I pranuar nga familja e tij, por i refuzuar nga shteti, një burrë transgjinor në Kosovë po flet publikisht për të përpjekjen e tij për të ndryshuar zyrtarisht nga femër në mashkull emrin e tij në dokumentet e tij të identifikimit.
I lindur vajzë, Blert Morina gjithmonë është ndjerë si djalë.
“Nuk pati ndonjë çast të veçantë kur mendova: “Tani ndihem si djalë ose si mashkull.” Që kur isha e vogël, e kam marrë për të mirëqenë. Gjithmonë e kam parë veten si mashkull,” tha Morina për BIRN.
Por për shoqërinë konservatore të Kosovës, kjo s’është mjaftueshëm.
Tani 28 vjeç, Morina është anëtari i parë i komunitetit transgjinor të Kosovës që del publikisht duke sfiduar shtetin për refuzimin e tij për t’ia ndryshuar emrin nga gjinia femërore Blerta apo për të ndryshuar seksin e tij në dokumentet e identifikimit nga femër në mashkull.
Kërkesa u refuzua më 16 maj nga zyra e gjendjes civile në qytetin e lindjes të Morinës Gjakovë në Kosovën perëndimore.
Morina kishte kërkuar ndryshimin e emrit nën bazat se ai pengon integrimin e tij në shoqëri, një nga arsyet e mundshme për ndryshimin e emrit të listuar sipas ligjit.
Mesazhi që po dërgohej, tha ai, ishte dekurajues.
“Kjo mund t’i ndalojë personat e tjerë transgjinorë që ta deklarojnë këtë gjë publikisht,” tha ai.
Morina këmbëngul se ai nuk është i vetëm në kërkimin e ndryshimeve të tilla, por të tjerët janë shumë të frikësuar për të dalë publikisht.
“Ka raste të tjera kërkesash të tilla, por sigurisht që ata nuk kanë dalë publikisht. Ata nuk ndihen ende gati për shkak se shoqëria jonë nuk ka treguar ndonjë gatishmëri për t’i pranuar ata,” tha ai.
Sot Morina po merr hormone dhe po përgatitet për ndryshimin e seksit, ndërkohë që ai pret një përgjigje ndaj një ankese të paraqitur në Regjistrin Civil më 29 maj. Ata kanë 30 ditë kohë për t’u përgjigjur.
“Rasti i Blert Morinës mund të përdoret si një mësim për të krijuar procedura për personat transgjinorë dhe transeksualë që do të duhet të bëjnë ndryshime të tilla në dokumentet zyrtare në të ardhme, pa u refuzuar,” tha Liridon Veliu, menaxher projekti në Qendrën për Zhvillimin e Grupit Social, një OJQ që punon në emër të të drejtave LGBTI-së në Kosovë.
“Pavarësisht faktit se ne kemi ligje mjaft të mira për të drejtat e komunitetit LGBT, ka ende disa ligje që duhet të ndryshohen në mënyrë që të mos bien në kontradikta me njëri-tjetrin.”
Ankesa ligjore
Vetëm katër vjet më parë Morina iu hap prindërve të tij, pasi më parë ia kishte besuar këtë gjë vetëm disa miqve të ngushtë.
Në fillim, tha ai, “e kisha problem të flisja me shumë njerëz, pasi edhe unë vetë nuk isha i mirëinformuar për identitetin transgjinor”.
Por, ai shtoi: “Krahasuar me mënyrën si reagojnë shumica e prindërve në Kosovë në të tilla situata, të paktën nga historitë që kam dëgjuar, e konsideroj veten shumë me fat, sepse prindërit e mi më pranuan shumë mirë.”
“Ata nuk kishin shumë informacione për çështjet transgjinore kështu që m’u desh pak kohë që t’ua shpjegoja.”
Refuzimi filloi në shkollë, tha ai, duke e përshkruar atë periudhë si “shumë të trishtuar”.
“Eksperienca më negative që kam pasur në jetën time ishte gjatë shkollës së mesme kur isha e detyruar të vishja një uniformë vajzash. Shkolla nuk më lejoi të vishja uniformë djali.”
Avokatja e Morinës, Rina Kika, tha se të drejtat themelore të klientit të saj ishin shkelur nga Regjistri Civil dhe se ata ishin të përgatitur të shkonin në gjykatën më të lartë të vendit.
Sipas Ligjit të Kosovës për Barazi Gjinore dhe Ligjit për Mbrojtjen nga Diskriminimi, identiteti gjinor mbrohet ligjërisht, argumenton Kika.
“Përveç kësaj, identiteti gjinor mbrohet gjithashtu nga Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut, e cila sipas nenit 22 të Kushtetutës së Kosovës zëvendëson ligjin kombëtar,” tha Kika për BIRN.
“E drejta e Morinës për t’u njohur ligjërisht, e drejta për privatësi dhe e drejta për të mos u diskriminuar mbi bazën e identitetit gjinor” janë shkelur të gjitha, tha ajo.