Për pjesën më të madhe të epokës së pas Luftës së Dytë Botërore, Shtetet e Bashkuara kanë respektuar ligjin ndërkombëtar dhe e kanë bërë botën një vend më të sigurt. Por aventurizmi katastrofik ushtarak i presidentit George W. Bush e dëmtoi aq fuqishëm besimin në rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA-ja, saqë është bërë pothuajse e pamundur të trajtohen sfidat urgjente globale, si ndryshimet klimatike.
Në dhjetor 2003, afërsisht nëntë muaj nga Lufta e Irakut që do të përcaktonte përgjithmonë trashëgiminë e tij, presidenti i atëhershëm i SHBA-së George W. Bush u pyet nëse politikat e administratës së tij ishin në përputhje me ligjin ndërkombëtar. “Nuk e di se për çfarë e keni fjalën me ligj ndërkombëtar. Më mirë të konsultohem me avokatin tim”, tha ai me shaka. Aventurizmi katastrofik ushtarak i Bushit ilustroi qartë rëndësinë e normave dhe institucioneve ndërkombëtare, si dhe pasojat e shpërfilljes së tyre. Fatkeqësisht, duket se e kemi harruar edhe një herë këtë mësim.
Që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, Kombet e Bashkuara kanë qenë gur themeli i rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla. Ndërsa shumë marrëveshje të tjera ndërkombëtare trajtojnë çështje të tilla si armët kimike, lufta biologjike dhe stabiliteti rajonal, OKB-së i është besuar roli kryesor i ruajtjes së paqes dhe stabilitetit global. Ajo që e bëri atë efektive, të paktën për një kohë, ishte mbështetja e demokracive liberale të botës dhe, më e rëndësishmja, angazhimi i palëkundur i administratës demokrate dhe republikane në Shtetet e Bashkuara.
Sigurisht, SHBA-ja ka qenë prej kohësh ambivalente në lidhje me disa aspekte të rendit ndërkombëtar, siç dëshmohet nga refuzimi i saj prej kohësh për t'iu bashkuar Gjykatës Ndërkombëtare Penale. Megjithatë, në pjesën më të madhe të kohës, SHBA-ja i është përmbajtur rregullores globale, pavarësisht nga fuqia e madhe politike dhe ekonomike që fitoi pas Luftës së Dytë Botërore, e cila do t'i kishte mundësuar të bënte gjithçka që donte në mënyrë të njëanshme.
E gjithë kjo ndryshoi me vendimin e administratës Bush për të pushtuar Irakun, një vend sovran, përballë kundërshtimit të ashpër ndërkombëtar dhe pa miratimin e Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Duke vepruar kështu, SHBA-ja dëmtoi rëndë besueshmërinë e saj dhe minoi sistemin global të bazuar në rregulla, duke u ofruar shumë vendeve afrikane dhe të Amerikës Latine një arsye të besueshme për të mos dënuar Rusinë për pushtimin e saj të Ukrainës. Edhe India ka mbajtur një qëndrim neutral ndaj Ukrainës, duke përfituar nga sanksionet ekonomike të udhëhequra nga SHBA-ja duke blerë naftë ruse me zbritje, pavarësisht thellimit të lidhjeve midis Kremlinit dhe Kinës, rivalit kryesor gjeopolitik të Indisë.
Ndërsa demokracitë liberale përpiqen të negociojnë marrëveshje ndërkombëtare për të adresuar sfidat e mëdha politike, ekonomike dhe sociale të shekullit të njëzet e një – veçanërisht ndryshimet klimatike dhe emigracionin masiv – ato duhet të përballen me trashëgiminë e mosbesimit dhe ndasisë së Luftës së Irakut. Adresimi i presioneve të ardhshme do të jetë i pamundur pa marrëveshje ndërkombëtare dhe bashkëpunimin e vendeve me të ardhura më të ulëta në Jugun Global.
Popullsia e Afrikës, për shembull, pritet të dyfishohet deri në vitin 2050. Për të shmangur një kombinim toksik të paqëndrueshmërisë politike, luftës dhe mjerimit ekonomik të përkeqësuar nga klima që mund të prekë qindra miliona njerëz në të gjithë rajonet më të cenueshme të kontinentit, demokracitë liberale të Evropës duhet të përdorin shtettari inovative, ndërhyrje sigurie dhe ndihmë thelbësore për zhvillim. Pa masa të tilla, vendet e Evropës Perëndimore mund të përballen me një valë masive emigracioni që do të çonte në mënyrë të pashmangshme në sfida të rëndësishme sociale dhe do të nxiste më tej rritjen e politikës populiste.
Megjithatë, aktualisht, duket se strategjia kryesore e Evropës për trajtimin e imigracionit të paligjshëm është të shpresojë se perspektiva e vdekjes në Mesdhe ose në Kanalin e Suezit do t'i pengojë azilkërkuesit. Por siç tregon përvoja e fundit e Mbretërisë së Bashkuar, masa të tilla, megjithëse janë të njohura në tabloidët e krahut të djathtë, nuk adresojnë shkaqet themelore të problemit. Ndërsa vendet evropiane përballen me plakjen e popullsisë dhe një rënie të numrit të njerëzve në moshë pune, nevoja për një politikë të ndjeshme imigracioni që merr parasysh nevojat afatgjata të vendeve është gjithnjë e më e dukshme.
Vendosja e ekuilibrit të duhur midis lehtësimit të imigracionit të nevojshëm dhe kufizimit të numrit të njerëzve që hyjnë ilegalisht do të jetë një nga sfidat përcaktuese të Evropës gjatë dekadave të ardhshme. Çështja tashmë dominon debatin politik, me fuqinë për të rrëzuar qeveri, siç bëri së fundmi në Holandë, dhe nxit rritjen e ekstremistëve të krahut të djathtë. Por duke pasur parasysh sfidat demografike të kontinentit, mbajtja e shërbimeve publike thelbësore dhe ruajtja e rritjes ekonomike do të kërkojë pranimin e shumë më shumë emigrantëve sesa do të preferonin Marine Le Pen e Francës dhe Nigel Farage në Mbretërinë e Bashkuar.
Kërcënimi ekzistencial i shkaktuar nga ndryshimet klimatike thekson nevojën urgjente për të kapërcyer hendekun e besimit midis vendeve të zhvilluara dhe atyre në zhvillim. Në mënyrë thelbësore, komuniteti ndërkombëtar duhet të pajtohet se si të reduktojë emetimet e gazrave serrë dhe të sigurojë që ata që janë më të prekur nga efektet e ngrohjes globale – vendet me të ardhura të ulëta që janë më pak përgjegjëse për krijimin e saj – të mos ngarkohen në mënyrë disproporcionale.
Besimi i botës në aftësinë e demokracive liberale perëndimore për të formësuar politikat dhe marrëveshjet për të adresuar këto sfida kritike do të ishte dukshëm më i lartë nëse SHBA-ja do të ishte ende e aftë për lidership dypartiak. Por në një kohë kur republikanët në Uashington po minojnë vetë themelet e politikës elektorale, kjo duket shumë e pamundur.
Shumë nga ndarjet aktuale politike të brendshme të Amerikës u rritën nga Lufta e Irakut. Ndërsa presidentë si Franklin Roosevelt, Harry Truman dhe Dwight Eisenhower demonstruan se liderët efektivë mund ta bëjnë botën një vend më të sigurt dhe më të mirë, edhe përballë fatkeqësive të mëdha, presidenca e Bushit tregoi se e kundërta është po aq e vërtetë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The Crisis of American Leadership