Mes konflikteve globale të ditëve të sotme, prishjes së debatit publik, sulmeve ndaj institucioneve demokratike dhe përshkallëzimit të tensioneve gjeopolitike, është e vështirë të gjesh shumë arsye për shpresë. Por është ende e mundur të rivendosim besimin në njerëzimin tonë të përbashkët.
Në fund të këtij viti të mbushur me trauma politike dhe konflikte, e gjeta veten duke ndjerë një lloj ndjeje të papritur shprese, teksa rritja ulur në Mumbai, ku mund të shikoja Detin Arabik që shtrihej në perëndim drejt Gjirit të Adenit dhe Afrikës, si edhe nënkontinentin e madh indian që shtrihet në lindje drejt Gjirit të Bengalit dhe në tokat përtej.
Në fakt, nuk duhen anashkaluar katastrofat e vazhdueshme të vitit 2018. Në Jemen, miliona civilë, përfshirë fëmijë, po vuajnë nga uria dhe dhuna pa dallim. Në kufirin jugor të Shteteve të Bashkuara, refugjatët që i largohen mjerimit dhe konfliktit nuk e dinë nëse do të gjejnë një strehë apo porta të mbyllura dhe gaz lotsjellës. Në mbarë botën, politikanët hiper-nacionalistë dhe egomaniakë po fillojnë luftëra tregtare, nxisin urrejtje dhe zvarriten drejt fashizmit.
Nëse ndihem optimist, duhet të jetë sepse gjatë muajit të fundit kam qenë në rrugë dhe disi i mbrojtur nga lajmet, nga SHBA-ja në Meksikë, Kinë dhe tani në Indi. Në të gjitha vendet kam biseduar me shitës rruge, studentë dhe me të panjohur nëpër kafene dhe kur dikush e bën këtë, është e pamundur të mos habitesh nga sa të ngjashëm janë njerëzit në të gjithë planetin. Ne mund të mos dukemi, vishemi apo flasim njësoj, por njerëzimi ynë i përbashkët bëhet i dukshëm nëpërmjet bisedës dhe bashkëveprimit. Në një kohë kur urrejtja ndaj “tjetrit” është në rritje, kjo është ngushëlluese.
Udhëtimi na kujton edhe historinë tonë të përbashkët. Duke ecur në zonën Roma Norte të Meksikës, mes shtëpive të vjetra koloniale me ballkone prej hekuri të punuar dhe muraleve të Alfred Hitchcock, Sigmund Freud dhe të tjerëve, dallova një tabelë ku shkruhej “M.N. Roy”. Ishte një klub nate që mbante emrin e revolucionarit indian M.N. Roy, i cili jetoi në Meksikë bashkë me gruan e tij amerikane, aktivisten Evelyn Trent, në fillim të shekullit të njëzetë.
Meksika në atë kohë ishte një qendër intelektualësh, artistësh dhe radikalësh me vizione bohemiane të një bote të re. Edhe pse Roy lindi në Arbelia, një fshat i vogël jashtë Kalkutës, ai ishte një shpirt i trazuar me fuqi intelektuale fenomenale, që jetoi në të gjithë botën, duke shkruar dhe duke folur. Ai ishte një nga themeluesit e Partisë Komuniste të Meksikës. Më vonë në jetën e tij ai ndërroi mendje, duke u bërë një humanist radikal. Dëshiroja të mësoja më shumë për klubin e natës, por ai ka orare disi revolucionare, duke u hapur në orën 23:15 dhe mbyllet në orën katër të mëngjesit.
Nga Meksika, udhëtova në anën tjetër të botës, ku drejtova një kongres në Xiamen, në Provincën Fujian të Kinës. Isha i shqetësuar, pasi së fundmi kisha dëgjuar një histori për një ekonomist amerikan i cili dyshoi që një shaka që ai do të tregonte në një leksion publik do t’i mbijetonte përkthimit. Ai u gëzua shumë kur publiku shpërtheu në të qeshura. Gjatë darkës ai mësoi se shakaja ishte përkthyer si: “Ekonomisti amerikan po tregon një shaka. Ju lutem, qeshni.”
Fatmirësisht për mua, nuk pati nevojë për përkthim sepse të gjitha leksionet në Universitetin Xiamen tani bahen në gjuhën angleze. Po pritesha në Kinën e re dhe pragmatike, ku anglishtja po përvetësohet jo për hir të saj, por për ta pozicionuar Kinën si një fuqi globale. Ndërsa SHBA-ja nën drejtimin e presidentin Donald Trump tërhiqet pas një muri të pa ndërtuar, pragmatizmi i Kinës po e shtyn atë përpara.
Nga dritarja e hotelit tim në Xiamen, mund të shikoja “ishullin piano”, Gulangyu, një hapësirë e mrekullueshme vetëm për këmbësorët, e cila shërben si një përzierje kulturash. Emri vjen nga fakti që shumë europianë dikur u vendosën atje nëpër shtëpi të mëdha me piano. Dhe ligji dhe rendi garantohej nga policë Sikh nga Raji Britanik.
Pas Xiamenit, udhëtova në Quanzhou, një vend akoma më i lashtë kulturor. Ky nuk qe vetëm shtëpia e Lao Tzu për pak kohë, themeluesi i Taoizmit, por gjithashtu edhe një port ku ka ndaluar Marko Polo.
Gjatë kohës që isha në rrugë, hasa shumë lajme dhe jo të gjitha ishin të këqija. Në Meksikë, më pëlqeu presidenti i ri, Andres Manuel López Obrador, dhe vizioni i tij për një shoqëri më të paanshme. Ka rreziqe që ai do të bëjë gabime politikash. Por në një botë që sundohet gjithnjë e më shumë nga mashtrimi, një lider me qëllime të mira është një shtesë e mirëpritur.
Gjeta pak shpresë gjithashtu edhe në gjasat në rritje që Trumpi do të rrëzohet nga pushteti dhe në fitoret e fundit mbi nacionalizmin dhe populizmin e viteve të fundit. Në zgjedhjet rajonale të Indisë në nëntor dhe dhjetor, njerëz të zakonshëm – përfshirë edhe hindutë – refuzuan me vendosmëri ideologjinë shinististe Hindutva të shitur nga politikanë nacionalistë si Yogi Adityanath. Edhe një nga urdhrat hindu më të spikatur e refuzoi fundamentalizmin. Në prag të Krishtlindjes, Swami Suparnananda, një figurë kryesore në Misionin Ramakrishna, qëndroi së bashku me kryepeshkopin katolik të Kalkutës dhe u kujtoi njerëzve “mesazhin e madh të Swami Vivekananda se një hindu i mirë është një i krishterë i mirë, një i krishterë i mirë është një hindu i mirë, një mysliman i mirë është një i krishterë i mirë”.
Në fund, gjeta shpresë duke lexuar “Sapiens: Një histori e shkurtër e njerëzimit”, 443 faqet e historianit Yuval Noah Harari për 2.5 milionë vitet e fundit në Tokë. Fillova ta lexoja me skepticizëm, por shumë shpejt më bëri për veten. I shkruar me dhuntinë e një filozofi dhe i ndërthurur me humor, ai më solli në mendje takimin tim në adoleshencë me “Një Histori e Filozofisë Perëndimore” i Bertrand Russell. Duke na kujtuar që njerëzit zënë një vend shumë të vogël në univers, ai arrin atë që shumë pak libra e bëjnë: Na vendos ne në vendin që na takon.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. A Thimbleful of Optimism for 2019
