Parlamenti i Bullgarisë miratoi ndryshime ligjore që synojnë të reformojnë në mënyrë radikale sistemin e drejtësisë dhe të pakësojnë pushtetin e politikës mbi drejtësinë – por disa ekspertë vënë në pikëpyetje rëndësinë e këtyre ndryshimeve.
Deputetët bullgarë mbështetën katër masa të krijuara për t’i dhënë gjykatësve më shumë pushtet në qeverisjen e sistemit të drejtësisë në një seancë plenare të jashtëzakonshme të martën.
Ndryshimet synojnë të kufizojnë fuqinë e politikës për të kontrolluar sistemin, veçanërisht në Këshillin e Lartë të Drejtësisë, organi më i lartë vetërregullues në sistemin e drejtësisë, i cili përbëhet nga 25 anëtarë, 11 nga të cilët zgjidhen nga parlamenti.
Masa të tjera kyçe përfshijnë dhënien e më shumë fuqive asamblesë së përgjithshme të gjykatave, sigurimin e pavarësisë së prokurorëve dhe përcaktimin e rregullave të reja në hetimet etike mbi gjykatësit si dhe mbi emërimet dhe vlerësimet e punës së gjykatësve.
Ekaterina Zaharieva, ministrja e Drejtësisë së Bullgarisë, tha në fillim të korrikut se ndryshimet përbëjnë “reformën më të madhe të sistemin e drejtësisë në 25 vitet e fundit”.
Deputetët miratuan edhe disa ndryshme të debatueshme të martën, duke hequr të ashtuquajturat “bonuset e karrierës”, të cilat garantonin promovimin e të gjithë gjykatësve që janë njëkohësisht anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.
Një propozim tjetër është detyrimi i gjykatësve për të deklaruar pjesëmarrjen e tyre në organizata profesionale te Këshilli i Lartë i Drejtësisë, i cili do të mbajë një regjistër të këtyre deklaratave.
Gjykatësit e shikojnë këtë ndryshim si shkelje të të drejtës së gjykatësve dhe prokurorëve për bashkim në shoqata – dhe disa kanë frikë se do të sjellë presion për të dalë nga shoqatat ku sakaq janë anëtar ose që të mos anëtarësohen fare në shoqata në të ardhmen.
Pavarësisht rëndësisë së ndryshimeve ligjore, disa ekspertë kanë vënë në pikëpyetje nëse këto ndryshime do të sjellin me të vërtetë një reformë efikase në sistemin e drejtësisë, reformë të kërkuar nga Bashkimi Europian.
Një gjykatës i tha BIRN në kushtet e anonimatit se ndryshimet në reformën e vërtetë janë humbur dhjetorin e kaluar kur deputetët miratuan një variant tepër të zbutur të ndryshimeve kushtetuese, rrjedhimisht duke dështuar të kufizonin pushtetin total që gëzon aktualisht Prokurori i Përgjithshëm. I njëjti gjykatës tha se kishte rrezik që “lufta kundër korrusionit të nivelit të lartë të vijojë të mbetet një vegim”.
Dimitar Markov, një ekspert ligjor në Qendrën për Studimet e Demokracisë, qe dakord. Masat e miratuara nga deputetët qenë “minimumi i asaj që kërkohet të bëhet,”.
Ai tha se reformat duhet të raportohen pozitivisht nga Komisioni Europian në raportin e ardhshëm të hartuar nën Mekanizmin e Bashkëpunimit dhe Verifikimit, raport ku vlerësohet progresi i këtij vendi në reformimin e sistemit të drejtësisë dhe luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.
“Por për sa kohë ne nuk shohim rezultate të dukshme, ne nuk mund të gënjejmë te Komisioni Europian duke thënë se kemi bërë diçka të rëndësishme,” shtoi ai.