Dhe për mëngjes atë të djelë bëra trahana. Pashë në një faqe në anglisht si e bënin grekët dhe i ndenja sipër kusisë.
Trahanë s’e kam pasë ngrënë kurrë dhe e kisha sefte atë dhjetor të 2011-ës në Montreal.
Nuk kisha për të ngjizur asgjë nga kjo në mend nëse nuk do më kujtohej shpesh që drejtuesja e doktoraturës së sime shoqeje, napoletane që jeton në atë qytet, tregonte se si kishte zbuluar një ditë të bukur se kishte mbushur dollapet e kuzhinës me pako me spageti dhe kavanoza domatesh të cilat nuk i kujtohej t’i kishte blerë. Mr Hyde i saj nëpër ekskursione nate.
Ajo na thoshte se në Itali s’i duronte makaronat dhe thuajse nuk i hante kurrë.
Pastaj ishte dhe Namiku, shoku im që jetonte në rrethinat e qytetit, i cili ritualin e mbledhjes së rrushit në shtator, dyzet-ditëshin e fuçisë, festivalin testosteronik të zjerjes së rakisë në nëntor dhe le petit mort të magazinimit të shisheve e kishte kthyer në bakanale-gjithë-vitin në bodrum të shtëpisë. Njëri prej grupit të tij të shqiptarëve kishte gjetur tubat në fabrikë, një tjetër që punonte në oficinë mekanike kishte sajuar kazanin dhe dikush tjetër i kishte mbledhur, i biri furnizonte supermarketet me rrush nga hemisfera e jugut në dimër, nga ajo e veriut në verë.
Megjithëse Namiku, sado tepelenas dhe popullor të jetë, s’ka bërë kurrë raki në shtëpinë të tij në Elbasan.
Teorikisht, duhet të ishte e paligjshme. Praktikisht, shqiptarët thoshin se e kishin mësuar nga kush e di cili siçilian, kalabrez apo kampanjol i emigruar në Montreal që distilonte grappan nëpër shtëpi.
E parë në pasqyrë, kjo gjen simetrinë në arratisjen që kërkoj kur jam në Tiranë. Këto vitet e fundit, nëse kaloj kohë të gjatë atje, gjëja e parë të cilën planifikoj ndërsa bëhem gati të iki është një pjatë sashimi dhe ëndërroj restorant afganistanas apo etiopian që ta vërtetoj që me mend kam ikur.
Në shtëpi, është prindi që të sjell gjellët dhe përpjekja jote për tu rritur përfshin t’ia nxjerrësh inatin bamjeve.
Në fillim të viteve 90, ky inat përfshinte dendjen me makarona al dente dhe picat e holla dhe gjuetinë ndaj shefave të kuzhinës italianë të sjellë nga parellinjtë e rinj.
Mbase arratisja nga vendi është si shkëputja nga prindi.
Natyrisht, sapo të shkosh në Itali do pish ekspresin siç duhet, do hash baguette-n e parë që pa dalë mirë nga bulanzheri në Paris, por me qiellzë do kërkosh më tej nga ku të rrinë këmbët.
Trahananë e gjenim në qese polietileni një supermarket në lagjen e grekëve në Avenue du Parc. Një qoshe aty kishte gjëra të sjella prej andej, recinën, qeset jeshile të kafes të Papagall Lumidhit që i pashë më vonë në Tiranë, djathë të bardhë Torontoje për gatim dhe grek për bukë.
Trahanatë ishin dy llojesh, të ëmbla dhe jo të ëmbla.
Dhe ime shoqe, e cila më parë ka pasë gatuar shumë shumë rrallë shijet me të cilat je mësuar i vogël në Shqipëri, aty filloi të provonte imam bajalldinë, specat e mbushur, fërgesën, tavën e kosit.
Në Montreal e zinim kosin vetë — në Tiranë s’para e bën njeri që prej fillimit të mijëvjeçarit — dhe gatuanim gjërat që shkonin me të, byrek, tarator dhe salcë, burani me oriz dhe pa oriz. Marketin ku të blenim peta byreku e identifikuam që herët.
Në Montreal atë vit të trahanasë, çdo të tretën a të katërtën të dielë dimri, era e vajit të djegur të petullave çante muret për të therur stuhitë e borës që na ndrydhnin brenda.