Me mijëra njerëz erdhën në Vukovar për të përkujtuar 25 vjetorin e rënies së qytetit dhe për të treguar krenarinë e tyre për luftëtarët kroatë që e mbrojtën atë gjatë tre muajve të një rrethimi të përgjakshëm.
Organizatorët e përkujtimores së 25 vjetorit të premten thanë se 100,000 persona kishin ardhur në Vukovar nga e gjithë Kroacia dhe Bosnja e Hercegovina, ndërsa disa madje kishin udhëtuar edhe nga përtej detit, nga komunitetet kroate në SHBA dhe Australi.
Njerëzit ecnin rrotull në qytetin barok, disa me uniforma ushtarake, policore ose paraushtarake, duke vizituar bare dhe takuar miq dhe të afërm.
Ashtu si çdo vit, në përvjetorin e rënies së qytetit lindor kroat në quart e Ushtrisë Popullore Jugosllave dhe paraushtarakëve serbë, qyteti ishte plot gjallëri dhe ishte e vështirë të gjeje vende të lira nëpër kafene, bare dhe restorante në qendër të qytetit.
“Është hera e parë që vijmë këtu. E nisëm udhëtimin tonë mbrëmë në orën dhjetë e gjysmë,” tha për BIRN Ivani 64-vjeçar nga fshati Podstrana pranë qytetit bregdetar të Zadarit.
Si një veteran kroat lufte, ai tha se ishte i emocionuar dhe i përshkroi se ndiente “dhimbje dhe krenari”.
Përveç humbjeve të mëdha njerëzore dhe materiale, Vukovari vuajti demografikisht pasi rrethimi prej tre muajsh përfundoi me mposhtjen e palës kroate më 18 nëntor 1991 dhe e gjithë popullsia jo serbe u dëbua nga qyteti.
Popullsia e tij ra në mënyrë dramatike, nga mbi 44,000 banorë në vitin 1991 para luftës në rreth 27,000 në regjistrimin e popullsisë në vitin 2011.
Më shumë njerëz ishin të punësuar në Vukovar në vitin 1991 – rreth 29,000 persona – sesa ka banorë sot, ndërsa zyrtarët lokalë thonë se numri aktual i njerëzve që jetojnë në qytet gjatë të gjithë vitit është edhe më i ulët.
Tetëdhjetë e pesë vjeçari Mirko nga Novska, një qytet në Sllavoninë perëndimore, tha se ai kishte ardhur në Vukovar për përkujtimoren e përvitshme që prej vitit 1999, viti i parë që në qytet u mbajt një ceremoni shtetërore.
Ai tregoi kartën e tij që dëshmonte se ai është një veteran lufte dhe tha për BIRN se si ai iu bashkua ushtrisë në vitin 1991, edhe pse tashmë ishte 60 vjeç. Ai kujtoi gjithashtu momentin kur se Vukovari do të binte.
“Ishte një grup oficerësh nga qyteti i Bjelovarit me mua në vijën e frontit. Një ditë ata më thanë: “Gjysh, Vukovari së shpejti do të bjerë.’ Unë u trondita. Ata qanë. Edhe unë qava. Më erdhi keq për njerëzit që kishin ngelur në qytet, të gjitha viktimat,” tha ai.
Më shumë se 3,000 ushtarë dhe civilë vdiqën gjatë rrethimit dhe pas tij, 86 prej tyre ishin fëmijë.
Mirko shprehu pakënaqësinë se të gjithë ata që janë përgjegjës për këtë nuk janë dënuar ende.
“Mendoj se është mirë që ne jemi mbledhur këtu në numër të madh, kështu që mund të ndihemi të fortë, të jemi bashkë. Gjithashtu, me këtë, ndoshta po ndihmojmë në një farë mënyre viktimat dhe të mbijetuarit,” sugjeroi ai.
Më pas ai iu bashkua vargut të veteranëve dhe vajtuesve që ecën përgjatë rrugës nga qyteti drejt varrezës përkujtimore të Vukovarit.
Kolona ishte e gjatë se në vitet e mëparshme dhe arrinte deri në pesë kilometra, edhe pse disa njerëz ndenjën në qytet duke kënduar me zë të lartë këngë patriotike.
Në Vukovar erdhën edhe më të rinj për këtë përkujtimore, siç ishte Fabijani, 18 vjeç, i cili erdhi nga Zagrebi me shokët e tij të shkollës.
“Prindërit e mi më kanë treguar shumë për Vukovarin. Ndihem krenar që jam kroat dhe katolik. Jam shumë krenar,” tha Fabijani për BIRN.
“Fatkeqësisht, s’kam jetuar në atë kohë, por nëse do të kisha jetuar, do të kisha qenë me banorët e qytetit atë ditë. Zoti i bekoftë ata dhe iu dhëntë madhështi,” tha ai.
Ai u shpreh se ishte “detyrë e çdo kroati” të marrë pjesë në ceremoninë përkujtimore.
Pasko, 68 vjeç, nga komuna bregdetare e Kastelës, erdhi me degën e tij lokale të Shoqatës së Invalidëve Ushtarakë Kroatë të Luftës Atdhetare.
“Ne kemi ardhur këtu për vite me radhë dhe do të vijmë për aq kohë sa të mundemi fizikisht. Çdo qytetar i mirë i Kroacisë, i cili ka në zemrën e tij Kroacinë, e ka për detyrë të vijë në Vukovar dhe nderojë “qytetin hero”,” tha Pasko për BIRN.
“E kam të vështirë të shpreh emocionet e mia tani. Duhet ta ndihmojmë sa më shumë të mundemi Vukovarin,” shtoi ai.
Pasi njerëzit ishin mbledhur në oborrin e spitalit të qytetit, filluan të mbërrinin zyrtarët e shtetit.
Kryeministri Andrej Plenkoviç i tha turmës se përvjetori është një rast për të kujtuar të gjithë ata që humbën jetën e tyre për një “Kroaci të lirë dhe moderne”.
“Ne duhet të kujtojmë gjithmonë sakrificën e tyre dhe se ky unitet kroat që shohim në Vukovar vepron si një nxitje për veprime të tjera në të ardhme,” tha Plenkoviç.
“Në bashkëpunim me kryetarin e Vukovarit dhe kryetarin e qarkut të Vukovar Srijemit, ne do të përpiqemi të përfitojmë nga vitet e ardhshme për të rritur mirëqenien ekonomike dhe sociale të të gjithë banorëve të Vukovarit, në frymën europiane, një frymë tolerance dhe duke përkujtuar dhe nderuar viktimat e Vukovarit,” shtoi ai.
