Një ndryshim në ligjin për sigurimet shëndetësore premton se qeveria nuk do të mbyllë dyert e urgjencës mjekësore dhe të mjekut të familjes, por pa ofruar mbulim me ilaçe për shqiptarët e pasiguruar.
Propozimi i qeverisë i dorëzuar në kuvend synon të ndryshojë ligjin e vitit 2011 Për Sigurimin e Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor në Shqipëri, ligj që për herë të parë vendosi tarifa shërbimi mjekësor për shqiptarët e pasiguruar me argumentimin se në këtë mënyrë, shqiptarët do të detyroheshin të hynin në një nga skemat shtetërore të ofrimit të shërbimit mjekësor falas ose do të nxiteshin të mos punonin në të zezë.
Skema e vitit 2011 sanksiononte që shërbimi shëndetësor i ofrohej falas njerëzve të siguruar, njerëzve në skemën e ndihmës ekonomike apo të papunë të regjistruar si dhe pensionistëve e fëmijëve.
Problemi doli që në Shqipëri vlerësohet se ka rreth gjysmë milioni shqiptarë të cilët më së shumti merren me bujqësi për të mbijetuar dhe rrjedhimisht nuk i përkasin asnjërit prej kategorive të mësipërme, përveç atyre që punojnë në të zezë.
Pikërisht kjo kategori shqiptarësh rezultoi shtresa e persekutuar nga sistemi i ri, i cili, në kushte teorike, do t’i detyronte shqiptarët të kuptonin vlerën dhe koston e shërbimeve shëndetësore dhe për rrjedhojë, do t’i detyronte të mos shmangnin pagesën e detyrimeve të sigurimit shëndetësor.
Kritikët argumentuan se është e palogjikshme që shërbimi shëndetësor të kthehet në një hallkë për mbledhjen e taksave dhe që mohimi i kujdesit shëndetësor të përdoret si mekanizëm për të luftuar punën në të zezë. Qeveria pati zgjedhur këtë model në vitin 2011 përkundrejt këshillave për të përdorur taksimin e përgjithshëm si burim financimi për kujdesin shëndetësor.
Partia Socialiste e ktheu këtë problem në kauzë elektorale në vitin 2013, duke premtuar shërbim shëndetësor të mbuluar nga taksimi i përgjithshëm, premtim që nuk e ka realizuar.
Projektligji i propozuar aktualisht sanksionon që të pasiguruarit që njëkohësisht nuk janë të regjistruar si të papunë, të mund të përfitojnë shërbime urgjence të mbuluar nga fondet e qeverisë dhe vizita në mjekun e familjes, por projektligji nuk i jep akses në ilaçe të rimbursuara dhe as në shërbime spitalore nga Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor. Relacioni shoqërues i qeverisë thotë se projektligji është “hapi i parë” drejt plotësimit të premtimit elektoral, pa dhënë ndonjë informacion se kur qeveria ka ndër mend të kalojë te shërbimi shëndetësor universal, të cilin shqiptarë e kanë gëzuar që nga koha kur u themelua shërbimi shëndetësor publik.
Nuk ka ndonjë vlerësim se si po funksionon sistemi aktual dhe se sa e ka ndihmuar luftën kundër informalitetit në punësim, por të dhëna anektodike sugjerojnë se në shumë raste, mjekët refuzojnë të zbatojnë ligjin ose gjejnë mënyra për ta anashkaluar atë duke regjistruar vizita false në emër të familjarëve të mitur apo pensionistë të pacientit, në vend që të lëshojnë faturë.