Shpesh thuhet se askush nuk fiton një luftë, thjesht se disa humbin më pak se të tjerët. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës nuk premton të jetë një përjashtim. Një humbës i qartë është tashmë i dukshëm: planeti.
Lufta është bërë prioriteti ndërkombëtar për politikëbërësit dhe publikun. Dhe me të drejtë: agresioni i presidentit rus Vladimir Putin kundër Ukrainës kërcënon një shtyllë të rendit ndërkombëtar, përkatësisht ndalimin e ndryshimit të kufijve me forcë. Por lufta ka shkaktuar gjithashtu një përleshje globale për furnizime të mjaftueshme me energji në përgjigje të sanksioneve kundër eksporteve ruse të energjisë dhe mundësisë që Rusia të ndërpresë furnizimet. Shumë vende kanë zbuluar se rruga më e lehtë dhe më e shpejtë është sigurimi i karburanteve fosile që emetojnë gazra serrë.
Por edhe para se Putini të niste luftën e tij, beteja kundër ndryshimeve klimatike po humbiste. Temperaturat e larta rekord në Evropë dhe gjetkë, thatësirat, zjarret, stuhitë më të forta dhe shtimi i migrimit mund ta ndryshojnë këtë perceptim, por deri më tani nuk e kanë bërë këtë.
Për më tepër, çdo qeveri që vepron e vetme nuk do ta zgjidhë problemin. Pra, në shumë vende ekziston një ndjenjë se të bsh gjënë e duhur nuk do të ketë rëndësi, sepse të tjerët do të vazhdojnë të bëjnë gjënë e gabuar dhe të gjithë do të vuajnë.
Pastaj është pyetja e lidhur me këtë, e dëgjuar më shpesh në botën në zhvillim: “Pse duhet të bëjmë gjënë e duhur kur nuk e kemi shkaktuar ne problemin?” Vendet e varfra e refuzojnë si një standard të dyfishtë që u kërkohet nga vendet e pasura – të cilat u industrializuan në një kohë kur konsideratat klimatike nuk kishin shumë rëndësi dhe janë përgjegjëse për emetimet shumë më të larta historike të karbonit – të zhvillohen në një mënyrë që u mohon aksesin në formën më të lirë të energjisë. Problemi është se disa vende (veçanërisht Brazili) nuk po bëjnë çfarë munden për të parandaluar shkatërrimin e pyjeve tropikale, thithësit natyror të karbonit në tokë.
Duke folur për standarde të dyfishta, përpjekjet ndërkombëtare për të ngadalësuar ndryshimet klimatike pengohen nga kundërshtimi ndaj mbështetjes më të madhe në energjinë bërthamore, edhe pse ajo nuk çliron dioksid karboni në atmosferë. Që nga fatkeqësia e Fukushimës në Japoni në vitin 2011, operimi i reaktorëve bërthamorë ekzistues ose ndërtimi i centraleve të reja më të sigurta është bërë një betejë e vështirë politike.
Përpjekjet për të ngadalësuar ndryshimet klimatike ende vuajnë nga perceptimi se ato duhet të vijnë në kurriz të punësimit dhe rritjes ekonomike. Kjo është gjithnjë e më e pavërtetë: ndryshimet klimatike po rezultojnë të jenë të kushtueshme, ndërkohë që futja e alternativave ndaj lëndëve djegëse fosile mund të krijojë vende pune dhe të zvogëlojë kostot e energjisë me kalimin e kohës. Por rezistenca për të ndjekur këtë rrugë është intensive, veçanërisht në zonat që varen prej kohësh nga prodhimi i lëndëve djegëse fosile.
Për të gjitha këto arsye, përpjekjet ndërkombëtare për të ngadalësuar ritmin e ngrohjes globale kanë arritur shumë pak. Liderët botërorë do të mblidhen përsëri këtë nëntor (në Egjipt) për Konferencën e ardhshme të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP27), por nuk ka asnjë arsye për të qenë optimistë se ky takim do të arrijë shumë më tepër se 26 të tjerët që i kanë paraprirë.
Shtetet e Bashkuara, tradicionalisht një udhëheqëse e përpjekjeve ndërkombëtare për të frenuar ndryshimet klimatike, po anashkalohen gjithnjë e më shumë. Presidenti i mëparshëm amerikan, Donald Trump, e tërhoqi SHBA-në nga marrëveshja e klimës e Parisit e vitit 2015, ndërsa pasardhësi i tij, Joe Biden, është gjithnjë e më i kufizuar në atë që mund të bëjë sepse Kongresi (mbi të gjitha, anëtarët e tij republikanë) nuk do të subvencionojë zhvillimin e burimeve alternative të energjisë, dhe Gjykata e Lartë ka kufizuar autoritetin e qeverisë federale për të rregulluar emetimet e CO2. Ka gjithashtu pak ose aspak mbështetje politike për tatimin e emetimeve ose hyrjen në marrëveshje tregtare që do të dekurajonin konsumin e qymyrit ose naftës duke vendosur tarifa për produktet që i përdorin ato intensivisht.
Rezultati është se temperatura e sipërfaqes së Tokës është rreth 1.1º Celsius mbi nivelet para-industriale dhe do të bëhet edhe më e ngrohtë për shkak të aktivitetit të mëparshëm, edhe nëse bota ndalon së emetuari gazra serrë sot – gjë që padyshim nuk do ta bëjë. Përkundrazi, trajektorja jonë aktuale çon në një klimë shumë më të ngrohtë, duke prekur shtresat e akullit, pyjet tropikale dhe tundrën. Në një cikël të virtytshëm, zhvillimet e mira çojnë në zhvillime më të mira; kur bëhet fjalë për klimën, cikli është vicioz: e keqja çon në akoma më keq.
A ka ndonjë arsye për shpresë? Ka, por në pjesën më të madhe jo nga përpjekjet e qeverisë, qoftë të vetme apo së bashku. Liderët politikë nuk kanë gjasa të veprojnë në një shkallë proporcionale me problemin derisa të jetë tepër vonë.
Një fushë përparimi të mundshëm mund të vijë nga korporatat, të cilat kanë stimuj financiarë për të prezantuar produkte më efikase ndaj karburantit. Qeveritë kombëtare dhe lokale mund të miratojnë rregullore që inkurajojnë investimet në inovacion.
Një fushë e dytë për ndryshime pozitive është përshtatja. Qeveritë mund të ndërtojnë infrastrukturë për të ndihmuar në menaxhimin e efekteve të ndryshimeve klimatike, të tilla si përmbytjet, dhe institucionet financiare mund të përdorin politikat e huadhënies dhe sigurimit për të dekurajuar njerëzit që të ndërtojnë shtëpi në zonat e rrezikuara nga përmbytjet ose zjarret.
Shpresa më e mirë për të çuar përpara ndryshimeve klimatike mund të vijë nga teknologjia, kryesisht ato që na mundësojnë të ndalojmë apo edhe të kthejmë ndryshimet klimatike, qoftë duke hequr disa karbon atmosferik ose duke vendosur grimca reflektuese në atmosferë për të zvogëluar sasinë e dritës së diellit që arrin në Tokë. Zhvillimi i teknologjive të tilla duhet të jetë një prioritet.
Ka një precedent të kohëve të fundit për një përpjekje të tillë: COVID-19. Ndërsa numri global i vdekjeve është diku midis 15-18 milionë, ajo që na shpëtoi nga një katastrofë edhe më e madhe ishte bashkimi i qeverisë dhe biznesit për të zhvilluar një gjeneratë të re vaksinash shumë efikase në kohë rekord. Me ndryshimet klimatike, gjithashtu, do të na duhet të mbështetemi më shumë te shkenca fizike sesa te shkenca politike që të mund të shpëtojmë nga vetja jonë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate As the World Burns
