Nxënësit dhe mësuesit shqiptarë në Serbinë jugore protestuan të martën, duke thënë se Ministria serbe e Arsimit po pengonte përdorimin e teksteve shkollore të dhuruara nga Kosova.
Nxënësit dhe mësuesit shqiptarë në komunat jugore serbe të Preshevës dhe Bujanocit ditën e martë kanë bojkotuar mësimin në shenjë proteste kundër asaj që ata thonë se është pengim i teksteve shkollore në gjuhën shqipe nga ana e Ministrisë së Arsimit të Serbisë.
Librat shkollor u dhuruan nga Ministria e Arsimit të Kosovës dhe bojkoti i pjesshëm u organizua nga Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve në Serbi dhe drejtorët e shkollave fillore dhe të mesme ku mësimi bëhet në gjuhën shqipe.
Jonuz Musliu, kryetar i Këshillit Kombëtar të Shqiptarëve, tha për BIRN se bojkoti do të zgjasë derisa qeveria serbe të miratojë librat.
“Ne patëm një situatë të vështirë me tekstet shkollore në gjuhën shqipe kështu që vendosëm të kërkonim libra nga Kosova dhe ata na dërguan një donacion,” tha Musliu.
Ai tha se Ministria e Arsimit e Kosovës dhuroi më shumë se 103,000 libra për shkollat fillore, por se përdorimi i tyre është penguar që nga shtatori. Ata mbeten në terminalin doganor në Preshevë.
“Klasat në shkollat në gjuhën shqipe po zhvillohen pa tekste shkollore,” tha Musliu për BIRN.
Ai tha gjithashtu se Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve u përpoq ta zgjidhte problemin duke njoftuar Ministrinë Serbe të Arsimit dhe kryeministrin Aleksandër Vuçiç, por nuk ka pasur përgjigje.
“I kemi kërkuar autoriteteve serbe të miratojnë librat. Megjithatë, nuk kemi marrë ende një përgjigje – as pozitive as negative,” përfundoi Musliu.
Ministria serbe e Arsimit tha se çdo minoritet në vend ka të njëjtat të drejta në lidhje me arsimin, por është e nevojshme që ata të përdorin tekstet e miratuara që janë në përputhje me programet shkollore.
Në një deklaratë me shkrim për BIRN, ministria tha se kishte “procedura të qarta përcaktuara ” për tekste shkollore në gjuhët e pakicave, të cilat të gjithë botuesit duhet t’i përmbahen në mënyrë që librat e tyre të miratohen.
Ministria tha gjithashtu se kishte ofruar 11,667 tekste mësimore në gjuhën shqipe këtë vit.
Duke komentuar se pse tekstet shkollore nga Kosova ishin ende në terminalin doganor në Preshevë, ministria tha se “nuk ka asnjë ndikim në procedurat doganore”.
Kushtrim Shkodër, shef i kabinetit të ministrit të arsimit të Kosovës, Arsim Bajrami, tha për BIRN se ai nuk kishte marrë asnjë informacion nga homologu i tij serb, edhe pse Serbia kishte premtuar se do të përgjigjej për këtë çështje në një takim më 30 shtator në Bruksel.
Shkodra tha se ministrja e Kosovës pa portofol, Edita Tahiri, e kishte përsëritur shqetësimin e Bajramit tri ditë më parë në Bruksel se Kosova nuk kishte marrë ende një përgjigje nga Serbia në lidhje me librat.
“Ne shpresojmë që Serbia do të përgjigjet për këtë çështje së shpejti,” tha për BIRN Shkodra. Ai shtoi se reciprociteti me Serbinë në lidhje me librat vazhdonte.
Në shtator, ministria e arsimit e Kosovës akuzoi Serbinë për shkeljen e një marrëveshje për të shkëmbyer libra për përdorim në shkollat e pakicave kombëtare të njëri-tjetrit.
Një marrëveshje e arritur më 10 shtator tha se Kosova do të furnizonte me tekste shkollore komunitetet shqiptare në Serbi, ndërsa Serbia do të bënte të njëjtën gjë për serbët në Kosovë – herën e parë që të dyja palët kishin arritur në një marrëveshje të tillë që prej përfundimit të luftës në vitin 1999.
Sipas censusit të Serbisë në vitin 2002, 61,467 shqiptarë jetojnë në Serbi. Shumica e shqiptarëve e bojkotuan censusin e e vitit 2011, kështu që numri aktual nuk dihet ende.
Një numër i konsiderueshëm mendohet të ketë emigruar në Kosovë ose në Europën Perëndimore në vitet e fundit. Por ata përbëjnë shumicën dërrmuese të popullsisë së Preshevës dhe janë komuniteti më i madh në Bujanoc.