Kur kancelari gjerman Olaf Scholz, në një fjalim në parlament më 27 shkurt 2022, e përshkroi pushtimin rus të Ukrainës si një “Zeitenwende” (pikë kthese), rreziku i përhapjes së luftës ishte tashmë i dukshëm. Por a parashikoi ai që ne do të ishim dëshmitarë të një zinxhiri luftërash rajonale, apo se tensionet midis fuqive të mëdha do të fillonin të rriteshin pothuajse çdo ditë? Fatkeqësisht, sot jemi në këtë pikë.
Lufta e paprovokuar e agresionit e presidentit rus Vladimir Putin ishte thjesht dominoja e parë. Tani, Hamasi ka nisur një sulm brutal terrorist mbi Izraelin nga Gaza, duke vrarë 1,400 izraelitë – shumica prej tyre civilë – dhe duke rrëmbyer më shumë se 200 të tjerë. Si mund të niset një goditje e tillë vdekjeprurëse kundër fuqisë më të fortë ushtarake dhe inteligjente të Lindjes së Mesme? A mundet që një organizatë terroriste si Hamasi ta ketë arritur vetë një sukses të tillë?
Merrni parasysh saktësinë e sulmit dhe të gjithë planifikimin që u bë për të. Është e qartë se qëllimi nuk ishte thjesht të organizohej një shfaqje brutaliteti të pamëshirshëm kundër civilëve izraelitë. Më shumë se kaq, synohej të riaktivizohej trauma hebreje duke ripërsëritur mizoritë e Shoah-ut – përpjekja e nazistëve për të shfarosur të gjithë popullin hebre. Mesazhi për hebrenjtë është se ata kurrë nuk duhet të ndihen të sigurt, edhe me epërsinë ushtarake të Izraelit. Natyrisht, Hamasi nuk është i vetëm në promovimin e këtij qëllimi. Pra, përsëri, ne duhet të pyesim nëse pas sulmit fshihej ndonjë shtet. Për arsye të dukshme, dyshimet kanë rënë mbi Iranin.
Sido që të jetë, sulmi i 7 tetorit e ka lënë të gjithë Lindjen e Mesme në prag të një lufte të madhe. Me vetë ekzistencën e Izraelit në rrezik, Shtetet e Bashkuara dhe Evropa janë tërhequr në mënyrë të pashmangshme. Por, po ashtu edhe të tjerët, me Kinën (një importues i madh i hidrokarbureve iraniane) që thuhet se vendos anije luftarake në rajon.
Nga ana e tij, Izraeli nuk ka zgjidhje tjetër veçse të hakmerret ushtarakisht për të rivendosur parandalimin, edhe pse kjo luftë do të kushtojë shumë më tepër jetë civilësh dhe do të thellojë urrejtjen midis dy palëve. Ata që planifikuan operacionin e 7 tetorit padyshim u mbështetën te ky rezultat – gjë që sugjeron përsëri se Hamasi nuk veproi i vetëm.
Një krahasim i habitshëm midis luftërave në Ukrainë dhe në Gazë është se të dyja përfshijnë një luftë për vetë mbijetesën e një shteti-komb ekzistues. Por po aq e rëndësishme, të dyja konfirmojnë se ne jemi dëshmitarë të shfaqjes së një rendi të ri botëror. Ndërsa Perëndimi po qëndron fort me Izraelin, fuqitë autoritare si Rusia dhe Kina po mbajnë në mënyrë oportuniste anën tjetër, njësoj si pjesa më e madhe e Jugut Global, për shkak të kujtimeve të tij traumatike të kolonizimit.
Perëndimi nuk mundet thjesht ta pranojë dinamikën ne-kundër të tjerëve, e cila u bë shumë e dukshme me sulmin e Putinit ndaj Ukrainës. Në planin afatgjatë, një polarizim i tillë gjeopolitik do t'i lërë të gjithë shumë më keq. Por ndryshimi i valës do të kërkojë përpjekje heroike diplomatike. Si pjesë thelbësore e rendit të ri botëror, Jugu Global kërkon njohje dhe një vend në tryezë.
Përveç luftërave në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme, ekziston edhe kërcënimi në rritje i konfliktit ushtarak në Detin e Kinës Jugore ose ngushticën e Tajvanit, ku do të përfshiheshin drejtpërdrejt dy superfuqi: SHBA-ja dhe Kina. Në këtë sfond, luftërat si ajo midis Armenisë dhe Azerbajxhanit për rajonin Nagorno-Karabakh rrezikojnë të harrohen.
Historikisht, përpjekjet për të ndryshuar ekuilibrin global të fuqisë, ose për të rishikuar dhe imponuar një rend të ri ndërkombëtar, nuk kanë ndodhur kurrë pa dhunë. Kjo e bën edhe më shqetësues tonin gjithnjë e më agresiv të fuqive të mëdha ndaj njëra-tjetrës.
Pax Americana e pas vitit 1945 duket më e brishtë se kurrë më parë. Në vend që të presin për të parë nëse kjo përfundimisht do të zgjidhet vetë, sfiduesit kryesorë janë të etur për të shfrytëzuar dobësitë e saj të dukshme. Përderisa ekziston ende një komunitet ndërkombëtar, gatishmëria e tij për të ruajtur status quo-në duket se është zvogëluar dukshëm.
Është e vështirë të mos mendosh për vitin 1914, kur ngjarjet morën rrjedhën e tyre dhe nxitën luftën botërore. Nderi dhe ambicia po dalin mbi arsyen, e cila është sërish skllav i pasioneve fetare dhe nacionaliste. Në trazirat e sotme, ne po shohim një botë pa rregull. Ata që tallen me presidentin amerikan Joe Biden për moshën e tij duhet të mendojnë se çfarë do të ndodhte nëse kjo krizë e fundit e Lindjes së Mesme do të shpalosej pa një lidership të kujdesshëm dhe me përvojë në Shtëpinë e Bardhë. Bota do të ishte një vend më i pasigurt dhe më i rrezikshëm se sa është tashmë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. World of Warfare