Nuk ka pengesa ligjore për formimin e një departamenti special brenda gjykatës, i cili do të merret me çështjet e ngritura nga Prokuroria Speciale, thonë ekspertët ligjorë, ndërsa ideja fiton mbështetje në Maqedoni.
Teksa rritet mbështetja për formimin e një departamenti të veçantë gjyqësor që do të trajtojë çështjet me tension politik të ngritura nga Prokuroria Speciale, SJO, ekspertët ligjorë thonë se formimi i saj varet nga vullneti politik, jo në problemet ligjore.
Një profesor i drejtësisë në Universitetin FON të Shkupit, Osman Kadriu, tha se ndërsa kushtetuta ndalon formimin e gjykatave të veçanta, ajo lejon krijimin e departamenteve të veçanta që të formohen brenda gjykatave ekzistuese, si departamenti aktual për krimin e organizuar.
“Do të ishte më mirë nëse parlamenti do të thoshte fjalën e fundit për formimin e një departamenti të veçantë kriminal. Procedura duhet rregulluar përmes ndryshimeve në Ligjin e Gjykatës që cakton detajet rreth zgjedhjeve të gjykatësve dhe juridiksionin e tyre,” tha Kadriu.
Ideja e një departamenti të veçantë gjyqësor u hodh disa muaj më parë nga profesorët e universitetit dhe aktivistët civilë, pasi Gjykata Penale në Shkup refuzoi shumë kërkesa nga ana e SJO për masat e paraburgimit ose ato parandaluese kundër zyrtarëve aktualë dhe të mëparshëm të qeverisë.
Kjo e bëri gjykatën de-facto pengesën kryesore që çështjet e SJO të përparojnë më tej dhe ka ngritur dyshimet se gjykata është duke vepruar nën ndikimin e qeverisë.
Ideja është mbështetur që atëherë nga protestuesit anti-qeveritarë, të cilët tashmë e kanë shtuar këtë ide në listën e kërkesave të tyre kryesore.
Jozyrtarisht, burime politike thonë se dy opsione po peshohen. I pari parashikon zgjedhjen e një gjyqtari i cili më vonë do të formojë një ekip brenda Gjykatës Penale të Shkupit. Opsioni i dytë do të jetë emërimi i gjyqtarëve me të dhënat më të mira gjatë punës.
Në të dyja rastet, thonë burimet, qëllimi do të ishte t’i jepej autonomi e plotë trupit të sapoformuar në mënyrë që puna e tij të mos pengohet nga Gjykata ekzistuese Penale e Shkupit.
Ideja ka fituar mbështetje nga dy prej katër partive kryesore politike, Social Demokratët në opozitë, SDSM, dhe partia etnike shqiptare në pushtet Bashkimi Demokratik për Integrim, BDI.
“Duke pasur parasysh vendimet skandaloze të Gjykatës Penale në lidhje me çështjet e SJO, SDSM do të mbështesë formimin e një departamenti të veçantë”, tha Petre Shilegov, një deputet i SDSM.
Zëdhënësi i BDI, Bujar Osmani fundjavën e kaluar tha: “Në qoftë se një çështje e tillë hapet gjatë bisedimeve të ndërmjetësuara nga [BE-ja dhe SHBA], në parim, BDI do të mbështesë krijim e një zyre ose departamenti të veçantë për të trajtuar çështjet e SJO.”
Partia opozitare Demokratike e Shqiptarëve, PDSH, të martën nuk pranoi të komentojë, por në mënyrë jo zyrtare partia nuk pritet të kundërshtojë.
Kjo lë vetëm partinë kryesore në pushtet, VMRO DPMNE të ish-kryeministrit Nikolla Gruevski, e cila e kundërshton idenë.
“Një departament special në gjykata nuk ka qenë asnjëherë pjesë e diskutimeve për marrëveshjen [ndërmjetësuar nga BE verën e kaluar]. Nuk ka asnjë shpjegim logjik se pse kjo çështje hapet tani,” tha zëdhënësi i VMRO DPMNE Ivo Kotevski.
Analisti politik Albert Musliu tha se vota kundër e partisë në pushtet për departamentin mund të shkrihen nën presion diplomatik.
“Gjatë 15 ose 16 muajve të fundit, ne kemi dëgjuar shumë qëndrime [të partive politike] të cilat kanë ndryshuar më pas brenda natës. Pra, nuk ka vend për pesimizëm për fillimin e bisedimeve për formimin e një departamenti të veçantë”, tha Musliu për Radion Europa e Lirë.
Vëzhguesit nga partitë politike presin që çështja të ngrihet së shpejti, ndoshta në fillim të muajit të ardhshëm, kur BE dhe SHBA pritet të nisin një ofensivë të re diplomatike në Maqedoni për të përfunduar një marrëveshje për reformat dhe një datë të re të zgjedhjeve.
Bisedimet e partive politike kanë rifilluar këtë muaj, pasi zgjedhjet e parakohshme më 5 qershor u shtynë, për shkak të dështimit për të zbatuar reformat e përcaktuara për të siguruar një votim të lirë.
Pastrimi i listës zgjedhore, reforma e medias për të siguruar raportim të paanshëm, si dhe masat për të parandaluar presionin politik mbi votuesit, janë tri prioritetet kryesore të paraqitura në marrëveshjen Przino të cilat autoritetet duhet t’i zbatojnë para se vendi të mund të shkojë në zgjedhje të reja.