A do t'u ofrohet votuesve të kontinentit mundësia të vendosin mbi sfidat kyçe me të cilat po përballen shoqëritë e tyre apo manovrat taktike do të pengojnë zgjedhjet dhe do të lejojnë dominimin e vazhdueshëm të politikës tradicionale? Nëntë muajt në vazhdim deri në zgjedhjet e ardhshme të Parlamentit Europian do të japin përgjigjen për këtë.
“Aktualisht në Europë ka dy palë. Njëra udhëhiqet nga Macron, i cili po mbështet emigracionin. Pala tjetër mbështetet nga shtetet që duan të mbrojnë kufijtë e tyre.” Kështu e përshkroi kryeministri hungarez Viktor Orban peizazhin politik europian gjatë takimit të tij në gusht me Matteo Salvinin e partisë Lidhja, lideri në qeverinë italiane. “Nëse ata duan të më shohin si kundërshtarin e tyre kryesor, kanë të drejtë,” u përgjigj menjëherë presidenti francez Emmanuel Macron.
Orbani dhe Macroni duket se mendojnë se zgjedhjet e Parlamentit Europian në vitin 2019 do të sjellin një riorganizim politik. Por a do të ndodhë vërtet kjo? A do t'u paraqitet votuesve të kontinentit një zgjedhje midis një shoqërie të mbyllur dhe një shoqërie të hapur? Përgjigjja e kësaj pyetjeje – e cila është e rëndësishme për të ardhmen e Europës dhe për besimin e qytetarëve të saj në demokraci – nuk është aspak e sigurt.
Peizazhi politik i Europës ofron një kombinim të veçantë të origjinalitetit dhe thjeshtësisë. Nga njëra anë ai ilustron parimin se “e gjithë politika është lokale”: partitë janë thellësisht të rrënjosura në traditat kombëtare dhe grupimet pan-europiane janë thjesht federata të lira dhe jo-influencuese. Nga ana tjetër, përhapjet politike janë të forta dhe valët e ndryshimit kapërcejnë rregullisht kufijtë, duke arritur në të gjithë kontinentin.
Politika europiane ka kohë që është strukturuar përgjatë një ndarje të majtë-djathtë. Nga zgjedhjet e para popullore në Parlamentin Europian në vitin 1979, deri në ato të fundit në vitin 2014, Partia Socialiste Europiane (PSE) dhe Partia Popullore Europiane (PPE) morën së bashku gjysmën dhe një të tretën e votave (me pjesën tjetër që shkoi për centristët, të Gjelbrit, të majtën radikale dhe, gjithnjë e më shumë, një brez të ri të partive euroskeptike). Për 40 vjet, dy lojtarët kryesorë kanë qeverisur Europën nëpërmjet një lloj koalicioni.
Megjithatë, në më shumë se një pjesë të vogël të vendeve, kjo ndarje nuk karakterizon më skenën politike. Në Poloni, Hungari dhe në pjesën më të madhe të Europës Qendrore, konfrontimi kryesor është midis nacionalistëve iliberalë dhe liberalëve pro-europianë. Në Francë, zgjedhja në vitin 2017 nuk ishte midis të majtës dhe të djathtës, por midis Macronit, kampionit të shoqërisë së hapur (fushatën e të cilit e këshillova) dhe Marine Le Pen, krejtësisht e kundërta e tij. Dhe në Itali, forcat e qendrës së djathtë dhe të qendrës së majtë janë margjinalizuar nga dy parti të reja anti-sistem me rrënjë në të djathtën dhe të djathtën ekstreme.
Në të vërtetë, çështjet më ndarëse të kohëve të sotme – hapja ekonomike, Europa dhe emigracioni – nuk i vendosin qendrën e majtë dhe qendrën e djathtë kundër njëra-tjetrës. Të dy kampet kanë përqafuar globalizimin, edhe pse mund të kenë pikëpamje të ndryshme mbi mënyrën se si të menaxhojnë pasojat e tij. Që të dy kanë qenë pjesëmarrës aktivë në integrimin europian. Dhe ndërkohë që qëndrimet e tyre ndaj emigracionit ndryshojnë, në Europën Perëndimore të dy e kanë pranuar atë si një fakt. Zgjedhja midis së majtës dhe të djathtës nuk u mundëson qytetarëve të mbështesin apo refuzojnë ekonominë e hapur dhe shoqërinë e hapur. Në fakt, të dyja grupimet duken pa asnjë ide kur vjen fjala për fuqizimin e qytetarëve të klasës punëtore të çregjistruar, ndërsa përkrahësit e politikës së identitetit ofrojnë të paktën një përgjigje.
Ndarja e majtë-e djathtë mbetet e dukshme në shumë vende. Ajo gjithashtu strukturon debatin mbi çështjet e brendshme, siç është shpërndarja e të ardhurave dhe roli i shtetit, si edhe disa nga sfidat kryesore të së nesërmes, si taksa globale apo e ardhmja e punës. Por, siç e ilustron gjerësisht politika britanike, kjo nuk vlen për çështjet aktuale: konservatorët dhe laburistët janë protagonistët e vetëm, megjithatë të dyja janë në agoni në lidhje me zgjedhjen që ka vërtet rëndësi – si të menaxhojnë Brexitin.
Qe zgjedhjet e vitit të ardhshëm të Parlamentit Europian të sjellin më shumë qartësi mbi çështjet që kanë rëndësi për Europën, do të duhej të formoheshin kampe të reja. Pavarësisht krisjeve në të dyja anët, kjo nuk ka gjasa të ndodhë.
E majta është ndarë midis një krahu shumë të dobët dhe të moderuar dhe një tendence radikale kryesisht anti-europiane. Pyetja tani është nëse hendeqet që ndajnë këtë të fundit nga e djathta nacionaliste do të shkelen. Koalicioni qeverisës italian lë të kuptohet një skenar i tillë, ndërkohë që qëndrimi gjithnjë e më shumë anti-emigracion i Sahra Wagenknecht e Die Linke (E majta) dhe fjalimet e ashpra nga anti-europiane nga Jean-Luc Mélenchon i La France Insoumise (Franca e papërkulur) sugjerojnë se disa të majtë radikalë do të preferonin të humbnin më shumë shpirtrat e tyre sesa klasën punëtore. Por edhe nëse hendeqet po shkatërrohen, ata nuk janë shkelur.
Në anën e djathtë, PPE-ja, partia e kancelares gjermane Angela Merkel, ka refuzuar të vendosë një kufi dhe t'i tregojë Orbanit nacionalist, iliberal, anti-mysliman dhe madje edhe anti-semit se ai e ka kaluar atë. Orbani tani pretendon se ai është trashëgimtari i vërtetë i Helmut Kohl dhe përfaqëson thelbin e PPE-së. Në një fjalim në qershor, ai i vendosi vetes detyrë ta kthejë partinë në rrënjët e saj të krishtera. Si rezultat, PPE-ja do të shkojë në zgjedhje si një koalicion i çuditshëm i përbërë nga përkrahës të Europës dhe nacionalistë, liberalët dhe iliberalë dhe përkrahës të diversitetit dhe ithtarë të identitetit të krishterë.
Që të zgjidhen strukturat e vjetra, duhet të lindë një zë i fuqishëm për Europën. Ka pasur shumë spekulime se këtë rol do ta luante Macroni. Por kanë dalë disa pengesa. Reformat e brendshme dhe forcimi i një baze politike në shtëpi janë mëse të mjaftueshme për ta mbajtur të zënë një njeri që e fitoi pushtetin pa mbështetjen e një partie. Përpjekjet e tij për reformën e eurozonës janë frustruar nga formimi i vonuar i koalicionit gjerman dhe humbja e Italisë si partner. Për më tepër, beteja e azilit që Merkel ka luftuar me guxim po humbet: dy vjet pasi pretendoi se Gjermania ishte mjaft e fortë për të hapur kufijtë e saj, ajo pësoi një pengesë të rëndë elektorale, pasuar nga tensione brenda koalicionit të saj dhe tërheqje në frontin europian. Kjo nuk i lejon ata të flasin hapur dhe qartë në lidhje me një çështje përcaktuese. Çështja kryesore tani është nëse Macron mund të shpresojë ende të prishë politikat europiane, ose duhet të pranojë dominimin e pushteteve që të janë dhe të vendosen në një aleancë.
Siç janë gjërat, mundësitë duken të larta që zgjedhjet e majit 2019 do të përfundojnë në një sërë zënkash të panjohura dhe shumë taktike. Kjo do të ishte e keqe për demokracinë, sepse qytetarët meritojnë t'u ofrohen opsione të qarta për çështjet qendrore, dhe do të dëmtonte më tej legjitimitetin e Bashkimit Europian në një kohë kur BE-ja duhet të ripërkufizojë vetveten. Nëntë muajt e ardhshëm do të vendosin nëse ky skenar i zymtë mund të parandalohet ende.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Europe Could Miss Its Opportunity for Political Realignment
