Përballë Rusisë së etur për pushtet, Kinës së etur për para, Lindjes së Mesme në konflikt dhe Afrikës së varfër, Europa duhet të tregojë se di të bëjë zgjedhje të duhura për veten dhe të tjerët, argumenton Joshka Fisher, ministri i jashtëm gjerman dhe zëvendës kancelar nga viti 1998 deri në 2005
Me invazionin ushtarak të Rusisë dhe aneksimin e Krimesë, dhe luftën pasuesen në Ukrainën lindore, presidenti Vladimir Putin e ka bërë të qartë se nuk ka qëllim të respektojë pashkelshmërinë e kufijve dhe primacinë e normave ligjore ndërkombëtare. Është koha që europianët t’i japin fund dëshirave të tyre për një rend kontinental të përcaktuar nga sundimi i ligjit. Bota, fatkeqësisht, nuk është kështu. Është më e vështirë dhe pushteti fuqia.
Ndryshe nga Shtetet e Bashkuara, Europa nuk është një ishull kontinental i rrethuar nga oqeanët. Është fundi perëndimor i masës gjigante tokësore euroaziatike, Lindja e Mesme dhe Afrika Veriore janë fqinjët e saj direkte dhe kjo fqinjësi e paqëndrueshme paraqet rreziqe të mëdha të sigurisë në Europë në shekullin 21.
Duhet Europa të përballet me një Rusi që sërish po ndjek politika të fuqisë së madhe dhe po bën pothuajse të njëjtat gabime si Bashkimi Sovjetik, që ngjashmërisht u mbështet mbi autoritarizmin në përpjekje për të bashkërenduar ambiciet e një superfuqie ushtarake me realitetin e një ekonomie të zhvilluar deri diku dhe të modernizuar frikshëm?
Rusia është fqinji i Europës, që do të thotë se një bashkëjetesë në paqe është thelbësore. Njëkohësisht, ambiciet gjeopolitike të Rusisë e bëjnë atë një kërcënim të vazhdueshëm për sigurinë e Europës. Për këtë arsye, një marrëdhënie e fortë transatlantike mbetet e domosdoshme për Europën, siç është ringjallja e kapaciteteve të veta të parandalimit.
Shkurt, marrëdhënia me Rusinë do të dominohet me shumë gjasa nga përpjekjet për t’i dhënë fund luftës në Ukrainën lindore, ruajtjen e territorit nga NATO në lindje dhe parandalimi i krizës nga zgjerimi i mëtejshëm në juglindje dhe Ballkan. Përtej krizës aktuale, megjithatë, një sfidë më fundamentale stategjike po shfaqet.
Europa po ndjek aktualisht një politikë vis-à-vis Kinës – fuqi botërore në zhvillim e shekullit 21 – që bazohet në një shqetësim jorealist dhe të paqëndrueshëm të shqetësimit për të drejtat njerëzore dhe për fitimet e korporatave. Këtu, gjithashtu, Europa duhet të tregojë vigjilencë më të madhe ndaj rreziqeve gjeopolitikedhe interesave të saj më të mira.
Kina, e ndodhur në fundi lindor të Euroazisë, po planifikon të rihapë Rrugën kontinentale të Mëndafshit përmes Azisë Qendrore dhe Rusisë në drejtim të Europës. Shpjegimi pragmatik për këtë projekt gjigant strategjik (me një volum investimi rreth 3 trilion dollarë) është nevoja për të zhvilluar Kinën perëndimore, që deri tani ka përfituar pak nga suksesi ekonomik i rajoneve bregdetare. Në realitet, megjithatë, projekti është i një rëndësie më të lartë kryesisht në kuptimin gjeopolitik: Kina, një tokë e fuqishme, do të sfidojë ndikimin e mundshëm ekonomik dhe politik të SHBA-së, një fuqi detare, në Euroazi.
Në kuptimin praktik, projekti Rruga e Mëndafshit në Kinë do të krijojë një alternativë stategjike ndaj strukturave transatlantike të Perëndimit, ku Rusia ose do të pranojë një rol si një partner në koalicion ose do të rrezikojë konflikt serioz me Kinën në Azinë Qendrore. Por zgjedhja e një orientimi Lindor ose Perëndimor nuk është në interesin e Europës. Përkundrazi, një zgjedhje e tillë do të ndante Europën si politikisht dhe ekonomikisht. Europa, që është kryesisht e lidhur me Amerikën në kuptimin normativ dhe ekonomik, ka nevojë për garanci sigurie transatlantike.
Kjo është arsyeja përse, në përballjen me Rusinë, Bashkimi Europian duhet të ndjekë kursin e respektimit të palëkundur të parimeve të veta dhe të NATO-s. Ende ka nevojë të ketë marrëdhënie të mira me Kinën dhe nuk mund të bllokojë projektin e Rrugës së Mëndafshit. Ndaj, në përballjen me Kinën, Europa duhet të jetë e qartë rreth interesave të veta, gjë që do të kërkojë një shkallë më të lartë uniteti.
Ndërkohë, kriza e refugjatëve nënvijëzon rëndësi të madhe për Europën e Gadishullit Ballkanik (përfshirë Greqinë), që është vendi urë midis Lindjes së Afërt dhe të Mesme. Turqia është edhe më e rëndësishme për interesat europiane në këtë drejtim. Liderët europianë i kanë bërë keq llogaritë në fillim të bisedimeve për pranim në BE të Turqisë, duke besuar se lidhjet e ngushta do t’i bënin konfliktet e Lindjes së Mesme problem të Europës. Siç tregon eksperienca aktuale, në mungesë të lidhjeve të qëndrueshme me Turqinë, ndikimi i Europës në rajon dhe më tej, nga Deti i Zi në Azinë Qendrore – është praktikisht zero.
Zhvillimet vendase në Turqi nën presidentin Recep Tayyip Erdogan dhe militarizimi i rinovuar i çështjes kurde e bën një qasje politike jo të lehtë. Por Europa nuk ka alternativa (jo vetëm për shkak të refugjatëve). Kjo është edhe më e vërtetë prej shfaqjes së Rusisë në Siri dhe aleancën de fakto të Kremlinit me Iranin, fakte që po nxisin edhe një herë Turqinë drejt Europës dhe Perëndimit, gjë që është një shans real për një fillim të ri.
Jo më pak, potenciali i ndikimit europian në Lindjen e Mesme mbetet i vogël dhe rajoni do të mbetet i rrezikshëm në kuptimin afatgjatë. Në fakt, Europa duhet të shmangë mbajtjen e anës në konfliktin midis shiave dhe sunive ose mes Iranit dhe Arabisë Saudite. Interesat e Europës do të përmbushen më mirë duke ndjekur një kurs stretegjik të dykuptimësisë.
Kjo nuk është e vërtetë për Mesdheun lindor. I gjithë rajoni mesdhetar përfshirë gjirin afrikan perëndimor të lokalizuar strategjikisht, luan një rol thelbësor në përllogaritë e sigurisë së Europës. Zgjidhja është një a mare nostrum ose një rajon i destabilitetit dhe pasigurisë.
Politika në Afrikë e BE-së duhet së fundmi të braktisë format postkoloniale të mendimit për të përkrahur ndjekjen e interesave të Europës. Prioritetet duhet të jenë stabilizimi i Afrikës Veriore, ndihma humanitare dhe mbështetja afatgjatë për progres politik, ekonomik dhe social. Dhe lidhje më të afërta duhet të përfshijnë mundësitë për migrim legal në Europë.
Kthimi i gjeopolitikës nënkupton se zgjedhja themelore të cilën ka përballë Europa në shekullin e 21 do të jetë mes vetëvendosjes dhe dominimit të jashtëm. Mënyra si Europa do t’i përgjigjet kësaj pyetje do të përcaktojë jo vetëm fatin e saj por edhe të Perëndimit.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2015. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The Return of Geopolitics to Europe