Qendra Kosovare për Rehabilitimin e Mbijetuarve të Torturës, QKRMT, i tha BIRN se hulumtimi i saj për viktimat e sulmeve seksuale gjatë kohës së luftës ka çuar në përfundimin se përdhunimi është përdorur sistematikisht si armë gjatë konfliktit të viteve 1998-1999.
“Përdhunimi si krim lufte është përdorur padyshim si armë lufte”, tha Fatmire Haliti, koordinatore projekti në QKRMT.
Gjetjet e hulumtimit, i cili u publikua javën e kaluar, zbuluan se gjysma e 900 rasteve të abuzimit seksual që QKRMT ka dokumentuar janë kryer në ato që ajo i quajti “shtëpi përdhunimi”, ku gratë mbaheshin përkohësisht për t’u sulmuar, dhe se në 621 raste, ata janë abuzuar seksualisht nga më shumë se një autor.
Në shumicën dërrmuese të rasteve të dokumentuara nga QKRMT, viktimat ishin gra, por 56 nga 900 viktima ishin burra.
Rreth 135 nga viktimat ishin nën moshën 18 vjeç kur u sulmuan seksualisht.
Zonat rurale ishin më të prekurat, ku rreth 603 nga rastet e abuzimit seksual gjatë luftës së Kosovës kanë ndodhur në fshatra.
“Të dhënat nga dokumentacioni synojnë t’u shërbejnë të gjithë mekanizmave institucionalë dhe joinstitucionalë, si dhe vetë të mbijetuarve. Të dhënat janë publike në formë të statistikave dhe mund të përdoren për qasje në drejtësi”, tha Haliti.
QKRMT po vazhdon të mbledhë të dhëna, por Haliti tha se nuk mendon se do të vërtetohet ndonjëherë një numër përfundimtar i rasteve të viktimave të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë.
“Një nga arsyet kryesore është se shumë të mbijetuar kanë vdekur (23 vjet pas përfundimit të luftës); disa të mbijetuar vdiqën gjatë luftës, nga plagët apo pasoja të tjera; disa nga të mbijetuarit janë larguar nga Kosova dhe nuk janë më të aksesueshëm, e kështu me radhë”, shpjegoi ajo.
Nga 900 viktima të abuzimit seksual të dokumentuara nga QKRMT, 35 gra mbetën shtatzënë si pasojë e përdhunimit.
BIRN raportoi në vitin 2019 se foshnjat e lindura nga gratë shqiptare të Kosovës të përdhunuara nga forcat serbe gjatë kohës së luftës shpesh janë mbajtur të fshehtë, janë dhënë për birësim ose janë rritur në jetimore, ndërsa ato pak nëna që pranuan të flisnin në mënyrë anonime thanë se mbeten të tmerruara nga ekspozimi publik.
Në vitin 2018, pas miratimit të legjislacionit të ri, autoritetet e Kosovës filluan të pranojnë aplikime për statusin e të mbijetuarit të dhunës seksuale të kohës së luftës. Dhënia e statusit jo vetëm që i jep një njohje zyrtare vuajtjes së viktimës, por gjithashtu i bën ata të kualifikuar për përfitime të tilla si pagesa mujore prej 230 euro.
Që nga fillimi i punës, Komisioni qeveritar për Njohjen dhe Verifikimin e të Mbijetuarve të Dhunës Seksuale gjatë luftës ka marrë më shumë se 1,200 aplikime.
Më shumë se 900 prej aplikuesve u është dhënë statusi i viktimës së dhunës seksuale gjatë kohës së luftës, ndërsa më shumë se 200 aplikime janë refuzuar.