Nëse FMN-ja do të mbetet e rëndësishme në një kohë të transformimit të shpejtë ekonomik, duhet të përshtatet.
Sistemi ndërkombëtar i qeverisjes ekonomike është në një pikë kthese. Pas 70 vjetësh, institucionet Bretton Ëoods – Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore – shfaqen të lëkundur ku legjitimiteti po i vihet në dyshim në shumë pika. Nëse duan të mbeten të rëndësishëm, kërkohet ndryshime të vërteta.
FMN-ja, në veçanti, po përballet me sfida nga të gjitha anët. Në Shtetet e Bashkuara, Kongresi po zvarritet jo vetëm në çështjet ndërkombëtare si tregtia, por edhe në zbatimin e reformave që do të zgjeronin rolin e ekonomive në zhvillim në FMN. Nga ana e saj, Europa e ka tërhequr organizatën në krizën e saj të borxh, ku Greqia nuk ka paguar një këst nga borxhet që i ka FMN (megjithëse Fondi nuk po e quan këtë mospagim). Dhe, në Azi, FMN-ja ende shoqërohet me paragjykim prej përgjigjes që bëri ndaj krizës financiare në rajon në fund të viteve 1990.
Si mund ta rikthejë FMN-ja rolin e saj si një mbrojtëse e stabilitetit financiar ndërkombëtar? Një zgjidhje mund të jetë rregullimi i aseteve ndërkombëtare rezervë, Të drejtat Speciale të Tërheqjes (SDR), duke shtuar renminbin kinez në shportën e valutave që përcaktojnë vlerën e tij
SDR u krijua në vitin 1969 për të ndihmuar botën kundër rreziqeve të një mungese likuiditeti. Fillimisht, vlera e tij ishte e barabartë me atë të dollarit, e cila u përcaktua në kuptimin e një peshe specifike të arit. Por kur presidenti amerikan Nikson i dha fund konvertimit ndërkombëtar të dollarit me ar në vitin 1971, shumica e botës u kaloi në një sistem këmbimi pluskues në të cilin vlera e çdo monedhe mund të luhatet ndjeshëm.
Për të stabilizuar vlerën e SDR, politikëbërësit vendosën në 1974 ta bazojnë atë mbi monedhat e 16 shteteve që përfaqësonin të paktën 1 për qind të tregtisë globale. Por duke qenë se shumë prej këtyre monedhave nuk ishin të përhapura gjerësisht, shporta e madhe e valutës rezultoi jo efektive. SDR u bë një mundësi e dobët për ruajtjen e vlerës krahasuar me asetet e tjera rezervë.
Në 1981, shporta SDR u rishikua që të përfshinte vetëm monedhat e aktorëve më të mëdhenj ekonomik në glob: Francën, Gjermaninë, Japoninë, Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA. Përbërja e re ishte mjaftueshëm e thjeshtë për t’u kuptuar nga investitorët dhe mjaftueshëm e qëndrueshme për t’i bërë ballë lëkundjeve në normat e këmbimit. Shporta u bë më i efektshëm kur euro zëvendësoi frangën franceze dhe markën gjermane.
Meqënëse bota nuk është përballur me një pengesë likuiditeti që nga 1971, përdorimi i SDR si një rezervë globale asetesh ka mbetur e kufizuar. Përpara krizës globale të fundit, SDR përbënte vetëm 0.5% të rezervave ndërkombëtare. Edhe pas alokimeve themelore në 2009 – me qëllimin për të shtuar rezervat e shkëmbimit të huaj të anëtarëve të FMN dhe për të forcuar kapacitetin e tyre për t’i bërë ballë krizës, vlera e SDR mezi arriti 3.7%. shkurt, SDR është më shumë një njësi llogarie e FMN sesa një aset rezervë.
Megjithatë, SDR mund të jetë e dobishme nëse shërben si një njësi stabël reference në një kohë kur po rritet paqëndrueshmëria e normës së këmbimit. Që nga janari, kur Zvicra iu përgjigj zhvlerësimit të euros kundrejt dollarit duke braktisur normën fikse të monedhës europiane, ekonomia e vendit ka përjetuar një rënie. Kjo nënvijëzon vlerën e një njësie të qëndrueshme ndaj të cilës ekonomi më të vogla mund të fiksojnë valutat e tyre, veçanërisht në një kohë të paqëndrueshmërisë së këmbimit.
Sigurisht, nëse SDR do të marrë këtë rol, duhet të përdoret më gjerësisht. Më e rëndësishmja, duhet të tregtohet privatisht dhe të përdoret si një bazë e kreditit privat. Nën këto rrethana, megjithatë, shporta SDR do të duhet të jetë më kompensuese, duke përfshirë valuta të ekonomive në zhvillim, duke filluar nga Kina.
Ndryshe nga sa mund të thonë disa kundërshtues, renminbi kinez përputhet me kërkesat e hyrjes në shportën SDR. Si fillim, është një valutë e vertetë globale. Një e katërta e tregtisë ndërkombëtare të kinës është e faturuar në renminbi.
Për më tepër, renminbi tani përputhet me kërkesën – të cilën nuk e përmbushte në 2010, kur Kina fillimisht u përpoq ta shtonte monedhën në shportën SDR – të të qenët ‘lirisht e përdorshme’. Që nga prezantimi i një serie reformash të brendshme që synonin rritjen e përdorimit të renminbit në pagesat ndërkombëtare, monedha është bërë e pesta më e përdorur, duke përbërë mbi 2% të transaksioneve. Kjo mund të mos duket si sasi e madhe, por është një përqindje më pak se jeni japonez.
Një pikë penguese është se renminbi nuk është lehtësisht i konvertueshëm, ku qeveria kineze duhet të eliminojë kontrollet e kapitalit. Por, në vitet e fundit, FMN-ja ka rishikuar qëndrimin e vet mbi kontrollet e kapitalit, duke pranuar se janë të dobishme në rrethana të caktuara. Dhe bankat e mëdha qendrore së fundmi po zhvendosen drejt të ashtuquajtur rregullim makro-prudencial, i cili anon nga një formë e butë e kontrolleve të kapitalit.
Këtë vit, dollari amerikan u rrit kundrejt pothuajse çdo monedhe, me një përjashtim të vetëm: renminbit. Kjo është provë se Kina është duke lëvizur qëndrueshëm, ndonëse ngadalë, drejt normës së këmbimit të diktuar nga tregu – pikërisht lloji i provës që mund të nxisë investitorët të mbrojnë një aset global.
Logjika pas krijimit të SDR ishte e qartë: bota kishte nevojë për një rezervë ndërkombëtare që pasqyronte tregtinë globale. Por ekzekutimi i planit ka qenë me të meta. Shporta origjinale SDR ishte shumë e gjerë, ashtu siç versioni aktual është shumë i ngushtë. Dhe fokusi mbi asetet e mbajtura zyrtarisht shpërfilli vlerën e mundshme të SDR në tregjet private. Këto gabime tanimë mund të korrigjohen.
Nëse FMN-ja do të mbetet e rëndësishme në një kohë të transformimit të shpejtë ekonomik, duhet të përshtatet. Duke shtuar renminbin kinez – dhe ndoshta valuta të tjera që po ecin mirë në treg – në shportën SDR do të tregonte gatishmërinë dhe mundësinë e saj për ta bërë këtë.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2015. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. Modernizing the IMF