Thirrja e disa besimtarëve që Kisha të mbetet te besimi dhe të mos përqafojë shkencën, është një zë arkaik që ka marrë fund shekuj më parë, arsyeton Jeffrey D. Sachs, sipas të cilit fetë kryesore i kanë dhënë dorën shkencave me kohë.
Papa Françesk po i bën thirrje botës të ndërmarrë veprime kundër ngrohjes globale dhe shumë konservativë në Shtetet e Bashkuara janë ngritur në këmbë. Papa duhet të qëndrojë te morali, thonë ata, dhe jo të përfshihet në shkencë. Por, teksa debati klimatik shpaloset këtë vit, shumica e njerëzve do ta gjejnë mesazhin e Françeskut si imponues: na duhet si shkenca dhe morali për të pakësuar rrezikun që has planeti ynë.
E para që duhet theksuar është se një shumicë dërrmuese e amerikanëve bien dakord me thirrjen e Françeskut për veprim klimatik. Fatkeqësisht, këto pikëpamje nuk janë të përfaqësuara në Kongresin Amerikan, që mbron Qymyrin e Madh dhe Naftën e Madhe, jo popullin amerikan. Industria e karburantit fosil shpenzon shumë në lotimin dhe fushatat e kongresmenëve si senatorët Mitch Mçonnell dhe James Inhofe. Kriza botërore klimatike është përkeqësuar nga kriza demokratike e Amerikës.
Në një sondazh të amerikanëve kryer në janar 2015, një shumicë dërrmuese e atyre që u përgjigjën (78%) thanë se ‘nëse nuk bëhet asgjë për të pakësuar ngrohjen globale’, pasojat e ardhshme për SHBA-në do të ishin ‘disi serioze’ ose ‘shumë serioze’. Pothuajse po kaq (74%) thanë se nëse nuk bëhet asgjë për të pakësuar ngrohjen globale, brezat e ardhshëm do të lëndoheshin nga ‘një sasi e moderuar’, në ‘shumë’ ose ‘jashtë mase’. Ndoshta më dukshëm, 66 për qind thanë se do kishin më shumë gjasa të mbështesnin një kandidat që thotë se ndryshimi klimatik po ndodh dhe që kërkon për një ndryshim te energjia e rinovueshme, ndërsa 12 për qind do të kishin më pak gjasa të mbështesnin një kandidat të tillë.
Në mars 2015, një tjetër sondazh ekzaminoi tiparet e të krishterëve amerikanë, që përbëjnë 71 për qind të amerikanëve. Përgjigjet u raportuan për tre grupe: katolikët, protestantët jo-ungjillorë dhe ungjillorët. Tiparet e këtyre grupeve pasqyronin ato të amerikanëve në përgjithësi: 69% e katolikëve dhe 62% e protestantëve u përgjigjën se ndryshimi klimatik po ndodh, me një shumicë më të vogël të ungjillorëve (51%) që ishin dakord. Shumicat e çdo grupi gjithashtu ranë dakord se ndryshimi klimatik mund të dëmtojë mjedisin natyror dhe brezat e ardhshëm dhe se pakësimi i ngrohjes globale do të ndihmonte mjedisin dhe brezat e ardhshëm.
Cila pakicë e amerikanëve, atëherë, është kundër veprimit klimatik? Janë tre grupe kryesore. I pari konservativët e tregut të lirë, që duket se kanë frikë nga ndërhyrja qeveritare përtej ndryshimit klimatik. Disa e kanë ndjekur ideologjinë e tyre në pikën e mohimit të shkencës së saktë: sepse ndërhyrja e qeverisë është e keqe, ata i thonë vetes se shkenca nuk mund të jetë e vërtetë.
Grupi i dytë përbëhet nga fanatikët fetarë. Ata mohojnë ndryshimin klimatik sepse refuzojnë shkencën e tokës plotësisht, duke besuar se bota është krijuar së fundmi, ndryshe nga provat e fizikës, kimisë dhe gjeologjisë.
Por është grupi i tretë që është më i fuqishëm politikisht: interesat e naftës dhe qymyrit, që kontribuuan qindra miliona dollarë për fushatën e 2014. David dhe Charles Koch, financuesit më të mëdhenj të Amerikës, janë thjesht naftëtarë që kërkojnë të shumëfishojnë pasurinë e tyre gjigante, pavarësisht kostove të pjesës tjetër të njerëzimit. Ndoshta ata janë mohues të vërtetë të ndryshimit klimatik gjithashtu. Siç ka thënë edhe Upton Sinclair, “Është e vështirë të bësh një njeri të kuptojë diçka, kur rroga e tij varet nga moskuptimi i saj”.
Kritikat e krahut të djathtë të Françeskut ndoshta vijnë nga të gjitha grupet, por ata janë pjesërisht të krijuara nga i treti. Kur Akademitë Papnore të Shkencave dhe Shkencave Sociale dhe disa nga shkencëtarët më të mirë të tokës dhe shoqërisë u takuan në Vatikan në prill, Instituti liberal Qendror, mbështetur gjatë viteve nga vëllezërit Koch, sajoi një protestë pafryte jashtë Sheshit Shën Pjetër. Shkencëtarët e takimit të Vatikanit u kujdesën shumë theksojnë se shkencat dhe politika klimatike të reflektojë parimet themelore të fizikës, kimisë, gjeologjisë, astronomisë, inxhinierisë, ekonomisë dhe sociologjisë, pjesë kyçe të asaj që është kuptuar për më shumë se 100 vjet.
Ende kritikët e krahut të djathtë të papës janë po aq të gabuara në teologjinë e tyre sa në shkencë. Pretendimi se papa duhet të përmbahet te moraliteti jep një keqkuptim të Katolicizmit Roman. Kisha përkrah bashkimin e besimit dhe arsyes. Të paktën që nga publikimi i Summa Theologica (1265-74) të Thomas Aquinas, ligji natyror dhe Rregulli i Artë janë parë si themele kyçe të mësimeve të Kishës.
Shumica e njerëzve e dinë se Kisha kundërshtoi mbrojtjen e Galileut për heliocentrizmin Kopernikan, për të cilin Papa Gjon Pali II kërkoi falje në 1992. Por shumë nuk e dinë mbështetjen e Kishës për shkencën moderne, përfshirë shumë kontribute të rëndësishme në biologji, kimi dhe fizikë nga klerikët katolikë liderë. Në fakt, themelimi i Akademisë Papnore të Shkencave shkon pas më shumë se 400 vjet, në Akademinë Lincei, që përfshinte Galileon në 1611.
Qëllimi i Françeskut, sigurisht, është të bashkojë shkencën moderne, si natyrore dhe shoqërore, me besimin dhe moralin. Dijet tona shkencore të fituara me mund duhet të përdoren për të nxitur mirëqenien njerëzore, për të mbrojtur të dobëtit dhe të varfrit, për të ruajtur ekosistemin e brishtë të Tokës dhe për të mbajtur besimin me gjeneratat e ardhshme. Shkenca mund të zbulojë rreziqet mjedisore të shkaktuara nga njerëzimi; inxhinieria mund të krijojë mjetet për të mbrojtur planetin; besimi dhe arsyetimi moral mund të ofrojnë dije praktike (siç kanë thënë Aristoteli dhe Akuinasi) për të zgjedhur drejtë për të mirën e përbashkët.
Mbledhja e Vatikanit në prill përfshiu jo vetëm shkencëtarët lider të klimës dhe laureatët e Nobelit, por edhe përfaqësues të lartë të besimeve protestante, hindu, hebrenj, budistë dhe myslimane. Si Francesku, liderët botërorë të feve kryesore botërore po na nxisin të marrim mençuri nga besimi dhe shkenca klimatike në mënyrë që të përmbushim përgjegjësitë tona morale për njerëzimin dhe të ardhmen e tokës. Ne duhet t’ia vëmë veshin thirrjes së tyre.
Botuar me autorizim nga Project Syndicate, 2015. Ripublikimi nuk mund të bëhet pa lejen e Project Syndicate. Climate Change and the Catholic Church