Komedia e zezë ‘Emigrantët’ nxori në pah paradoksin e errët që merrte jetë jashtë skenës së aktrimit, përgjatë Pedonales, ku endeshin emigrantët autoktonë të cilët qarkullonin mes tyre erën e qofteve dhe birrës
Shfaqja teatrale ‘Emigrantët’ e polakut Slavomir Mrozek, që u dha në Teatrin “Kujtim Spahivogli” fundjavën e shkuar trajtonte një temë që i ka prekur shumë shqiptarët sidomos në këto dy dekadat e fundit: emigracionin.
Dy aktorët kryesorë dhanë e morën në skenë, për të sjellë sa më pranë spektatorit që kishte mbushur sallën, ‘shock-un’ kulturor të shqiptarëve që ishin përballur pas shumë vitesh diktaturë me botën e zhvilluar.
“Këtu nuk ka miza, me se ta shtyjmë kohën?” ishte një pyetje e njërit personazh, që luante rolin e shqiptarit të prapambetur i cili kishte marrë rrugët e emigracionit për të bërë para e për t’u kthyer në fshat me ambicien e ndërtimit të një shtëpie të re.
Një tjetër personazh, ai i shkrimtarit dhe shqiptarit të emancipuar prej kohësh që ndonëse nuk e ka jetuar zhvillimin e kapitalizmit dhe bollëkun e modernizimin, e njeh mirë atë përmes dijeve të zotëruara tinëz nga librat e lexuar fshehurazi e të kaluara dorazi nga kureshtarët e diktaturës.
Pavarësisht humorit të zi, dramacitetit tronditës dhe skenave prekëse, ajo që binte më shumë në sy ishte luhatja e humorit të dy aktorëve të vetëm protagonistë, të cilët hera herës i bërtisnin batutat e tyre, sipas gjaknxehtësisë vendase.
Do të ish më mirë të kishim më shumë prurje të reja në teatrin shqiptar, të cilat të shkonin sinkron me përpjekjen e përgjithshme të vendit për të bërë progres ndaj kulturës evropiane dhe asaj botërore. Gjë të cilën mund ta bëjmë së pari duke mos bërtitur mesazhet që duam të japim dhe së dyti duke parë nga e ardhmja e pastaj duke kritikuar të shkuarën. Ndonëse logjika e do të them të anasjellën, nuk është momenti të shohim nga e shkuara për të parë të ardhmen, pasi e shkuara jonë e afërt, prej ngjarjeve të ndodhura jo më larg se dy dekada më parë, ka mbetur e fiksuar me fjongo të zezë në kujtesën e çdo shqiptari të kohës.
“Emigranti” trajtonte gjithashtu problemin ekzistencialist të pangopësisë së njeriut në përgjithësi dhe shqiptarëve në veçanti. “Të vdekshmit janë të pangopur” shkruante Henrich Hajne në poezinë e tij të famshme “Helena”. Të mbërthyer në problemin e përhershëm të parave dhe pamjaftueshmërisë së tyre ose pamjaftimit të njeriut me to, aktorët u shkrehën edhe vetë në lot teksa perdja e teatrit u mbyll dhe salla shpërtheu në duartrokitje.
Menjëherë pas kësaj, u dëgjua zhurma karakteristike e mbylljes së karrigeve tipike të sallave të shfaqjeve dhe spektatorët u drejtuan ngadalë si një valë emigrantësh që kthehen në jetën e tyre të përditshme për të dalë nga teatri “Kujtim Spahivogli”.
Me të dalë në portën kryesore, pësova një habi dhe një të papritur. Një grup i madh njerëzish që bënin shëtitje të zhurmshme përgjatë Pedonales së tymosur nga era e rëndë e qofteve dhe salsiçeve, birrës dhe atmosferës aspak të freskët të fundvitit.
Një skenë tipike e një Shqipërie të shfrytëzuar nga ‘emigrantët’ që e popullojnë vendin e tyre pa përgjegjësinë e një autoktoni, siç na pëlqen ta quajmë veten së fundmi.