Pamundësia e lëvizjes gjatë izolimit, mbyllja e klinikave private dhe kufizimi i dhënies së shërbimeve në spitalet shtetërore, e bëri pothuajse të pamundur aksesimin e shërbimeve mjekësore për gratë e grupeve vulnerabël.
Gjatë muajit mars, Stela* dyshonte se ishte shtatzanë, por pamundësia ekonomike, mbyllja e të klinikave shëndetësore dhe izolimi i vendit, ishin arsyet që e pengonin për të marrë ndihmë profesionale shëndetësore. E gjendur përballë kësaj situate, ajo vendosi që të “vetë – abortonte”, sipas “mënyrës tradicionale” për të cilën kishte dëgjuar nga të tjerët. Mënyra tradicionale, kishte të bënte pirjen e një gote verë të kuqe të nxehtë së bashku me një grusht aspirinash.
“Fillova të dyshoja që isha shtatzanë, por ngaqë nuk kisha mundësi për ta mësuar, shkova mora një gotë komplet me verë të kuqe, e zieva mirë e mirë, i hodha një pako me aspirina brenda, e përziva derisa u shkrinë krejt ato dhe shkova e piva direkt”, tregon ajo.
Por as kjo metodë nuk i dha efektin e dëshiruar dhe pas disa ditësh ajo arriti të shkonte në spitalin shtetëror, ku iu dhanë disa ilaçe për t`u trajtuar.
Shqipëria u fut në izolim menjëherë pas zbulimit të rastit të parë me COVID – 19. Veprimtaria normale u ndalua dhe orët në të cilat mund të lëvizje lirshëm ishin shumë të kufizuara. Klinikat private mjekësore po ashtu iu nënshtruan këtij rregulli.
Gjinekologu Avenir Balili i cili ka një klinikë private në Tiranë, tregon se vizitat dhe konsultat gjatë kësaj periudhe i ka bërë me Skype.
“Klinika ime po bëhet muaji i dytë që është e mbyllur si nga frika e pacienteve ashtu edhe pamundësia e lëvizjes”, thotë ai.
Sipas tij, personat që e vuajnë më shumë mungesën e shërbimeve mjekësore gjinekologjike gjatë kësaj periudhe, janë ato që jetojnë në zona të largëta ku mundësia e lëvizjes është e vështirë për shkak të mungesës së transportit.
Edhe gjinekologia Mirela Rista e cila punon në Spitalin Obstetrik Gjinekologjik “Koço Glozheni” në Tiranë tregon se mundësia e ndërprerjes së shtatzanisë gjatë periudhës së karantinimit apo e marrjes së shërbimeve të tjera gjinekologjike ka qenë e pamundur për shkak të pandemisë.
“Pandemia e shkaktuar nga koronavirusi solli dhe mbylljen e shërbimeve gjinekologjike në klinikat private dhe në të gjithë institucionet publike. Periudha e parë e karantinimit mundësoi dhënien e shërbimeve vetëm për rastet emergjente madhore gjinekologjike, por jo ato për konsultat e kontracepsionit, ndërhyrjet për abortet e vullnetshme, apo konsultat e tjera lidhur me problemet e çrregullimeve të ndryshme menstruale, etj”, thotë ajo
Ajo tregon se në këto 6 javë të pandemisë abortet e vullnetshme u shtynë për më vonë dhe ky shërbim iu dha vetëm grave që ishin në limitin e kohës së tyre.
Kristina është një vajzë që jeton në lagjen Shkozë në periferi të Tiranës, pak kohë më parë zbuloi se ishte shtatzanë, por duke pasur një fëmijë të vogël dhe duke mos pasur kushte ekonomike të volitshme për të pasur kaq shpejt një fëmijë tjetër, iu drejtua spitalit për të kryer abort të vullnetshëm, por ky shërbim ishte i pamundur që t`i ofrohej.
“Djali im është i vogël dhe mendova më mirë të abortoj sepse nuk mund të përballoj dot ti mbaj të dy njëkohësisht , por gjatë këtij muaji nuk më morën përsipër, thanë që janë mbyllur sallat (në spitale) dhe nuk mund të bësh ndërhyrje”, tregon ajo.
As ajo dhe as bashkëshorti i saj nuk janë në punë. Bashkëshorti i saj punon vetëm kur arrin të gjejë ndonjë punë, jo të qëndrueshme.
“Unë do e mbaj, por nuk e di se si do e mbaj sepse unë mezi po e rris dhe çunin”, thotë ajo.
Shkoza është një lagje në të cilën jeton një pjesë e mirë e komunitetit rom dhe gjendet relativisht larg nga qendra e qytetit. Qendra “Aksion Komunitar” e cila është e fokusuar në çështjet rome dhe egjiptiane ka rreth 2 vite që kërkon që në këtë lagje të ndërtohet një qendër shëndetësore për banorët, por deri tani pa sukses.
“Nuk ka fonde thotë Ministria e Shëndetësisë”, thotë Ervis Daka, drejtori ekzekutiv i qendrës “Aksion Komunitar”.
Në Shqipëri, aborti është i lejuar me ligj deri në javën e 12-të të shtatzanisë me vullnetin e gruas dhe pas 12 – 20 javëve kur rrezikohet shëndeti i nënës ose kur ka anomali kongenitale ose kur ka fetus të vdekur në mitër.
Pilula abortive është e ndaluar nga Ministria e Shëndetësisë, por ajo ka hyrë në tregun farmaceutik shqiptar dhe shumë herë është “zgjidhja e vetme”, për shumë gra rome në vështirësi ekonomike ose kur e kanë të pamundur të marrin shërbimin mjekësor në klinika shëndetësore apo në spitale për shkak se janë të paregjistruara në gjendjen civile.
Sipas gjinekologes Rista, situata e izolimit mund të kthehet dhe vendi duhet të pregatitet që të ofrojë shërbimin e abortit me anë të tabletave.
“Një zonjë që kërkon të ndërpresë shtatzaninë dhe brenda javëve të lejuara me tabletat abortive ajo e përfiton këtë gjë, ka mundësi që të sigurojë një trajtim të situatës së saj në kohën e duhur pa e lënë deri në momentet e javës së 12, që pothuajse e bën të pamundur këtë ndërhyrje nëpërmjet tabletave abortive”, thotë ajo.
* Emrat e përdorur nuk janë emrat e vërtetë për të mbrojtur privatësinë, pasi gratë nuk dëshironin të identifikoheshin.
** Stela i përket komunitetit egjiptian.
Ky është një version i edituar i shkrimit publikuar fillimisht në Open Democracy. Raportimi për këtë histori u mbështet nga projekti i Open Democracy “Tracking the Backlash Project.”