Një profesor nga Zagrebi, Dejan Joviç, thotë për BIRN se anëtarësimi në BE, ka forcuar paradoksalisht nacionalistët në Ballkan.
Nacionalizmi mbetet një forcë e fuqishme në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht mes atyre vendeve që janë përfshirë në konfliktet e armatosura në vitet ’90.
Përvjetori i 20 i operacionit ushtarak të Kroacisë “Stuhia” dhe masakra në Srebrenicë në Bosnje kanë ndezur tensione kombëtare në Bosnje, Serbi dhe Kroaci.
Profesori nga Universiteti i Zagrebit, Dejan Joviç, tha për BIRN se nacionalizmi në ish-Jugosllavinë dhe në të gjithë Europën duhet të shihet edhe si një reagim ndaj sukseseve dhe dështimeve nga BE-ja.
“Sa më shumë integrim të kemi, aq më tepër kundërshtim drejt integrimit do të kemi,” tha ai.
“Ideja që integrimi do të shkatërrojë nacionalizmin është një iluzion. Sa më tepër globalizim të kemi, më shumë nacionalizëm kemi. Njëra shkakton tjetrën, në kuptimin veprim-reagim”, shtoi ai.
Një tjetër faktor është rritja e nacionalizmit jashtë Europës, që bëhet një magnet alternativë për shtetet jashtë BE-së.
Nacionalizmi në Rusi dhe Turqi është shfaqur si model i shteteve që nuk janë në BE dhe që kanë pak shanse për të hyrë shpejt.
“Në shumicën e këtyre shteteve, ekziston ideja e një partie të fortë që sundon dhe që ka synim kryesor shkatërrimin e çdo opozite. Kjo është e pranishme në Maqedoni dhe në Serbi.
Anëtarësimi në BE ndihmon Kroacinë të tregojë muskujt
Shtetet e Ballkanit Perëndimor tani në BE, si Kroacia dhe Sllovenia, kanë vendosur ndërkohë të pohojnë sovranitetin e tyre, që ishte formal derisa hynë në BE.
Në Kroaci, vendimet në çështje kyçe që mund të ndajnë publikun i lihen në tjerëve si OKB… ose Gjykatës së Hagës apo Brukselit,” shpjegoi ai.
Për këtë shkak, vendimet e vështira mund të merren vetëm në përputhje të kërkesave të BE.
Nacionalistët në Kroaci e mbrojtën anëtarësimin në BE të Kroacisë, të vetëdijshëm se gjërat do të ndryshonin sapo të hynin në BE dhe kaluan nga një objekt në një subjekt në procesin e politikëbërjes.
“Kjo është një lëvizje për Vuçiçin në Serbi po ashtu: Ne do të hyjmë në BE dhe pastaj do shohim e bëjmë,” tha Joviç.
Politikanët si Vuçiç janë shembuj konkretë të efikasitetit të veprimeve të tilla, duke provuar se politikat nacionaliste mund të ndiqen brenda BE-së, shtoi ai.
“Greqia e përdori me sukses veton ndaj Maqedonisë thjesht se është anëtare e BE-së,” vazhdoi ai. Nëse nuk do të ishte një anëtare nuk do të mund ta bënte këtë gjë.
Kroacia ndërkohë bëri të njëjtën gjë duke u përpjekur të hynte në Ballkan nga Brukseli dhe duke nxitur BE-në të arrinte synimet e përbashkëta me shtetet fqinje.
Ky instrumentalizim i BE-së mund të shihet në disa deklarata të kaluara në Parlamentin Europian vitin e shkuar, thotë specialisti.
“Për këto arsye të gjithë nacionalistët në këto vende janë pro-BE”.
Ukraina e kthen Ballkanin në fokus”
Joviç shton se konflikti që filloi në Ukrainë në vitin 2014 përfaqëson një paralajmërim ndaj BE-së se zgjerimi drejt lindjes dhe Rusisë është i rrezikshëm.
Deklaratat pozitive të Gjermanisë ndaj shteteve të Ballkanit duhet të shihen në kontekstin e një përpjekje për të konsoliduar territorin europian.
“Fokusi ka lëvizur pak. Përpara krizës së Ukrainës, kishte pak gjasa që BE-ja të interesohej sërish për Ballkanin. Tani nuk ka mundësi tjetër,” thotë ai.
Joviç kujton se zgjerimi i mëtejshëm varet nga vullneti i secilit prej 28 shteteve anëtare dhe çështjet bilaterale të shteteve kandidate dhe situatave të brendshme politike.