Ideja e një gjykate të re speciale në Bruksel për të hetuar zyrtarët e lartë të UÇK-së zemëroi veteranët e luftës, ndërsa akuzat për korrupsion në EULEX shkaktuan skandal.
Të ndodhur nën presion nga Bashkimi Evropian, deputetët e Kosovës votuan në prill të këtij viti ratifikimin e një marrëveshjeje për të hapjen një gjykatë speciale, e cila do të vendoset jashtë vendit për të hetuar krimet serioze të kryera gjatë dhe pas luftës së vitit 1998-1999 me forcat serbe.
Ideja e një gjykate speciale, e cila do ta ketë bazën në Holandë dhe do të ketë gjykatës ndërkombëtarë, zemëroi shoqatat e veteranëve të luftës, të cilët i kërkuan deputetëve të mos e votonin këtë gjë, duke thënë se ishte e padrejtë ndaj atyre që luftuar për lirinë e Kosovës nga sundimi serb dhe kjo ishte vetëm në interes të armiqve të vendit.
Gjatë debatit të ashpër parlamentar, kryeministri Hashim Thaçi e quajti atë “padrejtësinë dhe ofendimin më të madh që mund t’i bëhej Kosovës dhe popullit të saj.”
“Lufta jonë ishte e drejtë dhe sipas normave ndërkombëtare të luftës”, këmbënguli Thaçi, i cili ishte lideri politik i UÇK-së gjatë konfliktit.
Pasi parlamenti votoi pro, pavarësisht kundërshtimeve, veteranët e luftës dolën në protesta nëpër rrugë.
Megjithatë, analistët mendojnë se gjykata ishte e nevojshme, sepse Kosova nuk e ka dëshirën apo kurajën politike për të hetuar të dyshuar me njohje me pushtet.
Në korrik, një raport i Task Forcës Speciale të Bashkimit Evropian bëri të qartë se zyrtarët më të lartë të UÇK-së do të hetoheshin në gjykatën e re për krime kundër njerëzimit, përfshirë këtu vrasje dhe rrëmbime, edhe pse bëri të qartë se nuk ka ende mjaftueshëm prova për akuza për trafikim organesh nga guerrilasit e Kosovës.
Ngritja e gjykatës u vonua për shkak të problemeve politike që e lanë Kosovën pa qeveri për gjashtë muaj, por tani që administrata u krijua, pritet që ajo të fillojë punë në vitin 2015.
Në një fjalim në parlamentin e ri në dhjetor, presidentja Atifete Jahjaga tha se gjykata duhet të ngrihet sa më shpejt është e mundur “për të vërtetuar se ne jemi një vend i ngritur mbi të gjitha mbi parimin e drejtësisë”.
Duke iu adresuar frikës se ajo do të dëmtonte trashëgiminë e UÇK-së, ajo këmbënguli se gjykata e re “kurrë nuk do të shkatërronte betejën tonë të përbashkët dhe luftën e shenjtë për liri dhe pavarësi”.
Skandali i korrupsionit njollos imazhin e BE-së
Në tetor, Bashkimi Evropian u godit nga akuza jo të mirëpritura kur një prej prokurorëve të tij të EULEX-it akuzoi një nga gjykatësit e misionit për korrupsion.
Prokurorja Maria Bamieh tha se ajo zbuloi duke lexuar transkriptimet e përgjimeve të telefonatave që ajo po hetonte se kolegu i saj, gjykatësi italian Francesco Florit, ka marrë 300, 000 euro ryshfet për të liruar një të pandehur për vrasje dhe një tjetër rast korrupsioni kundër një Ministri Shëndetësie në Kosovë.
Florit i mohoi akuzat, por ato pretendimet shkaktuan skandal pasi Bamieh u pezullua dhe doli në publik me akuzat që EULEX-i fillimisht i kishte injoruar dyshimet e saj dhe në vend të kësaj e kishte shënjestruar atë si spiune.
“Ata po përcjellin mesazhin se nuk janë seriozë përsa i takon korrupsionit, sepse po të ishin seriozë për të, do të merreshin me korrupsionin në EULEX,” tha Bamieh në një intervistë për BIRN.
Pasi disa ligjvënës evropianë paralajmëruan se skandali mund të dëmtonte imazhin e BE-së dhe misionin e saj në Kosovë, shefja e politikës së jashtme në Bruksel Federika Mogherini caktoi një ekspert të pavarur për të hetuar akuzat.
“Ky hetim është në përputhje me dëshirën time për të aplikuar një politikë me tolerancë zëri ndaj korrupsionit,” tha Mohgerini. Raporti pritet në muajt e parë të vitit 2015.
Grupi i Drenicës fshihet
Rasti i krimeve të luftës të profilit të lartë kundër të ashtuquajturit Grupi i Drenicës i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës hasi polemika në maj, kur tre të pandehurit, përfshirë edhe Sami Lushtakun, kryetar i komunës Skenderaj/Srbice, u fshehë për disa ditë në një klinikë në Prishtinë në shenjë proteste për transferimin e tij në një burg në qytetin verior të Mitrovicës.
Të pandehurit thanë se mund të ishte e rrezikshme për ata, sepse atje po mbahen edhe dy serbë të profilit të lartë të akuzuar për krime kundër shqiptarëve. Mbështetësit e tyre rrethuan klinikën për të mos lejuar rikapjen e tyre para se ata t’i dorëzoheshin përfundimisht policisë.
Media dhe shoqëria civile e kritikuan ashpër policinë dhe institucionet gjyqësore mbi paaftësinë me të cilën e trajtuan situatën.
Gjyqi i Grupit të Drenicës rivazhdoi muajin që pasoi dhe shtatë të pandehurit, ku përfshihej gjithashtu ambasadori i Prishtinës në Tiranë dhe ish-komandanti i Forcave të Sigurisë Sylejman Selimi, e deklaruan veten të pafajshëm për abuzim të civilëve të burgosur që mbaheshin në qendrën e burgimit të UÇK-së në Likovc/Likovac në vitin 1998.
Ish-ministri i transportit Fatmir Limaj gjithashtu u kthye në gjykatë në shtator pasi gjykatësit e apelit rihapën çështjen për krime lufte kundër ish-komandantit të gurrilasve dhe nëntë ish-oficerë të akuzuar për abuzim me të burgosurit në qendrën e burgimit të UÇK-së në Klecka.
Limaj, i cili njihet gjithashtu si ‘Komandanti i hekurt’ gjatë luftës së viteve 1998-1999, ishte liruar për herë të dytë nga akuzat në shtator të vitit 2013. Megjithatë u mbajt vetëm një seancë dëgjimore para se treshja e gjyqtarëve te hiqej nga kjo çështje.
Një “Roje ure” në qendër të vëmendjes
Janari pa arrestimin e politikanit Oliver Ivanovic, një ish-zyrtar i qeverisë serbe dhe kryetar i Partisë Liri, Demokraci, Drejtësi.
Ivanovic, i cili dikur ishte anëtar i grupit të shpërbërë të serbëve të Kosovës të quajtur “Rojat e urës”, sepse ruanin anën serbe të urës që ndan qytetit të Mitrovicës, u akuzua për krime lufte gjatë trazirave në prill të vitit 1999, kur u vranë 26 shqiptarë etnikë.
Çështja kundër politikanit ndezi protesta në rrugë nga serbët e Kosovës dhe akuza nga autoritetet e Beogradit se akuzat kishin motive politike. Ivanovic vazhdoi të pohonte se ai ishte “krejtësisht i pafajshëm”.