Me Brexit, Bashkimi Europian ka humbur një nga shtetet e tij anëtare më të mëdha dhe tani duhet të vendosë se çfarë lloj marrëdhënieje të ardhshme do të ndjekë me Mbretërinë e Bashkuar. Për fat të mirë, përtej tregtisë, ekziston një gamë e gjerë çështjesh për të cilat të dyja palët mund të bashkëpunojnë.
Bashkimi Europian ka humbur një nga shtetet anëtare më të rëndësishme të tij. Mbretëria e Bashkuar përbënte rreth një të gjashtën e popullsisë dhe ekonomisë së BE-së. Pa të, BE-ja do të jetë ende një nga fuqitë kryesore ekonomike në botë, por do të pësojë një humbje dinamizmi.
Megjithatë, ka ende shpresë për një marrëdhënie të frytshme, bashkëpunuese BE-Mbretëri e Bashkuar. Hapi i parë është të negociohet një marrëveshje tregtare. Por do të ishte gabim të përqendroheshin shumë në detajet e këtyre bisedimeve. Tregtia është e rëndësishme për të dyja palët, por rezultatet e marrëdhënies tregtare të Mbretërisë së Bashkuar me Europën nuk do të përcaktojnë fatin e saj ekonomik. Rezultati më i mundshëm është një marrëveshje që eliminon tarifat për të dyja palët, por edhe një rikthim në rregullat standarde të Organizatës Botërore të Tregtisë nuk do të ishte fundi i botës. Ndërsa një marrëveshje më e mirë tregtare mund të parandalojë uljen e GDP-së gjatë dekadës së ardhshme, mundësitë e tjera, siç është cilësia e arsimit, investimet dhe rregulloret e brendshme, janë padyshim të rëndësishme për rritjen.
Gjithsesi, BE-ja është shumë më tepër sesa një treg. Ajo ka monedhën e vet dhe ka hequr kufijtë e politikës fiskale në një zonë masive gjeografike. Mbretëria e Bashkuar nuk mori pjesë në asnjërën prej këtyre fushave kryesore të integrimit dhe nuk do ta kishte bërë këtë së shpejti. Si e tillë, BE-ja në të vërtetë ka humbur vetëm një anëtar “një të tretën”. Marrëdhëniet me Mbretërinë e Bashkuar duhet të menaxhohen siç duhet. Por fakti është se liderët europianë dhe politikëbërësit kanë çështje më të ngutshme për të trajtuar. Brexit tani është një çështje dytësore.
Kryesorja ndër prioritetet e BE-së është Marrëveshja e Gjelbër Europiane, e cila është një zonë ku Mbretëria e Bashkuar mund të vazhdojë të marrë pjesë, duke pasur parasysh shqetësimet e saj të përbashkëta për ndryshimet klimatike. Në planin afatgjatë, megjithatë, përpjekjet e BE-së për të kompletuar eurozonën dhe zonën Shengen të udhëtimit pa pasaporta do ta vendosin atë dhe Mbretërinë e Bashkuar në drejtime të kundërta.
Ekonomistët do të vazhdojnë të debatojnë nëse euro ka qenë ndonjëherë një ide e mirë, me anglo-saksonët që i qëndrojnë idesë së “Nuk mund të ndodhë, është një ide e keqe, nuk do të zgjasë.” Kriza e euros u duk se përligji skepticizmin e Mbretërisë së Bashkuar. Megjithatë, sondazhet e opinionit publik gjatë viteve të kaluara tregojnë se popullsia europiane ka lëvizur përtej debatit akademik. Sipas shifrave të fundit, rreth 80% e të anketuarve të Eurobarometrit mendojnë se euro është “e mirë për BE-në”.
Për brezat më të rinj që nuk kanë njohur kurrë ndonjë monedhë tjetër, vetë pyetja nëse ata do të preferonin ndonjë monedhë të re kombëtare është e pakuptimtë. Ka një arsye pse partitë dhe kandidatët Euroskeptikë kanë humbur vazhdimisht zgjedhjet, në të cilat ata kanë mbrojtur në mënyrë të qartë një dalje nga eurozona. Edhe një populist si Matteo Salvini në Itali e ka braktisur sloganin “Jo Euro” me të cilën ai dikur kandidonte.
Dinamika të ngjashme politike vlejnë edhe për udhëtimet pa pasaporta. Zona Shengen është ende një punë në zhvillim e sipër, por drejtimi i evolucionit të saj është i qartë: në vend që të tërhiqen në parimin e lirisë së lëvizjes, vendet anëtare po forcojnë gradualisht kufirin e jashtëm të BE-së. Me kalimin e kohës, kjo do t’i japë zgjedhësve besimin se ata nuk kanë nevojë për kontrolle të përhershme ose gardhe midis shteteve anëtare. Është e vërtetë që ka ende disa kontrolle të brendshme nga kriza e refugjatëve e vitit 2016, por këto janë përjashtime që vërtetojnë rregullin. Sidoqoftë, në shumicën e rasteve, europianët gëzojnë udhëtime pa pasaporta në kontinent.
Në Mbretërinë e Bashkuar, këto përparime janë hedhur poshtë si pjesë e përpjekjes për “bashkim gjithnjë e më të ngushtë”, të cilin elektorati britanik nuk e përqafoi kurrë. Megjithatë, integrimi në BE do të vazhdojë në mesin e 27 anëtarëve të mbetur, duke çuar në projekte të mëtejshme që Mbretëria e Bashkuar me siguri nuk do t’i kishte mbështetur gjithsesi. Më i dukshmi (dhe afatgjati) i këtyre projekteve është mbrojtja europiane. Si për ironi, ndërsa Mbretëria e Bashkuar ishte në BE, gjithmonë kundërshtonte propozimet për një forcë të përbashkët mbrojtëse. Por tani që është më vete, ajo e mbështet idenë, sepse do të lehtësojë bashkëpunimin e mbrojtjes BE-Mbretëri e Bashkuar.
Mbretëria e Bashkuar tashmë është mësuar të luajë një rol dytësorë në “marrëdhënien e saj të veçantë” me Shtetet e Bashkuara, kështu që nuk është e paarsyeshme të mendosh se mund të pranojë një marrëdhënie të ngjashme me BE-në. Në shumicën e rasteve, Mbretëria e Bashkuar do të ndiqte në mënyrë të pashmangshme drejtimin e Europës, duke ruajtur ndjenjën e saj të epërsisë kulturore në vend.
Sigurisht, që një marrëveshje e tillë të funksionojë, BE-ja do të duhet të bëjë një përpjekje mirëbesimi për të marrë parasysh interesat legjitime të Mbretërisë së Bashkuar. Kjo do të kërkojë tejkalimin e disa zakoneve të këqija. Në marrëdhëniet e saj me fqinjët e tjerë, përfshirë vendet e Ballkanit, Ukrainën, madje edhe Norvegjinë dhe Zvicrën, BE-ja ka tendencë të sillet si një hegjemon i vërtetuar, shpesh duke ndërmarrë një qëndrim “prano ose jo”.
Për të qenë të sigurt, në aspektin ekonomik, madhësia relative e BE-së flet vetë. Por është Mbretëria e Bashkuar që do të jetë më e fortë në shumë fusha të tjera, jo më pak në fushën e sigurisë dhe inteligjencës, ku BE-ja ka kapacitete të kufizuara, ndërsa shumica e vendeve anëtare individuale nuk kanë pothuajse asnjë.
Duke pasur parasysh këto konsiderata më të gjera, BE-ja do të gabonte të shfrytëzonte avantazhin e saj ekonomik kur të nisin bisedimet tregtare në fillim të marsit. Brexit përfundimisht mund të çojë në një marrëdhënie speciale produktive, në të cilën Mbretëria e Bashkuar mbetet një partner i ngushtë i BE-së dhe jep një kontribut të vlefshëm për paqen dhe prosperitetin e Europës.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate. Nuk mund të ripublikohet pa lejen e Project Syndicate. Building an EU-UK special relationship
