Në qytetin e varfër të Pukës, rënia e remitancave nga të afërmit që punojnë jashtë, po i shtyn familjet më thellë në borxhe.
Në dyqanet e vogla buzë rrugëve të qytetit të Pukës, numri i atyre që blejnë artikuj ushqimorë me para në dorë është pakësuar ndjeshëm. Shumica e banorëve të këtij qyteti verior të Shqipërisë i marrin artikujt bazë për jetesën e tyre duke firmosur në listën e borxheve.
Fletoret me listat e borxhlinjve janë të zakonshme edhe në disa nga baret dhe kafenetë e qytetit, ku burrat e zonës, ditë pas dite firmosin pasi kanë pirë një filxhan kafe ose një gotë raki.
Në 1936, një prej poetëve dhe shkrimtarëve më të famshëm të Shqipërisë, Migjeni, ka punuar si drejtor i shkollës së mesme në Pukë, e cila u bë vendosja e shumë prej tregimeve të tij të shkurtra që tregojnë mbi varfërinë ekstreme të zonës. Pak ka ndryshuar që nga koha e shkrimeve të tij.
Qyteti është aq i varfër sa banorët kanë borxhenë farmacitë e zonës edhe për aspirina, e cila kushton vetëm 20 lek.
“Kur vjen fundi i muaji dhe nuk më ka mbetur asnjë dyshkë e vetme në xhep, thjesht numëroj ditët [derisa të vijë rroga]”, thotë Dilja, nënë e katër fëmijëve.
Pavarësisht vështirësive dhe përpjekjeve për të mbuluar nevojat bazë të familjes si shtylla e vetme e saj, Dilja sërish e konsideron veten me fat sepse ajo e ka një punë. Të tjerët në qytet e kanë situatën shumë më të vështirë, thotë ajo.
“Komshia ime më tha dje se kishte mbetur pa miell për të bërë bukë,” psherëtin Dilja.
“Nuk jam e sigurtë nëse ka arritur të gjejë ndopak, sepse dyqanxhinjtë nuk i japin më, duke qenë se ka borxhe për pothuajse dy vjet,” shtoi ajo.
Gjatë regjimit komunist ekonomia e qytetit ishtë bazuar në minierat dhe industrinë e përpunimit të drurit.
Pas rënies së regjimit në vitin 1991 minierat u mbyllën, ndërsa pylli përreth qytetit u shkatërrua në vitet nëntëdhjetë, gjatë tranzicionit të trazuar të Shqipërisë drejt demokracisë.
Tashmë ka shumë pak vende pune që ofrohen në sektorin privat në këtë qytet. I vetmi punëdhënës me peshë për ata që kanë qenë me fat për të siguruar një pozicion është administrata e qeverisjes vendore, ndërsa pjesa më e madhe e të rinjve dhe atyre të aftë për punë kanë migruar jashtë vendit.
Me të ardhurat që ata dërgojnë në shtëpi, familjet e tyre lajnë borxhet tek tregtarët vendas. Megjithatë, paratë e dërguara në shtëpi nga emigrantët gjatë viteve të fundit kanë rënë dhe borxhet e familjeve që luftojnë me varfërinë janë rritur.
Sipas censusit të popullsisë të vitit 2011, 8.6 për qind e familjeve në Shqipëri mbijetojnë përmes remitancave të dërguara në shtëpi nga emigrantët.
Qëkur kriza ekonomike globale filloi në vitin 2008, remitancat që shërbenin si burim jetese për ekonominë shqiptare dhe veçanërisht për zonat ekonomike në depresion si ajo e Pukës, kanë rënë në mënyrë të vazhdueshme.
Shumica e emigrantëve shqiptarë janë të përqendruar në Greqi dhe Itali, dy vendet anëtare të BE-së që janë goditur më rëndë nga ngadalësimi ekonomik pas krizës së borxheve evropiane në vitin 2009, e cila i la shumë prej tyre të papunë.
Sipas Bankës Qendrore të Shqipërisë, gjatë vitit 2007 emigrantët shqiptarë dërguan në shtëpitë e tyre një shifër rekord prej 951 milion euro, shifër kjo që ra në vitin 2013 në 545 milion euro.
Në shumë zona të varfëra të Shqipërisë, banorët shpesh marrin mallra ‘me listë’ nga tregtarët. Në dyqanet e Pukës, lista e borxheve përqendrohet kryesisht në artikuj bazë ushqimorë, si miell, vaj, oriz dhe sheqer.
Minja, pronarja e një farmacie, thotë se tregtarët dhe profesionistët, ashtu si dhe banorët e qytetit, nuk e kanë të lehtë, duke qenë se çdo ditë luftojnë mes sigurimit të jetesës dhe detyrimit moral për të ndihmuar banorët në nevojë.
Ajo thotë se gjatë viteve të fundit varfëria është rritur në mënyrë të vazhdueshme në këtë qytet, për shkak se emigrantët kanë dërguar më pak para se më parë për të mbuluar nevojat e familjeve të tyre.
“Gjatë këtyre viteve qindra familje në qytet kanë akumuluar një borxh që arrin në rreth 500 mijë lekë në farmaci,” thotë Minja. “Një pjesë të këtij borxhi nuk do të jem kurrë në gjendje për ta mbledhur,” shtoi ajo.
Për më shumë, Minja vë në dukje se rreth 30 për qind e familjeve që jetojnë në fshatrat përreth Pukës nuk janë nën ndjekjen e një mjeku të familjes, që do të thotë se ata nuk janë pjesë e skemës së sigurimeve shëndetësore për rimbursimet e medikamenteve.
“Ata që nuk mund të përfitojnë nga skema nuk trajtohen siç duhet, duke qenë se ata nuk kanë para për të blerë ilaçet,” thotë ajo. “Pa ilaçe dhe trajtim shëndetësor ata nuk janë të aftë për të punuar apo të kujdesen për bagëtinë e tyre,” shtoi Minja.
Farmacistja shton se edhe pse është plotësisht e vetëdijshme se ajo nuk do mund të mbledhë paratë e listës së gjatë, ajo nuk mund t’u mohojë njerëzve me të cilët është rritur mjekimin e tyre.
“Nuk mund të mos u jap ilaçe njerëzve që janë sëmurë, edhe pse me këtë farmaci unë mbaj familjen time. Pak më besojnë se dhe për mua është e vështirë situata,” tha Minja.
“U bënë pesë vjet qëkur kam bërë dy javë pushime, sepse e vërteta është se nuk mund t’i përballojë ato,” shtoi ajo.
per kafe dhe raki shkruan borxh leket ..jane mesuar ashtu prandaj .turp te kene …te jete per buke dhe te jete nga njerez qe vertet nuk munden ta pranoj por me te shumtit jane dembele jane mesuar ti marin te gatshme
Sigurisht qe edhe ne farmaci ngelin borxh ngaqe marrin diazepam per te luftuar krizat e rakise (qe e marrin po me liste).
Shume keq per Populin tone qe dhe sot e kesaj dite nuk ka gjerat me elementare per te mbijetuar.Turp per Qeverine Shqiptare qe se ndimon Popullin e vet.Vet si Shqiptar dhe Emigrant ndihem shume I indinjuar per kete gjendje qe ndodhet Populli yne.Shpresoj qe nje dite dikush nga Qeveria jone te beje dicka per keta Njerez te varfer.Rrofte Populli Shqiptar.