Këtë muaj bëhen dy vjet që Italia raportoi rastet e saj të para me COVID-19. Vendi ishte i pari në Evropë që u godit nga koronavirusi dhe ai ofroi shembujt si të më të mirë ashtu edhe të më të këqij të epidemisë. Në mars 2020, fqinjët kënduan në ballkonet e tyre për të ngushëlluar njëri-tjetrin ndërsa autokolonat me automjete ushtarake transportonin të vdekurit nga Bergamo.
Sot Italia po lufton me një tjetër valë infeksionesh me koronavirus të shkaktuara nga varianti Omicron. Por situata në terren tani duket shumë ndryshe nga ato ditët e para. Të dhënat sugjerojnë se COVID-19 në Itali është bërë endemik – (ende) jo në aspektin epidemiologjik, por më tepër në efektin e tij te banorët. Virusi ka transformuar sjelljet dhe perceptimet e rregulluara. Një vizitor që do të kthehej aty për herë të parë pas këtyre dy viteve të pandemisë do të gjente një vend që ka ndryshuar – në masë të madhe për mirë.
Për sa i përket reagimit ndaj COVID-19, Italia është në nivelin më të lartë të përputhshmërisë me masat e shëndetit publik, në krahasim me homologët e saj evropianë. Rreth 75% e popullsisë ka marrë dy doza të një vaksine kundër koronavirusit dhe mbi 45% kanë marrë një vaksinë përforcuese. Qeveria ka imponuar në mënyrë efektive detyrimin për vaksinim të personave mbi 50 vjeç, një nga vetëm disa vende evropiane që e bënë këtë. Dhe shifrat e testimeve janë vazhdimisht të larta. Një sistem masash garanton që rajonet e vendit të jenë në gjendje të zbatojnë vendimet e qeverisë shpejt kur numri i rasteve rritet.
Italianët, në masë të madhe, i përmbahen rregullave të reja që rregullojnë aksesin në restorante, muze dhe transport publik. Ata janë gati të tregojnë “pasaportën e gjelbër” që tregon statusin e vaksinimit dhe të vendosin maskë.
Natyrisht, Italia nuk bën përjashtim nga lloji i pasigurive që tani janë të zakonshme për të gjitha vendet e zhvilluara. Kriteret për distancimin shoqëror, kërkesat për maska dhe mbylljet e synuara po përshtaten vazhdimisht. Disponueshmëria e pajisjeve mbrojtëse personale ose vaksinave ka qenë ndonjëherë një problem. Dhe debatet mbi punën dhe arsimin në distancë kanë zëvendësuar motin si temën kryesore të bisedave të rastësishme.
Por këto sfida nuk duhet të errësojnë transformimin rrënjësor të Italisë.
Në dhjetor, The Economist e shpalli Italinë vendin e vitit për vitin 2021. Revista, shpesh kritike ndaj Italisë në të kaluarën, nuk e arriti këtë vendim për shkak të fitores së ekipit kombëtar në kampionatin evropian të futbollit apo triumfit të grupit italian të muzikës rrok Måneskin në Eurovizion. Kjo ishte një njohje e ndryshimeve në politikën e vendit.
Nën drejtimin e kryeministrit Mario Draghi, Italia ka fituar një shkallë të pazakontë stabiliteti dhe parashikueshmërie. Qeveria gëzon mbështetje dypartiake – pothuajse unanime. Si rezultat, Italia ka fituar një rëndësi më të madhe në Evropë dhe në skenën botërore. Por a do të zgjasë kjo?
Ndërsa vendi vendos presidentin e tij të ardhshëm dhe pret mbajtjen e zgjedhjeve të përgjithshme, që do të mbahen brenda 16 muajve të ardhshëm, ekziston një shqetësim se, ndërsa ndjenja e urgjencës shpërndahet, konsensusi politik do të zhduket, shumë nga fitimet e fundit do të shpërdorohen dhe “normalja e vjetër” e Italisë do të kthehet me një hakmarrje. Por ky nuk është një përfundim i paraprirë.
Bashkimi Evropian i ka dhënë Italisë pjesën më të madhe të Fondit të saj për Rimëkëmbjen dhe Rezistencën, 191.5 miliardë euro (217 miliardë dollarë) grante dhe kredi që do të shpërndahen gjatë gjashtë viteve të ardhshme. Madhësia dhe shtrirja e disbursimit të FRR-së mund të nxisin një transformim digjital dhe të gjelbër me shumicë të vendit. Me këto fonde, Italia mund të ndërtojë infrastrukturën kritike të qëndrueshme dhe të avancuar teknologjikisht të nevojshme për të lundruar në shekullin e njëzet e një.
Një realist mund të paralajmërojë kundër pritshmërive shumë të larta. Italia duhet të zbatojë ende reforma të rëndësishme në administratën e saj publike, gjyqësorin dhe kuadrin rregullator, dhe përvoja e kaluar sugjeron se kjo do të jetë një sfidë monumentale. Në një seminar të kohëve të fundit të OECD-së, u bë e qartë se ka shumë gjëra që mund të pendojnë ndryshimet që nevojiten për të zbatuar planin e rimëkëmbjes.
Por mundësia që ofron FRR-ja është shumë e madhe për t'u humbur. Thuhet shpesh se ekonomitë kanë nevojë për një Plan Marshall për t'u rikuperuar nga lufta, revolucioni ose kriza. Për herë të parë, ky krahasim nuk është thjesht metaforik. Për Italinë, RRF-ja mund të jetë i dobishëm për të konsoliduar fitimet e vitit të kaluar dhe për të kthyer një goditje të përkohshme sistematike në qeverisje të mirë të përhershme.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Can Italy Maintain Its Pandemic-Era Transformation?