – një trend që ka ripërcaktuar ndarjen globale të punës dhe ka transformuar zinxhirët e vlerave. Revolucioni në teknologjinë e komunikimit global ka mbështetur këtë ndryshim.
Sigurisht, ndikimi i dixhitalizimit shtrihet përtej ekonomisë, ka thyer shumë barriera kulturore, duke i thënë shtetasve në rajone të largëta akses në informacion dhe ide nga e gjithë bota. Teksa zhvillimi ekonomik i mundësuar nga globalizimi vazhdon të rrisë të ardhurat, ky integrim kulturor do të çojë padyshim në pjesëmarrje më të gjerë politike, veçanërisht mes klasës së mesme gjithnjë në rritje dhe gjithnjë në kërkim. Tashmë, ky trend po ndërlikon përpjekjet e qeverive në monitorimin dhe kontrollin e brendshëm.
Në kuptimin e balancës së pushtetit ekonomik global, megjithatë, ndikimi i globalizimit dhe dixhitalizimit mbetet i vështirë për t’u parashikuar. Ndërsa këto trende kanë nxitur padyshim rritje ekonomike në disa shtete, Perëndimi – veçanërisht SHBA – mbetet një epërsi teknologjike dhe inovative.
Në fakt, drejtimi teknologjik i Amerikës – së bashku me asetet e mëdha të kapitalit dhe kulturën dinamike të biznesit, e personifikuar në Silicon Valley – mund të forcojë pozitën e saj globale.
Por, me përpjekjen e madhe të ekonomive të mëdha si Kina dhe India për të ushqyer inovacionin, ndërsa ende përfiton nga përparimi teknologji, është e mundur që globalizimi dhe dixhitalizimi i vazhdueshëm të vërë në lëvizje ‘de-perëndimizimin’ e rendit ndërkombëtar. Vetëm koha do të tregojë nëse këto shtete do ia dalin të sfidojnë me sukses fuqitë aktuale.
Edhe nëse SHBA – deri diku edhe Europa Perëndimore – ruan një avantazh konkurrues, nuk ka gjasa të ruajë llojin e kontrollit gjeopolitik global që ka pasur që nga Lufta e Dytë Botërore dhe veçanërisht nga rënia e Bashkimit Sovjetik që e bëri superfuqinë e vetme të botës. Në fakt, edhe pse SHBA mbetet dominante në ushtri, politikë, ekonomikë, teknologji dhe kulturë, hegjemonia e saj globale duket se ka filluar të venitet.
E vërteta është se supremacia gjeopolitike globale e Amerikës nuk zgjati shumë. Pasi u përfshi në një seri luftash të pafitueshme kundër kundërshtarëve më të dobët, SHBA u detyrua të kthehet nga brenda. Vakumet e pushtetit që la pas kanë prodhuar kriza rajonale – më qartësisht në Lindjen e Mesme, Ukrainë dhe në detet Jugore dhe Lindore të Kinës dhe kanë kontribuar në një ndryshim më të gjerë drejt paqëndrueshmërisë dhe mungesës së rregullit.
Pyetja tani është çfarë do të zëvendësojë Pax Americana. Një mundësi është një rikthim në llojin e rendit të decentralizuar që ekzistonte përpara Revolucionit Industrial. Në atë kohë, Kina dhe India ishin ekonomitë më të mëdha botërore, një status që do ta rifitojnë këtë shekull. Kur ta fitojnë, ato mund t’i bashkohen fuqive tradicionale – SHBA dhe Europës, si dhe Rusisë – për të krijuar një lloj pentarkie (pesëshe) e ngjashme me sistemin europian të balancimit të pushtetit të shekullit 19.
Por ka pyetje serioze rreth shumicës së kapacitetit të këtyre vendeve për të prezumuar role lidershipi. Me Bashkimin Europian që përballet me sfida dhe kriza të paprecedent, është e pamundur të parashikohet e ardhmja e tij. E ardhmja e Rusisë është edhe më e pasigurt; deri më tani, nuk ia ka dalë ta nxjerrë veten nga dhimbjet e vegimit të perandorisë së humbur, e jo më të kufizojë përkeqësimin e shoqërisë dhe ekonomisë. India ka potencialin të luajë një rol të rëndësishëm ndërkombëtar, por ka një rrugë të gjatë përpara se të jetë mjaftueshëm e qëndrueshme dhe e begatë.
Kjo lë në skenë vetëm SHBA-në dhe Kinën. Shumë kanë parashikuar shfaqen e një rendi të ri botëror bipolar, ose edhe një Luftë të Ftohtë me Kinën që zëvendëson Bashkimin Sovjetik si rivalin e Amerikës. Por kjo, duket se ka pak gjasa të ndodhë në botën e sotme të ndërlidhur ku SHBA dhe Kina nuk mund të lejojnë konfliktin dhe konkurrencën t’i pengojë interesat e përbashkët.
Kina po financon borxhin publik të Amerikës dhe në këtë kuptim po subvencionon autoritetin e saj global. Dhe Kina nuk mund ta arrinte zhvillimin e shpejtë ekonomik dhe modernizimin pa akses në tregjet amerikane. E thënë thjeshtë, SHBA dhe Kina varen nga njëra-tjetra.
Kundër këtij sfondi, duket me gjasa që rendi i ri botëror do t’i ngjajë rendit bipolar të Luftës së Ftohtë – por vetëm në sipërfaqe. Në vetvete, do të karakterizohet nga angazhimi dhe ujdia e përbashkët në emër të interesave të njëjta.
G-7 përfaqëson një rend që po vdes. Është koha të përgatitemi për G-2.
Botuar me autorizim nga Project Syndicate, 2015. Ripublikimi nuk mund të bëhet pa lejen e Project Syndicate. The Irrelevant Seven