Sondazhet tregojnë se shumë maqedonas besojnë se partitë në pushtet kanë gjetur mënyra për të zbuluar votat e tyre – një perceptim që po kontribuon në një atmosferë frike përpara zgjedhjeve të dhjetorit.
“Ata dinë gjithçka në këtë vend nga statusi ynë social te adresa, madje dhe dashnoret, e jo më përkatësitë politike… Ata kanë zhvilluar skema dhe e dinë se si do të votojë secili shtetas. Jam i sigurt për këtë,” tha për BIRN 62-vjeçar D.S nga Shkupi rreth partive qeverisëse të Maqedonisë.
D.S thotë se ai nuk ka asgjë për të cilën mund të trembet vetë “në këtë moshë” por këmbënguli t’i ruhej anonimiteti. “Kam fëmijë që punojnë, një prej tyre në administratë dhe “nuk dua t’i vë në rrezik”, tha ai.
Gjatë intervistave të BIRN në qendër të Shkupit, shumica e të pyeturve refuzuan të dalin me emër.
Megjithatë, 29-vjeçarja Anica Ristovska ishte përjashtim.
“Njerëzit kanë frikë dhe mendoj me të drejtë. Një mike më tha se ishte udhëzuar që ta qarkonte votën e saj në një mënyrë të caktuar, në formë diamanti, në mënyrë që njerëzit e partisë [qeverisëse] të dinin se ajo kishte votuar për ta,” tha ajo.
“Njerëzit po thonë se anëtarë të partisë do të qëndrojnë pranë kutisë së votimit që të shohin se për kë voton. Personalisht, mendoj se ata nuk kanë se si ta dinë [për kë voton] nëse nuk të kap frika e t’ia tregosh,” tha Ristovska për BIRN.
Një sondazh i fundit, i quajtur “Eurometer 2016” i prezantuar javën e shkuar nga Qendra Maqedonase për Trajnim Europian, MCEO, një OJQ tha se partitë qeverisëse në Maqedoni me qëllim nxitin perceptimin se e dinë se për kë synojnë njerëzit të votojnë.
Ironikisht, sipas OJQ-së, anëtarë të opozitës kanë kontribuar në këtë perceptim.
Sondazhi, i publikuar gjashtë javë përpara zgjedhjeve të 11 dhjetorit, tregon se 40 për qind e atyre që u përgjigjën besojnë se partitë në pushtet e dinin se si do të votonin ata.
Kjo shënon një rënie prej 10 për qind krahasuar me vitin e shkuar, thekson MCEO që gjithsesi thotë se është përhapur një atmosferë frike.
Qeveria po e shpërndan qëllimisht këtë perceptim se njerëzit janë të vëzhguar dhe të kontrolluar, që të mund ta kontrollojë më mirë situatën në terren,” tha Ljupco Petkovski, një analist i MCEO. “Kjo përbën një problem të madh për sekretin e votës dhe duhet të bëjmë fushatë për ndërgjegjësim”.
Sondazhi u krye mbi 1200 persona dhe tregoi se njerëzit besonin se sekreti i votës ishte kompromentuar në shumë mënyra.
Ata përmendën shenjat në letrat e votimit, aktivistë të partive që i monitorojnë dhe presionin e madh të votuesve për të fotografuar votën ose kamera të fshehta në kutitë e votimit.
Dy nga tre persona thanë për sondazhin se nuk i kishin shprehur në publik pikëpamjet e tyre politike.