Gjatë shtatë ditëve të fundit, Mela Stegaru ka fjetur më pak se zakonisht. Stegaru, e cila është në mesin e të shtatëdhjetave dhe jeton në kryeqytetin rumun Bukuresht, ka qenë ndjekur me ankth lajmet shumicën e kohës, e shqetësuar nga zhvillimet dramatike në Ukrainë.
Kujtimet e fëmijërisë kanë filluar ta ndjekin atë – kujtimet e historive të treguara nga prindërit e saj, të cilët, pak para se ajo të lindte, u desh të largoheshin nga shtëpia e tyre dhe të linin pas ato që kishin në Bukovina, një rajon që tani është i ndarë midis Rumanisë dhe Ukrainës.
Në periudhën midis luftës, nga viti 1918 deri në vitin 1940, rajoni i Bukovinës ishte territor rumun, por pas Paktit Molotov-Ribbentrop midis Gjermanisë naziste dhe Bashkimit Sovjetik, ai u nda, me gjysmën veriore që shkoi në BRSS dhe atë që është tani Ukraina.
“Prindërve të mi iu desh t’i arratiseshin ushtarëve rusë dy herë gjatë viteve 1940. Kështu që nuk mund të jem indiferente tani ndaj fatit të popullit të varfër ukrainas që po vuan të njëjtën gjë”, tha Stegaru.
Nga Bukureshti, ajo është në kontakt të vazhdueshëm me miqtë dhe të afërmit e saj pranë kufirit verilindor të Rumanisë me Ukrainën, duke u përpjekur t’i ndihmojë ata në çfarëdo mënyre që mundet.
Shumë njerëz në Rumani kanë mbajtur një qëndrim të ngjashëm dhe vendi i BE-së hapi kufijtë e tij për refugjatët nga Ukraina që nga dita e parë e konfliktit më 24 shkurt. Që atëherë, rreth 143,600 shtetas ukrainas kanë kaluar kufirin për në Rumani, sipas të dhënave zyrtare.
OJQ lokale, kompani dhe qytetarët e thjeshtë janë mobilizuar shpejt për të ndihmuar refugjatët ukrainas. Edhe përpara se autoritetet lokale apo qendrore të bënin diçka, tenda u ngritën pranë pikave kufitare, me pije, ushqime dhe të gjitha llojet e furnizimeve të tjera që u ofroheshin njerëzve që iknin nga pushtimi rus.
Njerëzit filluan të krijonin rrjete informale në rrjetet sociale, duke ofruar strehim falas, transport falas nga kufiri, shërbime mjekësore dhe nevoja të tjera elementare.
“Është shumë emocionuese për rumunët të shohin se si njerëzit nga një vend fqinj, njerëz si ata… përpiqen të largohen çdo ditë për të shpëtuar jetën e tyre”, tha Dan Popa, një vullnetar për organizatën e Kryqit të Kuq.
Code4Romania, një OJQ e krijuar dy vjet më parë në përgjigje të krizës së COVID-19, e cila ofron zgjidhje digjitale për njerëzit në nevojë, krijoi shpejt një bazë të dhënash të re, dopohoma.ro, duke renditur shërbimet e disponueshme për refugjatët si dhe duke ofruar këshilla praktike dhe mjete digjitale. Baza e të dhënave është në dispozicion në gjuhën ukrainase, ruse, rumune dhe angleze.
Autoritetet rumune po përpiqen gjithashtu të ofrojnë sa më shumë ndihmë. Qeveria ka ngritur kampe me tenda, shtretër dhe energji elektrike për refugjatët në pikat e kalimit Sighet dhe Siret nga Ukraina perëndimore, si dhe në Isaccea, në jug, afër portit ukrainas të Odesës.
Qeveria ka deklaruar gjithashtu se çdo qytetar ukrainas ka të drejtë për ndihmë mjekësore dhe se fëmijët do të mund të ndjekin shkollat lokale. Ofrohet edhe transporti hekurudhor falas.
Ministri i jashtëm Bogdan Aurescu ka thënë se vendi është “i hapur… për të gjithë ata në nevojë” dhe se refugjatëve do t’u sigurohet “çdo gjë që u nevojitet që ata të ndihen të sigurt”.
“Ne kemi vendosur të lehtësojmë hyrjen në Rumani të të gjithë qytetarëve ukrainas që kanë nevojë për mbrojtje“, tha Aurescu për France 24 më 1 mars. “Kemi vendosur shumë të kujdesemi për këta persona që kanë nevojë për mbrojtje.”
Rumania anëtare e NATO-s, një ish-shtet komunist, ka qenë prej kohësh dyshuese për qëllimet e Moskës në Evropën Lindore. Strategjia e saj e mbrojtjes kombëtare, e miratuar në vitin 2020, e quajti “agresionin” e Rusisë dhe “shkeljen e saj të rregullave të së drejtës ndërkombëtare” si disa nga shqetësimet kryesore të sigurisë së Bukureshtit.
Auresku tha se vendosja e afërt e më shumë trupave dhe armëve të NATO-s në Rumani është një “përgjigje legjitime” ndaj pushtimit rus të Ukrainës.
“Shpresoj që kjo vizitë të jetë e përkohshme”
Shumica e refugjatëve që mbërrijnë në Rumani janë gra me fëmijë, pasi burrat e rritur nuk lejohen të largohen nga Ukraina.
Shumë hynë në Rumani në këmbë, duke tërhequr zvarrë valixhet e tyre përtej kufirin, pasi radhët e makinave në pikat e kalimit kufitar janë ende kilometra të gjata.
Megjithatë, vetëm 11,400 ukrainas kanë kërkuar zyrtarisht statusin e refugjatit, një tregues që shumica planifikojnë të kthehen në vendin e tyre sa më shpejt të jetë e mundur.
Dhjetëra mijëra kanë lëvizur tashmë përpara ose planifikojnë të largohen nga Rumania në kërkim të perspektivave më të mira në vendet më të begata të Evropës Perëndimore.
“Më është dashur të largohem nga Kievi për të mbrojtur veten. Pas një udhëtimi relativisht të gjatë dhe plot ngjarje, më në fund arrita këtu, në Bukuresht”, tha për BIRN një refugjate, Vitaliia, emri i së cilës është ndryshuar për të mbrojtur identitetin e saj.
“Unë e dua vërtet Rumaninë dhe e kam vizituar vendin tashmë tre herë, por shpresoj që kjo vizitë, si gjithë të tjerat, do të jetë thjesht e përkohshme”, tha ajo.
Vitaliia është strehuar te një mikeshë. “Tani ndihem e sigurt, gjithçka është në rregull nga ana ime, por jam në ankth për të ardhmen e afërt. Nuk di çfarë të bëj… të pres këtu për pak kohë dhe të kthehem te familja ime në Ukrainë apo a është më mirë të shkoj në një vend perëndimor dhe të filloj një jetë të re atje?”
Kjo është një dilemë për shumë prej refugjatëve që janë larguar nga Ukraina. Numri i njerëzve që ikin tashmë është rritur në rreth një milion dhe pritet të rritet më tej ndërsa lufta vazhdon.
Vendi tashmë po përballej me një krizë masive emigracioni. Para fillimit të luftës, rreth dy nga pesë ukrainas në moshë pune ishin larguar për të gjetur një punë jashtë vendit, sipas të dhënave zyrtare.
“E dua vendin tim dhe kam frikë se çdo ditë po humbasim më të guximshmit e popullit tonë, pavarësisht rezistencës së zjarrtë. Por nuk jam shumë optimiste për të ardhmen time dhe atë të vendit tim”, tha Vitaliia.
