Kontrata e kredisë me Bankën Botërore e detyron qeverinë të rrisë çmimin e energjisë për konsumatorët familjarë me 20-25 për qind edhe pse teorikisht ERE nuk ka vendosur akoma mbi kërkesën e OShEE-së dhe duhet ta marrë vendimin në mënyrë të pavarur.
Teorikisht, Enti Rregullator i Energjisë është një institucion i pavarur, i krijuar me një ligj të rekomanduar nga organizmat ndërkombëtare si Banka Botërore si pjesë e njërit prej programeve të asistencës teknike të financuar me kredi të BB për Shqipërinë.
Teorikisht, Enti Rregullator i Energjisë do të marrë në shqyrtim kërkesat e operatorëve të tregut për çmimin e energjisë elektrike për vitin 2015.
Praktikisht, qeveria shqiptare ka nënshkruar një kontratë me Bankën Botërore më 3 nëntor të këtij viti ku kushtëzohet rritja e çmimit të energjisë elektrike para se Enti të marrë vendimin që ligjërisht duhet të jetë i pavarur.
Sipas projektit, për të lëvruar kredinë e Bankës Botërore prej 150 milion dollarë për rimëkëmbjen e sistemit energjetik, qeveria shqiptare është angazhuar të rrisë çmimin e energjisë elektrike për konsumatorët familjarë me 20-25 për qind në vitin 2015.
Sipas Aneksit 6 të projektit të Bankës Botërore, OShEE është një kompani e falimentuar që po ndikon në rrënimin e të gjithë sistemit energjetik në Shqipëri duke dëmtuar edhe kompanitë e tjera si KESH dhe OST.
“Ristrukturimi i OShEE-së, zgjidhja e humbjeve të mëdha të energjisë dhe financim i deficitit agregat prej 700 milion dollarësh, është esencial dhe i vonuar,” shkruan Banka Botërore.
Një audit i OShEE-së i ndërmarrë në fund të 2012 dhe vlerësimet për 2013, kanë zbuluar që sistemi energjetik shqiptar është në një krizë të thellë financiare.
“OShEE është e falimentuar dhe i gjithë sistemi është ndikuar negativisht për shkak të humbjeve të vazhdueshme në rrjet dhe normës të keqe të arkëtimeve,” shkruan Banka Botërore. “KESh dhe OST, edhe pse solvente për shkak të rivlerësimit të aseteve të tyre, kanë një mungesë likuiditeti të lartë për shkak mungesës së pagesave konsistente nga OShEE,” shton raporti.
Sipas Bankës kjo pozitë e sistemit energjetik është e paqëndrueshme dhe mund të përmirësohet vetëm nëpërmjet një programi afatgjatë që përfshin: “rritjen e arkëtimeve, uljen e humbjeve në rrjet, stafe drejtuese me eksperience në kompanitë energjetike publike, si dhe rritjen e tarifës për konsumatorët familjarë me 20-25 për qind gjatë një periudhe kohe.”
Sipas marrëveshjes së kredisë midis OShEE dhe Bankës për Rindërtim dhe Zhvillim, BERZH, pjesë e Bankës Botërore, një nga indikatorët kyç në periudhën afatmesme, do të jetë “implementimi i një metodologjie të re tarifimi,” që duhet të zbatohet në 2015.
OShEE merr përsipër gjithashtu uljen e vjedhjeve në rrjet nga 29.8 për qind të energjisë së futur në vitin bazë 2013, në 1.4 për qind në vitin 2019. Në të njëjtën periudhë humbjet teknike duhet të ulen nga 15.3 për qind në 12.6 për qind.
OShEE është detyruar nga Banka që të raportojë çdo gjashtë muaj për progresin e bërë drejt implementimit të projektit. Banka gjithashtu i ka kërkuar OShEE të rrisë arkëtimet nga 78 për qind në 93 për qind në 2019.
Me nënshkrimin e marrëveshjes OShEE do humbasë dhe një pjesë të pavarësisë së saj si kompani dhe do duhet të raportoi në mënyrë të vazhdueshme tek stafi i menaxhimit të projektit të bankës.
Stafi i menaxhimit të projektit të bankës do të hapë deri me 31 dhjetor 2014 një llogari bankare [escrow account] dhe do të depozitojë datë 20 të çdo muaji gjatë marrëveshjes të ardhurat mujore për të paguar kostot kotraktuale të kompanisë për KESH dhe OST.
Morali i fabulës është që ndonëse me ligj, Enti Rregullator i Energjisë duhet të vendosë në mënyrë të pavarur nga palët çmimin e energjisë elektrike, Banka Botërore, e cila, prej kohësh propagandon nevojën e një enti rregullator të pavarur, e ka parë të arsyeshme të imponojë vendimin për rritjen e çmimit e dritave duke e kthyer ERE-n dhe praktikisht, edhe OShEE, në një degë të vetën.