Lajmërimi për ndryshimin e emrit të parlamentit në atë që dikur përdorej nga regjimi fashist i Kroacisë disave u ngjan si një déjà vu e historisë.
Qëllimi dhe angazhimi i të gjithëve ne është Parlamenti Shtetëror Kroat. Po, e dëgjuat saktë. Kur të përmbushen kushtet, kam ndërmend të propozoj që të quhet përsëri kështu,” tha Zeljko Renier më 28 dhjetor në fjalimin e tij të parë si kryetar i sapozgjedhur i parlamentit.
Propozimi ka shkaktuar nervozizëm në mesin e disa njerëzve në Kroaci. Emri “Parlamenti Shtetëror Kroat” është përdorur vetëm dy herë në historinë kroate – një herë në mes të viteve 1997 dhe 2000, kur ai u ndryshua në Parlamentin Kroat, dhe gjatë Luftës së Dytë Botërore nën regjimin fashist Ustas i njohur si Shteti i Pavarur i Kroacisë, NDH.
Ante Paveliç, drejtues i NDH-së, themeloi Parlamentin Shtetëror Kroat në vitin 1942. Ai ishte thjesht një fasadë demokratike në një vend që ai e sundoi në mënyrë autokratike, ndërsa kreu gjithashtu edhe gjenocid kundër serbëve, hebrenjve dhe romëve.
Parlamenti Shtetëror mbajti tri seanca në vitin 1942, nuk ushtroi asnjë juridiksion të vërtetë dhe nuk u thirr përsëri derisa NDH-ja mori fund në maj të vitit 1945.
Franjo Tudjman, president kroat dhe komandant i kohës së luftës në vitet 1990, e rivendosi emrin në vitet e tij të fundit në detyrë, para se të vdiste në dhjetor 1999. Tudjman nuk dha kurrë një përgjigje të qartë se pse ai e ndryshoi emrin e parlamentit, por mendohet se ai dëshironte të merrte votat e krahut të djathtë.
Reiner, një anëtar i qendrës së djathtë Bashkimi Demokratik Kroat, HDZ, e cila dominoi skenën politike në vitet 1990, më vonë tha se ai ishte i pakënaqur me mënyrën se si media kishte “nxjerrë vetëm atë fjali nga i gjithë fjalimi i tij”.
“Nuk e kuptoj se çfarë ka kaq të frikshme në një emër, i cili në të vërtetë është një emër historik, apo se çfarë rëndësie ka kjo gjë,” tha ai më 29 dhjetor, duke pretenduar se parlamenti e kishte mbajtur këtë emër edhe në vitet 1848 dhe 1918, gjë e cila nuk është e saktë nga ana historike.
Presidentja Kolinda Grabar Kitaroviç, një ish-anëtare e HDZ-së, e mirëpriti propozimin pas seancës së parlamentit më 28 dhjetor.
“Nuk do të mendoj për të kaluarën. Parlamenti Shtetëror Kroat – pse jo,” pyeti ajo shkurtimisht.
Përveç konotacioneve të dyshimta historike me epokën fashiste, atributi “shtetëror” është, sigurisht, semantikisht i tepërt, duke qenë se Kroacia është e qartë që është një shtet. As nuk pajtohet me emrat e të gjitha institucioneve të tjera publike dhe kompanive në vend, të cilat përdorin vetëm termin “kroat”, siç është Posta Kroate, Banka Postare Kroare dhe Fondi Kroat i Sigurimeve Shëndetësore.
Nga perspektiva e pragmatizmit të thjeshtë, ndryshimi i emrit do të sjellë në kosto shtesë në aspektin e hartimit dhe prodhimit të vulave, publikimet dhe çdo gjë tjetër që e shoqëron një institucion të këtij lloji.
Në të njëjtën kohë, Reiner njoftoi gjithashtu se parlamenti do të financojë përsëri përkujtimoren e përvitshme në Bleiburg në Austrinë jugore, ku partizanët jugosllavë në maj të vitit 1945 kapën ushtrinë e tërhequr të NDH-së dhe bashkëpunëtorë të tjerë nazistë.
Edhe pse historianët ende diskutojnë për numrin gjithsej të vdekjeve, partizanët duket se kanë ekzekutuar rreth 30,000 persona që ishin duke u larguar nga vendi, shumica e tyre në Tezno dhe Macelj në Slloveni.
Qeveria e qendrës së majtë e Kroacisë ia preu parlamentit fondet për financimin e kësaj ngjarje në vitin 2012, duke pretenduar se ajo po keqpërdorej nga njerëz që promovojnë shenjat fashiste dhe bëjnë përshëndetje fashiste, të cilat u transmetuan në Radiotelevizionin publik kroat, HRT-ja.
Në nivel rajonal, lëvizja më e fundit simbolike mund të shkaktojë tensione të reja me Serbinë.
Nga fillimi i viteve 1990, ndërsa Kroacia po luftonte për pavarësi dhe për të vendosur simbolet e saj të reja shtetërore, Serbia akuzoi vazhdimisht kroatët se po promovonte rehabilitimin e fshehtë të NDH-së, duke përdorur simbole të ngjashme.
Në atë kohë, Kroacia prezantoi gjithashtu një monedhë të re / të vjetër, kuna (marten), e cila është përdorur gjithashtu edhe në kohën e NDH-së, edhe pse ajo është përdorur edhe më herët në histori. Në aspektin e gjuhës, Kroacia gjithashtu riprezantoi disa nga termat dhe emrat e institucioneve dhe zyrtarëve të përdorura në kohën e NDH-së.
NDH-ja përdori disa simbole historike, (të përdorura edhe gjatë Jugosllavisë socialiste, së bashku me yllin e kuq), siç ishte edhe stemën me kuadrate të kuqe dhe të bardha si stemë për armët.
Megjithatë, ndërsa Kroacia e sapo deklaruar e pavarur riprezantoi flamurin me kuadrate, ajo vendosi fushën e kuqe dhe vendosi pesë mburoja të reja mbi stemë në formën e një kurore apo kurorëze, të cilat simbolizojnë pesë rajonet historike kroate.
Megjithatë stema me fushën e parë në të bardhë përdoret ende nga krahu i djathtë kroat dhe shfaqet rregullisht në tubimet e tyre masive, ose herë pas here në ndërtesa private. Ligjet kroate nuk e ndalojnë paraqitjen e flamujve të veçantë dhe policia ka sanksionuar vetëm stemat në të cilat shfaqet shkronja “U”, e cila nënkupton Ustashët.
Disa shoqata të veteranëve të Luftës së Dytë Botërore dhe të atyre të luftës së viteve 1990 përdorin stema armësh të ngjashme me atë të NDH-së si stemat dhe vulat e tyre. Shoqata e Veteranëve të njësisë paraushtarake të viteve 1990, Forcat Kroate të Mbrojtjes, HOS, e cila u integrua në Ushtrinë Kroate gjatë luftës, përdor gjithashtu thirrjen ustashe “Za dom spremni” (“Gati për atdheun!”) në stemën dhe vulën e saj.
Një peticion i nënshkruar nga rreth 3,200 njerëz, duke përfshirë edhe disa priftërinj katolikë dhe intelektualë të rangut të lartë, në gusht të vitit 2015 i kërkoi presidentes Grabar Kitaroviç të rivendoste këtë përshëndetje si një përshëndetje formale të Ushtrisë Kroate, të cilën ajo e refuzoi.
Ivan Tepes, president i partisë së krahut të djathtë Partia Kroate të të Drejtave të Ante Starceviç, HSP-AS-ja, një partner i ardhshëm në qeverinë e re të udhëhequr nga HDZ-ja, e lavdëroi përshëndetjen ustashe, duke pretenduar se ajo “nuk ishte një përshëndetje fashiste”, por një simbol nën të cilin Kroacia u mbrojt në vitet 1990.
Edhe anëtarët e mbijetuar të Ustashëve dhe njësive të tjera të NDH-së nuk stigmatizohen më në publik dhe gëzojnë mundësinë e marrjes së pensioneve për shërbimin e tyre ushtarak, gjë e cila mori komente negative nga drejtori i Qendrës Simon Ëiesenthal, Efraim Zurof, në maj të vitit 2015 .