Partia opozitare VMRO DPMNE përballet me pretendimet se po bën një lojë të dyfishtë në lidhje me referendumin – duke i bërë qejfin faktorëve ndërkombëtarë në publik ndërkohë që fshehurazi nxit drejt bojkotit.
Ndërsa partia kryesore opozitare maqedonase VMRO DPMNE vazhdon të dërgojë mesazhe kontradiktore në lidhje me qëndrimin e saj për referendumin e 30 shtatorit mbi marrëveshjen me Greqinë, disa e akuzojnë partinë se nga njëra anë po i bën qejfin faktorëve ndërkombëtarë që kërkojnë që ajo të marrë pjesë në plebishit, ndërsa pas krahëve ajo nxit një bojkot të heshtur.
Orë pasi lideri i VMRO DPMNE, Hristijan Mickovski, të mërkurën tha se nëse referendumi do të rezultonte i suksesshëm, partia e tij do ta respektojë rezultatin dhe do të mbështesë ndryshimet kushtetuese për të miratuar emrin e ri të rënë dakord për vendin, deputetët e tij në Facebook dukshëm në një lëvizje të organizuar dolën me një qëndrim kundërshtar.
“Ne nuk do të mbështesim një ndryshim të emrit kushtetues të vendit, por – nëse referendumi është i suksesshëm dhe nëse shumica voton në mbështetje të marrëveshjes së emrit – si parti politike do të respektojmë vendimin e popullit,” tha Mickovski të mërkurën.
Kjo ishte në kontrast me atë që disa deputetë të VMRO DPMNE kishin për të thënë në Facebook menjëherë pas deklaratës së tij.
Të paktën 25 nga 42 deputetë të VMRO DPMNE u zotuan me mesazhe të formuluara në mënyrë të ngjashme në Facebook se do të kundërshtojnë ndryshimet kushtetuese në parlament, pavarësisht nga rezultati i referendumit.
“Betohem për Perëndinë, për besimin dhe në atdheun tim Maqedoninë se nuk do të votoj kurrë për ndryshime kushtetuese. Nëse jo, më lejoni të vritem nga një prej vëllezërve maqedonas me revolver ose thikë!” një mesazh dramatik nga deputeti i VMRO DPMNE Johan Tarculovski.
Ndër ata që shprehën një qëndrim të ngjashëm ishin ish-kryetari i parlamentit Trajko Veljanovski dhe ish-kryeministri i përkohshëm Emil Dimitriev, të dy tani deputetë.
Motivi është të shmangë presionin ndërkombëtar
“Mund të tingëllojë e palogjikshme, por ka plotësisht kuptim,” tha një burim i paidentifikuar nga partia për Deutsche Welle të premten.
Ai argumentoi se qëndrimet kontradiktore nuk janë shprehje të rastësishme të pikëpamjeve të ndryshme, por një mënyrë e mençur për të anashkaluar presionin ndaj partisë që vjen nga faktorë ndërkombëtarë.
Ata po i bëjnë presion partisë të mos kërkojë haptazi bojkotin e referendumit për të rritur shanset për një pjesëmarrje të suksesshme.
“Këto nuk janë qëndrimet personale të deputetëve, por një plan i përafruar dhe i menduar mirë, i cili po zbatohet me një ritëm të përcaktuar saktësisht,” citohet të ketë thënë i njëjti burim.
Ai vazhdoi duke thënë se Mickovski duhet “të krijonte zyrtarisht një “imazh konstruktiv” – jo të bënte thirrje për bojkot, por duke i lënë mbështetësit e tij të vendosin vetë”.
Që partia të jetë në gjendje të nxisë drejt një bojkoti prapa skenave, për të shmangur referendumin, tha burimi, “zgjidhja u gjet që kjo të bëhej nëpërmjet deputetëve: ata duhet të bëjnë thirrje për një bojkot dhe të thonë se nuk do të mbështesin ndryshimet kushtetuese”.
Mickovski më pas mund të këmbëngulë se ai nuk i kontrollon deputetët, pasi ata u zgjodhën gjatë mandatit të liderit të mëparshëm të VMRO-së Nikola Gruevski “dhe janë ende besnikë ndaj tij. Ai mund t’ia përcjellë gjërat Gruevksit dhe vetë të mbetet i pastër,” tha burimi.
Ish-lideri i partisë dhe ish-kryeministri, i cili akuzohet për autoritarizëm dhe korrupsion, tani pret një vendim të gjykatës së apelit për dënimin e tij me burg ndërkohë që përballet edhe me katër gjyqe të tjera.
Shumë prej bashkëpunëtorëve të tij të afërt gjithashtu përballen me akuza serioze dhe raste gjyqësore.
Shumë nga deputetët që përdorën Facebookun për të denoncuar çdo ndryshim kushtetues janë ish-bashkëpunëtorë të Gruevskit, përfshirë edhe ish-kryetarin e parlamentit Veljanovski dhe ish-kryeministrin e përkohshëm Dimitriev.
Ai zëvendësoi Gruevskin pasi ky i fundit dha dorëheqjen në fillim të vitit 2016, nën një marrëveshje krize politike të ndërmjetësuar ndërkombëtarisht.
Përpjekje për të nxitur një pazar amnistie
Gjatë përgatitjeve për referendumin në korrik dhe gusht, socialdemokratët në pushtet e akuzuan Mickovskin se po vononte mbajtjen e një qëndrimi pë të, me qëllim që të përpiqej të negocionte një amnisti për mentorin e tij të vjetër.
Mickovski, i cili mori udhëheqjen në fund të vitit 2017 me ndihmën e paraardhësit të tij, i ka mohuar akuza të tilla.
Megjithatë, një veteran i VMRO DPMNE, ish-deputetja Gjulistana Markovska, tha se manovra të tilla politike të ndërlikuara nuk kanë gjasa të japin fryte.
Ajo tha se forcat pranë Gruevskit po punonin që referendumi të dështojë, duke shpresuar që kjo do ta vendoste qeverinë në një pozitë të vështirë. Ata mund të bëjnë një përpjekje të re për të arritur një tjetër marrëveshje për një amnisti.
“Lojërat e dyfishta janë zbuluar gjithmonë dhe organizatorët e tyre nuk kanë përfituar kurrë prej tyre,” paralajmëroi ajo.
“Partia që ka hedhur themelet e shtetësisë maqedonase tani po humbet busullën e saj.”
Markovska ishte një nga disa veteranë të VMRO-së, themelues dhe ish-udhëheqës të cilët kohët e fundit kërkuan pjesëmarrjen e partisë në referendum.
Të tjerë përfshinin ish-kryetarin e partisë Lubco Georgievski, ish-ministri i brendshëm Ljube Boskoski dhe ish-ministri i shëndetësisë Nikola Todorov.
Disa anëtarë aktualë të kryesisë së partisë, të cilët janë pjesë e valës së re në parti dhe që gjatë kohës së Gruevskit ishin ose kritikë të qeverisjes së tij ose të anëtarë të rangut më të ulët, kanë bërë gjithashtu thirrje për pjesëmarrje, duke këmbëngulur që secili duhet të marrë përgjegjësinë për të ardhmen e vendit.
Ata përfshijnë zv/sekretarin e përgjithshëm të partisë Petar Bogojevski dhe një anëtar tjetër të komitetit ekzekutiv, Kostadin Bogdanov.
Fakti që deputetë të tjerë të VMRO DPMNE kanë shprehur mosdakordësinë me këtë në Facebook i shtohet tezës së një ndarjeje të brendshme partiake.
Kjo i vendos ata që kanë motive të mëtejshme për bojkotimin e referendumit kundër një grupi tjetër që mund të mbështesë ndryshimet kushtetuese, me kusht që referendumi të ketë sukses.
Profesoresha e drejtësisë Besa Arifi mendon se nuk ka gjasa që lojërat e mundshme me një amnisti të mund të japin fryte tani.
Nëse referendumi dështon, “nuk mendoj se mund të ketë ndonjë amnisti pasi nuk është më temë diskutimi”, tha ajo.
“Nëse nuk ka ndodhur në të kaluarën, gjatë periudhave të ndjeshme të krijimit të qeverisë së re të drejtuar nga socialdemokratët, në vitin 2017 kur ata kishin një shumicë të hollë, nuk e kuptoj si mund të ndodhë tani, kur vlerësimet e qeverisë janë të larta,” shtoi Arifi.