Ndërsa mbetet e matur për çështjet gjeopolitike, Gjermania e ka bërë të vetën në çështjet e brendshme politike të BE-së, duke treguar një ndarje të mundshme të punës midis saj dhe Francës në të ardhmen. Problemi, si gjithmonë, është nëse Europa mund të gjejë mënyra për të ruajtur edhe autonominë e saj dhe partneritetin e saj të ngushtë me Amerikën.
“OKB-ja nuk u themelua për ta çuar njerëzimin në parajsë, por për të shpëtuar njerëzimin nga ferri”, tha një herë ish-sekretari i parë i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Dag Hammarskjöld. Ferri që ai kishte në mendje, natyrisht, ishte Lufta e Dytë Botërore dhe Holokausti, përballë të cilave shumica e sfidave të sotme zbehen. Megjithatë, gjëra të tilla si pandemia e COVID-19 dhe tërheqja e Britanisë nga Bashkimi Europian kanë vënë në pikëpyetje shumë bindje që europianët më parë i merrnin për të mirëqena.
Falë lidershipit të kancelares gjermane Angela Merkel brenda BE-së, Europa i mbijetoi vitit 2020 relativisht e padëmtuar. Në fakt, roli i saj në presidencën e radhës të Këshillit Europian gjatë gjysmës së dytë të vitit ndoshta do të mbahet mend si një nga arritjet kryesore politike të historisë europiane të pasluftës.
Kur shpërtheu pandemia pranverën e kaluar, dukej sikur çdo shtet anëtar i BE-së do të ishte vetëm për veten e tij. Gjermania, për shembull, ndaloi përkohësisht eksportet e ndihmave dhe pajisjeve mjekësore, me gjithë numrin jashtëzakonisht të lartë të vdekjeve në Itali. Por që nga ajo kohë, europianët kanë treguar një solidaritet mbresëlënës në përballjen me pandeminë.
Kohët e fundit, shfaqja e një lloji të ri të koronavirusit në Mbretërinë e Bashkuar u dha britanikëve dhe europianëve një shije të vogël të asaj që do të kishte ndodhur nëse një marrëveshje përfundimtare për Brexit nuk do të ishte dakorduar në Ditën e Krishtlindjes. Kalimet kufitare midis Europës dhe Mbretërisë së Bashkuar u mbyllën papritmas, duke bërë që kamionët të prisnin në radhë kilometrike.
Marrëveshja tregtare BE-Britani mund të përshkruhet si më e mira e një sërë opsionesh të këqija. Arritja e saj i detyrohet diçka edhe zgjedhjeve presidenciale të SHBA-së. Duke qenë i kënaqur me Donald Trump (dhe duke fyer më parë presidentin amerikan Barack Obama me terma raciste), kryeministri britanik Boris Johnson e di që administrata e Biden nuk do të jetë e etur për t’i bërë qeverisë së tij asnjë favor. Në mungesë të një marrëveshjeje me Europën, Britania e Madhe do ta kishte gjetur veten plotësisht të vetme.
Nga ana e tyre, liderët e BE-së e mirëpritën marrëveshjen sepse ata e kuptojnë që Brexit tashmë e ka dëmtuar Bashkimin Europian. Duke pasur parasysh përvojën dhe aftësitë e konsiderueshme gjeostrategjike të Britanisë (jo më pak arsenalin e saj bërthamor), ishte thelbësore për Europën të shmangte një ndarje të plotë.
Por, duke lënë menjanë Brexit, BE-ja është e ndarë gjithashtu brenda sa përsa i takon politikave ekonomike, sundimit të ligjit dhe ndarjes së pushteteve. Dhe sikur këto sfida të mos ishin mjaft të mëdha, zhvillimet në javët e fundit kanë zbuluar një divergjencë të thelluar midis Francës dhe Gjermanisë. Këta dy motorë tradicionalë të bashkimit uuropian çuan para fondin e ri të rimëkëmbjes së BE-së, duke siguruar kështu kohezionin midis vendeve anëtare të jugut dhe veriut. Por debati i vazhdueshëm i BE-së rreth politikës së jashtme dhe të sigurisë, i udhëhequr kryesisht nga presidenti francez Emmanuel Macron, ka krijuar një përçarje rreth çështjes së pozicionit strategjik të Europës.
Duke bërë thirrje për “autonomi strategjike”, Macron po reagon ndaj shkëputjes së Amerikës nga Europa dhe ri-orientimit të saj drejt Indo-Paqësorit dhe Kinës. Ai ka të drejtë të arrijë në përfundimin se se një tërheqje amerikane nga fqinjësia do ta detyrojë Europën të marrë përsipër më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj. Implikimi për Gjermaninë është se po i afrohet një momenti të së vërtetës. Megjithëse është fuqia ekonomike e BE-së dhe shteti anëtar i saj më i populluar, Gjermania – e ndërgjegjshme për përgjegjësinë e saj për vuajtjet e paimagjinueshme të Luftës së Dytë Botërore – është përmbajtur që të veprojë në mënyrë strategjike për 75 vjet.
Për të qenë të sigurt, abstenimi strategjik gjerman është ai që mundësoi në radhë të parë projektin europian. Por gjërat kanë ndryshuar që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe e vërteta është se BE-ja nuk mund të bëhet një forcë e besueshme gjeopolitike pa Gjermaninë që kontribuon me peshën e saj të plotë ekonomike, politike dhe, po, ushtarake. Problemi, natyrisht, është se shumë gjermanë mbeten skeptikë ndaj “gjeopolitikës” – ose janë duke u kapur pas një ndjenje epërsisë morale që i lë ata larg gatishmërisë për të mbrojtur interesat europiane.
Në këtë kontekst, francezët ishin plotësisht të justifikuar në nisjen e një debati rreth autonomisë strategjike europiane. Topi është në fushën e Gjermanisë. A do t’i përgjigjej një qeveri e ardhshme gjermane e përbërë nga Bashkimi Demokratik Kristian Demokrat/Bashkimi Social Kristian dhe një Aleancë 90/Grupi i të Gjelbërve lutjeve nga një qeveri libiane e unitetit kombëtar që i kërkon Europës të përdorë forcën për të shkatërrojë kampet e trafikimit njerëzor që janë ngritur në zonat e kontrolluara nga militantët atje? Franca, sigurisht, do t’i përgjigjej thirrjes, por do të priste që Gjermania dhe të tjerët të bashkoheshin.
Me shtysën e tij për “autonomi strategjike” europiane, Macron po garon për të mbushur hendekun gjeopolitik të lidershipit që është krijuar nga largimi i Mbretërisë së Bashkuar dhe refuzimi i vazhdueshëm i Gjermanisë për t’u angazhuar me çështje gjeopolitike. Si fuqia bërthamore e mbetur e Europës dhe anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, Franca është padyshim kandidatja më e përshtatshme për këtë punë, por ajo nuk mund të shkojë e vetme.
Gjermania të paktën e bëri të vetën kur vjen çuna te çështjet e brendshme politike, veçanërisht në lidhje me ruajtjen e unitetit europian. Merkel e demonstroi këtë kohët e fundit duke ndërmjetësuar një kompromis me Hungarinë dhe Poloninë, të cilat kishin kërcënuar të vinin veton për fondin e rimëkëmbjes dhe buxhetin shtatë-vjeçar të BE-së për shkak të një “mekanizëm të ri të sundimit të ligjit” për disbursimin e fondeve të BE-së. Qeveria gjermane gjithashtu ka theksuar vazhdimisht se çdo shtysë për “autonomi strategjike” duhet të plotësojë dhe forcojë, në vend që të rrezikojë, partneritetin transatlantik.
Brexit ngre çështje strategjike, të fjetura prej kohësh, në lidhje me unitetin e brendshëm dhe pozicionin e jashtëm të Europës dhe pak prej tyre kanë të ngjarë të vendosen shpejt. Franca dhe Gjermania duhet të kërkojnë shtigje të përbashkëta për Europën, duke shfrytëzuar mundësitë që ofron autonomia duke qenë të vetëdijshëm për kufijtë. Edhe euro-optimistët më të mëdhenj nuk mund të pretendojnë se Europa mund të ketë sukses në shekullin XXI pa një partneritet të ngushtë strategjik me SHBA-në.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Europe After Brexit
