Ndërsa lufta në Ukrainë hyn në muajin e saj të katërt, dhe ndërsa Rusia vazhdon të kërcënojë vendet e NATO-s që mbështesin luftën e Ukrainës, aleanca ka rritur ndjeshëm mbrojtjen e saj në krahun e saj lindor.
Në një lëvizje të paprecedentë që nga fundi i Luftës së Ftohtë, aleatët e NATO-s kanë dhjetëfishuar aftësitë e tyre mbrojtëse në krahët e tyre lindor dhe juglindor.
Që nga krijimi i të ashtuquajturës prani të përparme në 2017, NATO ka stacionuar katër grupe luftarake shumëkombëshe me madhësi batalioni në Estoni, Letoni, Lituani dhe Poloni, me një total prej rreth 4,000 trupash të gatshme luftarake.
Katër muaj pas luftës në Ukrainë, aleanca ka dyfishuar numrin e grupeve të saj të betejës nga katër në tetë dhe i ka vendosur ato gjithashtu në Bullgari, Rumani, Hungari dhe Sllovaki.
Numri i përgjithshëm i forcave të gatshme për betejë tani përfshin rreth 40,000 trupa. SHBA-ja më vete ka vendosur gjithashtu trupa shtesë në këto vende bazuar në marrëveshjet e veta dypalëshe me ta.
BIRN analizon disa nga vendosjet e fundit ushtarake të NATO-s në krahun e saj lindor, nga Bullgaria në Poloni, të projektuara jo vetëm për të forcuar forcat e armatosura të këtyre vendeve, por edhe për të dërguar një mesazh të qartë se neni 5 i NATO-s – i cili e konsideron një sulm ndaj një anëtari një sulm ndaj të gjithëve – është i gjallë.
Mësohet se më shumë se gjysma e këtyre 40,000 trupave janë vendosur në Bullgari, Rumani, Hungari dhe Sllovaki e Poloni.
Të planifikuar për të rritur aftësitë dhe për të penguar
Në pamje të parë, shtrirja e 40,000 trupave përgjatë periferisë lindore dhe juglindore 2,500 kilometra të gjatë të NATO-s mund të mos tingëllojë ndonjë gjë e madhe.
Por në një inspektim më të afërt, mund të shihet se këto trupa nuk janë atje për të vepruar vetëm, por si të integruara me forcat e armatosura kombëtare të vendeve pritëse.
Pesë vendet që analizoi BIRN – Bullgaria, Rumania, Hungaria dhe Sllovakia e Polonia – kanë tashmë një forcë të konsiderueshme të kombinuar prej 259,000 trupash.
NATO thotë se këto tashmë tregojnë në praktikë fuqinë e “ndërveprimit” dhe se forcat shtesë që po dërgohen atje po integrohen dhe futen brenda forcave kombëtare të këtyre vendeve.
Si të tilla, shumica e këtyre forcave nuk operojnë nga një bazë e vetme, por në detashmente të ndryshme, duke vepruar në sinergji me forcat vendase në pjesë të ndryshme të vendeve, duke përdorur infrastrukturën ekzistuese bazë atje.
Polonia është më e forta nga pesë me rreth 120,000 trupa në forcat e saj të armatosura. Sllovakia ka vetëm 13,000 ushtarë, Hungaria 24,000, Rumania 76,000 dhe Bullgaria 26,000.
Vetëm Polonia ka marrë të paktën 10,500 trupa shtesë aleate, pjesa më e madhe e tyre, rreth 8,000, nga SHBA-ja.
Sllovakia ka rreth 3,000 trupa aleate të NATO-s, ndërsa Hungaria ka parë rreth 800 trupa të NATO-s të dislokuara atje.
Rumania ka parë dislokimin e rreth 4,300 trupave aleate, rreth 1,000 prej të cilave janë forca të SHBA-së. Bullgaria është mikpritëse e rreth 2,000 trupave të NATO-s.
Në Samitin e Bukureshtit të mbajtur të premten e javës së kaluar në Rumani, një samit i nëntë vendeve që formojnë krahun lindor të NATO-s, pjesëmarrësit përsëri thanë se donin një prani të konsoliduar të NATO-s atje.
Kjo prani duhet të jetë “unitare dhe koherente, e fuqishme, e besueshme dhe e qëndrueshme, veçanërisht në Detin e Zi”, tha presidenti rumun Klaus Iohannis pas samitit që ai bashkë-kryesoi me homologun e tij polak, Andrzej Duda.
Duda shtoi se kjo prani e NATO-s duhet të përbëhet nga njësi të formuara nga grupe taktike në brigada me mbi 3,000 ushtarë dhe se fokusi i veçantë do të ishte rritja e pranisë së NATO-s në zonën e Detit të Zi.
Formati B9, i krijuar me iniciativën e Duda dhe Iohannis menjëherë pas pushtimit të parë të Rusisë në Ukrainë në 2014, përfshin aleatët lindorë të NATO-s, Bullgarinë, Republikën Çeke, Estoninë, Hungarinë, Letoninë, Lituaninë, Poloninë, Rumaninë dhe Sllovakinë.
Krijuar për të mbushur boshllëqet dhe për të ndrequr dobësitë
Një inspektim më nga afër i të dhënave të disponueshme për pesë vendet nga BIRN zbulon se asetet e NATO-s të dërguara në këto pesë vende duken të përshtatura për të mbushur boshllëqet dhe dobësitë e perceptuara në secilin prej sistemeve të mbrojtjes kombëtare.
Për shembull, në Bullgari, e cila ka luftuar për të modernizuar forcën e saj ajrore dhe për të blerë avionë luftarakë modernë, aleatët e NATO-s i kanë vënë theksin kësaj.
Për të plotësuar flotën e vjetër të Bullgarisë të të avionëve MIG-29 të prodhimit sovjetik, Spanja ka dërguar disa nga Eurofighter Typhoon-ët e saj, Holanda ka dërguar tetë avionë luftarakë të teknologjisë më të fundit F-35 dhe avionë të tjerë luftarakë francezë dhe amerikanë janë thuhet se do të mbërrijë gjithashtu.
Sllovakia, e cila kohët e fundit i dorëzoi Ukrainës një pjesë të sistemit të saj të mbrojtjes ajrore S-300 të prodhuar nga sovjetikët, ka marrë mbulim shtesë të mbrojtjes ajrore nga sistemet e mbrojtjes ajrore US Patriot.
Në të njëjtën linjë, mbrojtja ajrore e Rumanisë është përforcuar me sisteme franceze.
Polonia, e cila kohët e fundit zbuloi se ka dhuruar qindra tanke luftarake dhe mjete luftarake këmbësorie në Ukrainë, ka marrë raketa US Patriot, si dhe forca shtesë të blinduara dhe të mekanizuara këmbësorie, të dizajnuara për të mbushur boshllëkun e lënë nga pajisjet e dhuruara.
Jo vetëm forca të gatshme luftarake
Për më tepër, forcat tokësore të dërguara në këto pesë vende nga NATO-ja nuk janë e vetmja gjë.
SHBA-ja dhe vende të tjera kanë rritur gjithashtu aktivitetet e tyre në rajon dhe kanë dërguar forca shtesë, dhe ndërsa disa nga këto trupa amerikane nuk janë formalisht pjesë e pranisë së përparme të NATO-s, ato janë gjithashtu një faktor kontribuues.
Shumë burime të tjera janë në gatishmëri në vendet fqinje, më thellë në territorin e NATO-s dhe në det, për të ofruar fuqi shtesë zjarri, mbështetje logjistike dhe fuqi ajrore, nëse është e nevojshme.
Në total, NATO-ja ka deklaruar se për të mbrojtur krahun e saj lindor, përveç 40,000 trupave, tani ka vendosur edhe rreth 130 avionë aleatë në gatishmëri të lartë si dhe rreth 140 anije aleate në det. Një përkrahje e rëndësishme për këtë forcë është vendosja e 100,000 trupave amerikane në Evropë.