Më 2010, Greqia nuk kishte të drejtë të merrte hua nga taksapaguesit gjermanë – apo europianë – ndërsa borxhi i saj publik qe i papërballueshëm. Pesë vjet më pas, pasojat e atij vendimi – armiqësia e hapur drejt dhe nga Gjermanisë, një krizë humanitare dhe një mali me borxhe të pashërbyeshme – nuk mund të jenë më të qarta se kaq.
Një prezantues televiziv gjerman së fundmi publikoi një video të redaktuar timen, para se unë të bëhesha ministër i financave të Greqisë, duke e përshëndetur vendin e tij me gishtin e mesit. Debati i shkaktuar pas kësaj tregoi ndikimin potencial të një shenje të aluduar të tillë, veçanërisht në kohë të turbullta si sot. Në të vërtetë, sherri që u hap nga publikimi nuk do të kishte ndodhur para krizës financiare të vitit 2008, e cila vuri në dukje defektet e bashkimit monetar Europian dhe ktheu vende krenare kundër njëra-tjetrës.
Kur, në fillim të vitit 2010, qeveria e Greqisë nuk qe më në gjendje të shërbente borxhet e veta ndaj bankave franceze, gjermane e greke, unë bëra fushatë kundër përpjekjes së Greqisë për një kredi të re të stërmadhe nga taksapaguesit eurpianë, kredi që u përdor për të paguar këto borxhe. Unë dhashë tri arsye.
E para, kreditë e reja nuk përbënin një shpëtim nga falimenti të Greqisë se sa qenë një transfertë cinike e humbjeve nga bankat private për të shpatullat e nënshtetasve më të dobët të Greqisë. Sa prej taksapaguesve Europianë, të cilët financuan faturën e këtyre kredive, e dinë se më shumë se 90 për qind e të gjithë 240 miliardëshit të eurove që mori hua Greqia shkuan për te institucionet financiare dhe jo te shteti i Greqisë apo populli i Greqisë?
E dyta, qe e dukshme se nëse Greqia nuk qe sakaq e aftë të ripaguante kreditë e saj ekzistuese, masat e kursimit mbi të cilat u premtua “shpëtimi nga falimenti” qenë të tilla sa do t’i shkatërronin edhe më tej të ardhurat nominale të grekëve, duke e bërë borxhin publik edhe më të rëndë. Kur grekët nuk qenë më në gjendje të bënin pagesa për malet e tyre me borxhe, taksapaguesit gjermanë apo europianë duhej të ndërhynin sërish. (Grekët e pasur, natyrisht, sakaq i kishin transferuar depozitat e tyre nëpër qendra financiare si Frankfurti dhe Londra.)
Në fund, duke keqinformuar njerëzit dhe parlamentet përmes prezantimit të një shpëtimi nga falimenti të bankave si një akt “solidariteti”, ndërkohë që grekët e zakonshëm nuk u ndihmuan – përkundrazi, u vunë në një pozitë edhe më të rëndë – qe e destinuar që të minonte kohezionin brenda eurozonës. Gjermanët u kthyen kundër grekëve’ grekët u kthyen kundër gjermanëve; dhe, ndërsa më shumë vende po përballen me vështirësi fiskale, Europa është kthyer kundër vetes së vet.
Fakti është që Greqia nuk kishte të drejtë të marrë hua nga taksapaguesit gjermanë – apo europianë – në një kohë kur borxhi i saj publik qe i papërballueshëm. Para se Greqia të merrte ndonjë kredi, ajo duhej të kishte iniciuar ristrukturimin e borxhit dhe duhej t’i nënshtrohej një falimentimi të pjesshëm mbi borxhet që i detyrohej kreditorëve të sektorit privat. Por ky argument “radikal” u injorua në atë kohë.
Në mënyrë të ngjashme, nënshtetasit e Europës duhej të kishin kërkuar nga qeveritë e tyre të refuzonin, madje duhej të kishin kërkuar që as të mos e mendonin idenë e transferimit të humbjeve private mbi shpatullat e taksapaguesve. Por ata nuk ia dolën ta bënin këtë dhe rrjedhimisht transferta u krye.
Rezultati qe krijimi i kredisë më të madhe të financuar nga taksapaguesit në histori, dhënë me kushtin që Greqia të ndjekë një politikë të rreptë kursimi, politikë që bëri që qytetarët e Greqisë të humbasin një të katërtën e të ardhurave të tyre, gjë që, në fund, e bëri të pamundur ripagimin e borxheve, qofshin këto private apo publike. Kriza humanitare që u krijua nga kjo dhe që po vazhdon ka qenë tragjike.
Pesë vjet pasi u krye shpëtimi i parë nga falimenti, Greqia mbetet në krizë. Armiqësia mes Europianëve është në nivelin më të lartë në të gjitha kohërat, ku grekët dhe gjermanët në veçanti kanë mbërritur në pikën e fodullëkut moral, po ia drejtojnë gishtin njëri-tjetrit dhe janë në antagonizëm të hapur.
Nga kjo lojë helmuese e hedhjes së fajit përfitojnë vetëm armiqtë e Europës. Kjo duhet të ndalojë. Vetëm pas kësaj Greqia mundet – me mbështetjen e partnerëve të vet europianë, të cilët kanë një interes të përbashkët rimëkëmbjen ekonomike – të përqendrohet në zbatimin e reformave efektive dhe politikave që nxisin rritjen ekonomike. Është thelbësore ta vendosësh Greqinë në një pozicion të aftë për të ripaguar borxhet dhe për të përmbushur detyrimet ndaj qytetarëve të vet.
Në terma praktikë, marrëveshja e Eurogrupit e 20 shkurtit, e cila dha një zgjatje katërmujore të afatit të ripagesës së kredive, ofron një mundësi të rëndësishme për progres. Siç kanë kërkuar edhe udhëheqësit e Greqisë në një takim informal në Bruksel javën e kaluar, ajo marrëveshje duhet të zbatohet menjëherë.
Në terma afatgjatë, udhëheqësit e Europës duhet të punojnë sëbashku për të ridizenjuar bashkimin monetar në mënyrë që ky bashkim të mbështesë mirëqënie të përbashkët në vend që të nxisë armiqësi të ndërsjelltë. Kjo është një detyrë shumë e rëndë. Por nëse kemi ndjenjën e fortë të qëllimit, përqasjen e përbashkët dhe ndoshta, një apo dy gjeste pozitive, ajo mundet të realizohet.
Botuar me autorizim nga Project Syndicate, 2015. Ripublikimi nuk mund të bëhet pa lejen e Project Syndicate. Deescalating Europe’s Politics of Resentment