Një vendim i fundit nga gjykata më e lartë e Bashkimit Evropian ngre pyetjen nëse ka një vend për gratë dukshëm myslimane në jetën publike. Në vend që të pyesni nëse Islami është mjaft liberal për të qenë pjesë e Evropës, pyetja më e rëndësishme sot duket se është nëse Evropa është mjaft liberale për të pranuar gratë myslimane.
Në mes të korrikut, Gjykata e Drejtësisë e Bashkimit Evropian (GJDBE) vendosi që punëdhënësit privatë në BE mund t'i ndalojnë punonjësit të mbajnë simbole fetare, përfshirë shami koke, në mënyrë që të paraqesin një imazh “neutraliteti politik, filozofik dhe fetar” në vendin e punës. Vendimi ripohoi një vendim të GJDNJ-së të vitit 2017 dhe thekson tensionet e gjata mbi multikulturalizmin në Evropë. Në veçanti, ai ngre pyetjen nëse ka një vend për gratë dukshëm myslimane në jetën publike evropiane.
Muajt e fundit i kam kaluar duke intervistuar gra myslimane, shumë prej tyre qytetare dhe banore të vendeve evropiane, në lidhje me portretizimin e tyre në media dhe perceptimin e përkatësisë në vendet e tyre. Ndërsa shumë raportuan përvoja të ngjashme ostracizmi ose ngacmimi, gratë evropiane, veçanërisht ato që zgjedhin të mbajnë hixhabin (mbulesën e kokës), shpesh më thanë: “Ndihem sikur nuk ekzistoj fare.”
Hixhabi është më shumë se një simbol fetar për ata që e veshin atë. Gratë myslimane i mbulojnë flokët nga tradita, për të mbajtur një lidhje me trashëgiminë e tyre kulturore, ose për arsye modestie. Disa gra të reja evropiane me të cilat fola shpjeguan se ato e mbajnë hixhab pavarësisht protestave nga familjet e tyre, të cilat nuk duan që ato vështrime të padrejta ose diskriminim në punë.
Por zgjedhja e tyre mbart një kosto të lartë personale. Keqperceptimi evropian i hixhabit si një simbol i një kulture islamike gjasme mizogjiniste ka bërë që gratë që e mbajnë atë të ndihen si “viktima” pa fytyrë, pa emër, të cilat duhet të shpëtohen, në vend që të ndihen si individë të fuqizuar të marrin një vendim personal. “Është frustuese, sepse mediat përmendin gjithmonë anëtarët meshkuj të familjes”, tha njëra prej tyre, Sama, në një mesazh që më dërgoi nga Italia. “Duket sikur të gjithë të pyesin nëse ishte babai ai që të detyroi ta bëje këtë zgjedhje, vendim të cilin e kam marrë vetë.”
Po ashtu, Lama, një grua franceze-algjeriane që tani jeton jashtë Francës, ankohet për fenomenin e “burrave të bardhë në media që debatojnë nëse ne duhet ta mbajmë apo jo hixhabin”. Problemi, thotë ajo, është se “kjo ka gjithmonë lidhje me atë që simbolizon veshja për ata”.
Vendimi i fundit i GJDBE-së rinxjerr në pah tensionet midis së drejtës për liri të fesë dhe shqetësimit në rritje të evropianëve në lidhje me fytyrën e dukshme të Islamit në rajon. Neni 9 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut e përcakton qartë përkufizimin e manifestimit të lirisë së fesë. Por vendimet e GJDBE -së për vitin 2017 dhe 2021 duket se i japin rëndësi më të madhe konceptit të “neutralitetit” të përgjithshëm dhe, në rastin e vendimit të saj të fundit, efektin tek të tjerët – një çështje që tashmë rëndon shumë në mendjet e shumë grave myslimane.
Disa gra me të cilat fola përshkruan se para se të dilnin nga stëpitë e tyre bënin atë që unë e quaj testi i “mjaftueshëm miqësor”. “Gratë myslimane shikohen në pasqyrë në mëngjes dhe mendojnë: ‘A dukem miqësore? A dukem e afrueshme?'”, shpjegoi Maha, një gazetare. Dhe këto gra nuk i shqetëson vetëm gjykimi i meshkujve. Khadija, një grua e re franceze-algjeriane, rrëfeu se një herë ndaloi për të vënë buzëkuq para se të shkonte në një intervistë për një punë si dado. “U thashë që në fillim se mbaj hixhab, Nuk e di pse e bëra këtë, po përgatitesha për ta”, tha ajo. “Nxora buzëkuqin dhe u leva, në mënyrë që nëna e fëmijës të shihte se jam franceze, se nuk jam terroriste.”
Këto tensione psikologjike nënvizojnë zgjedhjen e mundimshme para të cilës i vendosin gratë myslimane sot; ato duhet të zgjedhin midis besimit dhe identitetit të tyre nga njëra anë dhe kombësisë së tyre nga ana tjetër. Ndërsa shumica e vajzave evropiane mund të ëndërrojnë të ndjekin karrierën që ato zgjedhin, vajzat myslimane në Evropë përballen me një paralajmërim demoralizues: “por ju nuk mund të mbani hixhab”. Në një botë post-#MeToo, ku gratë e reja mësohen gjithnjë e më shumë të fuqizohen, gratë myslimane të Evropës po pengohen nga legjislacioni dhe u thuhet se pamja e tyre është problematike.
Khadija më tregoi se përvoja e heqjes së hixhabit për një vend pune kur ajo ishte 19 vjeçe e bëri atë të ndihej e denigruar dhe e turpëruar. “Më bëri të ndihem sikur nuk jam asgjë”, tha ajo. “Unë nuk jam njësoj si të gjithë të tjerët. Jam pak më poshtë.” Ajo vazhdoi: “Çfarë ju jep të drejtën ta bëni këtë?”
Pavarësisht vlerave të deklaruara të Evropës për emancipim, liri dhe vetëmjaftueshmëri, mungesa e zërave të grave myslimane në debatin publik evropian mbi hixhabin i lë shumë gra të reja me pak shpresë se biseda do të ndryshojë. Në një shfaqje të madhe hipokrizie, disa nga politikanët evropianë që e dënojnë Islamin si shtypës dhe anti-feminist, miratojnë ligje që kërcënojnë aftësinë ose kapacitetin e grave myslimane për të vepruar në mënyrë të pavarur sipas dëshirës së tyre.
“Gratë myslimane ekzistojnë dhe kanë gjëra për të thënë kur gjërat kanë lidhje me to”, më tha Soumaya, 15 vjeçe. “Ne nuk jemi objekte. Ne mendojmë, ndiejmë, kemi vullnet të lirë, jemi të forta dhe inteligjenta dhe, mbi të gjitha, të afta.” Por, tha ajo, “mediat nuk duan ta pranojnë këtë. Kjo është për të ardhur keq.”
Në vend që të pyesni nëse Islami është mjaftueshëm liberal për të qenë pjesë e Evropës, pyetja më me vend që duhet bërë sot është nëse Evropa është mjaftueshëm liberale për të pranuar qytetaret e saj myslimane – pavarësisht veshjes së tyre – në jetën publike. Debati pa dyshim do të vazhdojë në sallat e gjyqit në Evropë. Ndërkohë, jeta dhe jetesa e grave myslimane të rajonit janë në ekuilibër. Siç më tha një vajzë e re: “Duhet të pres që një grua që nuk mban hixhab ose një burrë të luftojë për mua, sepse tani për tani unë nuk ekzistoj. Unë nuk jam askush.”
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Europe's Hijab Test