Ekziston një barsoletë e vjetër sovjetike në të cilën një gazetar i kërkon Sekretarit të Përgjithshëm të Partisë Komuniste të vlerësojë ekonominë e vendit. “Mirë” është përgjigjja e shkurtër e tij. Gazetari i lutet liderit ta shtjellojë përgjigjen në mënyrë që ai të mund të përfundojë artikullin e tij. “Meqë është kështu”, përgjigjet Sekretari i Përgjithshëm, “jo mirë”.
E njëjta gjë mund të thuhet për gjendjen e botës sot. Ndërsa shumë liderë globalë u mblodhën në Nju Jork për seancën e 78-të vjetore të Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, me përjashtime të dukshme të presidentit kinez Xi Jinping, presidentit rus Vladimir Putin, kryeministrit të Mbretërisë së Bashkuar Rishi Sunak, kryeministrit indian Narendra Modi dhe presidentit francez Emmanuel Macron, ka arsye për t'u shqetësuar.
Marrëdhënia SHBA-Kinë, ndoshta më e rëndësishmja e kësaj epoke, është në gjendje të keqe, pavarësisht rritjes së kohëve të fundit në ritmin e shkëmbimeve diplomatike. Qëllimi i SHBA-së është që dy fuqitë e mëdha të krijojnë një bazë për lidhjet dypalëshe. Megjithatë, në rastin më të mirë, të dy qeveritë do të jenë në gjendje të shmangin një krizë. Por kjo është bërë më e vështirë nga refuzimi i Kinës për të rifilluar komunikimet ushtarake dhe për të krijuar një kanal komunikimi. Edhe optimistët nuk parashikojnë një rrugë që të dy vendet të bashkëpunojnë në mënyrë domethënëse për sfidat urgjente rajonale ose globale në të ardhmen e afërt.
Ndërkohë, Kina përballet me sfida të rëndësishme ekonomike, kryesisht për shkak të mangësive të politikës së saj. Por edhe nëse problemet janë të lindura në vend, kjo nuk do të thotë se pasojat do të mbeten të kufizuara në Kinë. Së paku, ajo që ndodh atje do të pengojë rritjen ekonomike globale. Në rastin më të keq, ekziston mundësia që lidershipi i Kinës të joshet të veprojë në mënyrë më agresive jashtë vendit për të larguar vëmendjen nga problemet e saj ekonomike të brendshme.
Diku tjetër, Koreja e Veriut vazhdon të zgjerojë madhësinë dhe cilësinë e arsenalit të saj bërthamor. Regjimi i atjeshëm vazhdon të testojë raketa balistike gjithnjë e më të avancuara dhe ka zbuluar një nëndetëse të armatosur bërthamore, e cila do të rriste mbijetesën e aftësive të saj bërthamore. Nuk ka indikacione se Koreja e Veriut është e përgatitur për të diskutuar, aq më pak për të bërë kompromis, mbi programet e saj bërthamore ose raketore.
Një shqetësim tjetër është se kundërofensiva e Ukrainës, e cila filloi afërsisht tre muaj e gjysmë më parë, ka bërë përparim të kufizuar. Forcat ruse të fortifikuara mirë kontrollojnë ende pjesë të mëdha të lindjes dhe jugut të Ukrainës. Ky realitet, së bashku me aftësinë e Rusisë për të shtuar prodhimin e saj të armëve gjatë luftës – pavarësisht sanksioneve të udhëhequra nga SHBA-ja – dhe importimin e armëve nga Irani dhe Koreja e Veriut, sugjeron se lufta, tashmë në vitin e saj të dytë, do të vazhdojë për ca kohë.
Kuptohet se Ukraina nuk është e prirur të bëjë kompromis për qëllimin e saj për të rimarrë territorin e saj. Ajo vazhdon të besojë se gjërat do të kthehen në favor të saj ndërsa nga Perëndimi vijnë armë më të avancuara. Putini, nga ana e tij, beson se do të jetë në gjendje të përballojë kostot e luftës dhe se zbehja e mbështetjes amerikane dhe evropiane për Ukrainën është një çështje “kur”, jo “nëse”. Asnjë nga këto nuk u jep shumë mundësi për të punuar ndërmjetësuesve të mundshëm.
Në Afganistan, është gjithnjë e më e qartë se talebanët e rinj nuk i ngjasojnë aspak talebanëve të vjetër. Pyetja e vërtetë është se në çfarë shkalle ata do ta lejojnë përsëri vendin e tyre të bëhet një pikënisje për terrorizmin. Pastaj është pyetja se sa do të kontribuojnë talebanët në paqëndrueshmërinë që ka përkeqësuar dobësitë e Pakistanit. Meqë ra fjala te shtetet e dobëta që vuajnë nga qeverisja e dobët, institucionet e dobëta dhe kapacitetet e kufizuara, numri i tyre po rritet në Afrikë dhe Amerikën Latine.
Nga një perspektivë globale, bota nuk po shkon shumë më mirë. Pas një pandemie në mbarë botën që mori rreth 15 milionë jetë, vera e kaluar ishte më e nxehta e regjistruar. Me pak më shumë se dy muaj të mbetur deri sa zyrtarët nga e gjithë bota të mblidhen për Konferencën e OKB-së për Ndryshimet Klimatike (COP28) në Emiratet e Bashkuara Arabe, ka pak arsye për të besuar se qeveritë janë të përgatitura t'i japin përparësi shqetësimeve klimatike mbi prioritetet ekonomike afatshkurtra.
Së fundi, ndërsa teknologjitë e inteligjencës artificiale dhe të shtuara evoluojnë me shpejtësi, nuk ka shenja të një konsensusi ndërkombëtar në zhvillim se si të përfitohet nga dimensionet e tyre konstruktive dhe të frenohen aplikimet e tyre potencialisht shkatërruese.
Ka disa lajme të mira. Përgjigja e fortë perëndimore ndaj agresionit rus dhe, më gjerësisht, vitaliteti i rinovuar i partneriteteve dhe aleancave të udhëhequra nga Amerika në Indo-Paqësorin që synojnë frenimin e aventurizmit kinez janë shembujt kryesorë.
Në Lindjen e Mesme, Irani kohët e fundit liroi pesë të burgosur amerikanë në këmbim që Uashingtoni t'i jepte Teheranit qasje në 6 miliardë dollarë asete të ngrira, me kusht që fondet të përdoren vetëm për ushqim dhe ilaçe. Të dy vendet gjithashtu duket se po punojnë për një marrëveshje – megjithëse jo një pakt formal – ku Irani do të pranonte disa kufizime në aktivitetet e tij bërthamore në këmbim të lehtësimit të sanksioneve.
Në mënyrë të ngjashme, negociatat duket se po bëjnë përparim në një marrëveshje të ndërmjetësuar nga SHBA-ja që do të normalizonte marrëdhëniet midis Izraelit dhe Arabisë Saudite. Nëse nënshkruhet, kjo marrëveshje ka potencialin për të forcuar mbrojtjen e Arabisë Saudite kundër agresionit iranian dhe për t'i dhënë diplomacisë izraelito-palestineze një vrull shumë të nevojshëm.
Por nuk mund ta fshehim dot se lajmet e këqija janë më shumë se sa të mirat. Objektivat e zhvillimit ndërkombëtar nuk po përmbushen. Samiti i fundit i G20 në Indi arriti pak dhe takimi i Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së duket se po ndjek hapat e tij. Komponenti më i rëndësishëm i OKB-së, Këshilli i Sigurimit, është mënjanuar dhe do të mbetet i tillë, duke pasur parasysh se një nga anëtarët e tij me fuqi vetoje po zhvillon një luftë që shkel parimin më themelor të Kartës së OKB-së. Në një kohë kur kërkesa është e lartë për një bashkëpunim efikas ndërkombëtar, duket se kjo mungon ndjeshëm.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. The New World Disorder
