Përmes lentes së fotoreporterit shqiptaro-amerikan Xhorxh Tejmz nga njëra anë dhe këndvështrimit të gazetave komuniste në Shqipëri për “Amerikën imagjinare”, ekspozita e Presidentëve Amerikanë synon të hapë një dialog të ri mes SHBA-së dhe Shqipërisë.
Ekspozita “Presidentë Amerikanë dhe Marrëdhëniet me Shqipërinë”, e çelur në Muzeun Historik Kombëtar ofroi për publikun një retrospektivë të liderëve të Shteteve të Bashkuara përmes lentes së fotoreporterit amerikan me origjinë shqiptare, Xhorxh Tejmz, të vënë përballë shtypit shqiptar të po atyre viteve.
Objektivi i Tejmz, i cilësuar si një prej fotografëve më të njohur të Shtëpisë së Bardhë, shërben si një urë lidhëse mes Amerikës ku ai fotografoi dhe ndikimit direkt ose indirekt që patën presidentët në Shqipërinë, atdheun e prindërve të Xhorxhit, të cilët emigruan në SHBA në vitet 1900.
Ekspozita ndërlidhi imazhet e dhjetë presidentëve amerikanë nga Frenklin Rusvelt te Xhorxh Bush me pasqyrimin mediatik të “Amerikës imagjinare” në gazetat e regjimit komunist në Shqipëri.
Duke e cilësuar ekspozitën si një hap të rëndësishëm dialogu mes SHBA-së dhe Shqipërisë dhe si mundësi të shkëlqyer të hedhjes dritë në të shkuarën shqiptare për të cilën flitet pak, Dr. Lori E. Amy, drejtore akademike dhe koordinatore për të drejtat e njeriut thotë se Shqipëria duhej vënë në kontekstin botëror.
“Kur erdha në Shqipëri disa vite më parë, kuptova që Shqipëria ishte një vend ende i traumatizuar, jo vetëm prej regjimit komunist, por edhe prej sundimit botëror. Kjo ekspozitë na kthen në shekullin e 20, për të kuptuar se përse Shqipëria ka mbetur jashtë ndërgjegjes botërore dhe se çfarë ndodhi nën regjimin diktatorial,” tha Amy për BIRN.
Sipas Dr. Lori Amy, imazhet e fotoreporterit të New York Times, Xhorxh Tejmz shërbejnë më së miri për të anashkaluar kurthin e të parit të njëri-tjetrit si viktima dhe armiq, pasi fotot e tij kanë prekur anën njerëzore të presidentëve amerikanë, ndërsa gazetat shqiptare si Drita, Besa, Zëri i Popullit dhe Bashkimi e kanë përcjellë këtë te lexuesit.
“Dëshira për të hapur një dialog me këtë ekspozitë është thelbësorja, një dëshirë për një marrëdhënie të përbashkët përgjegjësie”, tha Amy duke e përkufizuar dialogun si një komunikim ku palët dëgjojnë njëra-tjetrën dhe ku merret një përgjigje.
“Shoqëria sot ka mbetur te argumenti dhe te fryma se ai që fiton debatin i heq të drejtën për t’u dëgjuar dhe folur palës tjetër. Kjo ekspozitë tregon se e shkuara mund të jetë një proces i përbashkët dialogu të përgjegjshëm dhe me përgjigje” përfundoi ajo.
Drejtori i Qendrës Nansen për Paqe dhe Dialog, Alfredo Zamudio e cilësoi dialogun që ofron ekspozita si zhvendosje nga ‘historia ime’ tek ‘historia jote’ për të rrënjosur ‘historinë tonë’.
“Dialogu na ndihmon të arrijmë paqen, pa shtypje, nëpërmjet ndryshimeve në sistem, me gjithëpërfshirje, frymëzim dhe shpresë”, tha ai.
Artenis Peka, një nga studentët që shqyrtuan qindra gazeta shqiptare të viteve 1930 deri në 1980 për të përzgjedhur ndikimin e pushtetit global amerikan të pasqyruar në median vendase, tha për BIRN se ekspozita ofron mundësi unike për të njohur të shkuarën e Shqipërisë.
“Rinia shqiptare sot më shumë se kurrë ka nevojë të informohet për të kaluarën tonë në përgjithësi dhe historikun e marrëdhënieve shqiptaro-amerikane në veçanti,” tha ai.
“Ekspozita të tilla, jo vetëm që ndihmojnë në perceptimin konkret të raporteve komplekse shqiptaro- amerikane, por edhe hedhin dritë mbi shumë elemente të tjerë mjaft interesant që në tërësinë e tyre formuan boshtin e marrëdhënieve të afërta që ne sot gëzojmë me Amerikën,” shtoi Peka.
Ekspozita e kuruar nga OTTOnomy qëndroi e hapur në Muzeun Historik Kombëtar nga data 8 deri në 21 nëntor.