Mazhoranca dhe opozita kanë rënë dakord për Njësinë e Posaçme Antikorrupsion, Byronë e Hetimit dhe kontrollin e gjyqtarëve, por palët janë ende larg në qëndrime për formulën e zgjedhjes në institucionet e reja.
Rikthimi i opozitës në Komisionin e Posaçëm ka futur në shina punën për reformën në drejtësi-projekt i cili pritet të miratohet në fund të pranverës. Megjithatë, mazhoranca dhe opozita mbrojnë ende qëndrime të kundërta mbi disa prej çështjeve të rëndësishme të reformës, ku spikat formula e zgjedhjes së anëtarëve të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe atij të Prokurorisë.
Të premten, përfaqësues të mazhorancës dhe të opozitës në Komisionin e Posaçëm të Reformës në Drejtësi kanë debatuar mbi 10 çështje, të ngritura më parë si shqetësim nga opozita. Palët kanë arritur dakordësi thuajse të plotë për strukturën e posaçme antikorrupsion, Byronë e Hetimit dhe procesin e kontrollit të gjyqtarëve. Ndërsa mbeten ende përplasje për ngritjen e institucioneve të reja në sistemin gjyqësor.
Fatmir Xhafaj, kryetar i komisionit dhe përfaqësues i mazhorancës tha pas mbledhjes se “çështja më e debatuar është ajo e institucioneve të reja”.
“Kemi qëndrime të ndryshme në pika të caktuara, por po diskutojmë në kornizën e komisionit të Venecias. Debati nuk do të cenojë thelbin e reformës,” tha Xhafaj për mediat.
Ndërsa përfaqësuesi i opozitës, Eduard Halimi deklaroi se diskutimet do të vazhdojnë mbi pikat e kundërshtuara.
“Ka mosdakordësi mes palëve për institucionet e reja. Kanë të bëjnë me emërimin dhe disiplinimin e gjyqtarëve, ku për ne mungojnë elementët e balancës. Ka probleme me kapjen politike dhe me korporatizmin,” tha Halimi për mediat.
Përfaqësues të mazhorancës dhe opozitës kanë rënë dakord që ekspertët ndërkombëtarë dhe ata të partive politike do të diskutojnë mbi çështjet e debatuara për të gjetur zgjidhje konkrete. Çështja kryesore e shtruar në tavolinë është shumica parlamentare për zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe atij të Prokurorisë.
Përgjatë procesit të hartimit të amendamenteve kushtetuese, grupi i ekspertëve të nivelit të lartë ka mbrojtur idenë e shumicës me 3/5, ndërsa opozita këmbëngul se kjo formulë mundëson kapjen e institucioneve nga mazhoranca aktuale. Ajo kërkon shumicë prej 2/3.
Komisioni i Venecias, i cili ka luajtur rolin e arbitrit në këtë proces të gjatë ka ofruar disa opsione për të tejkaluar përplasjen mes palëve, mes të cilave edhe një ndarje 3 me 2 të anëtarëve juristë në Këshillin e Lartë Gjyqësor.
Reforma në drejtësi cilësohet si kriteri kryesor për hapjen e negociatave të Shqipërisë me Bashkimin Europian, ndërkohë që një rol të drejtpërdrejtë ka pasur edhe Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Tiranë.
Të premten, Delegacioni i Bashkimit Europian dhe Ambasada e Shteteve të Bashkuara mbështetën rifillimin e dialogut përmes një deklarate të përbashkët, duke u bërë thirrje partive politike që ta mbyllin pa vonesa dhe pengesa këtë reformë.
“Të gjitha partitë politike kanë një rol në këtë proces dhe kanë përgjegjësinë madhore për të arritur një marrëveshje,” shkruhet në deklaratë.