Pak më shumë se një vit nga zgjedhjet e përgjithshme parlamentare, Partia Socialiste dhe ajo Demokratike u ulën sërish në tryezë të premten në një komision të përbashkët për një reformë të re zgjedhore.
Komisioni do të drejtohet nga dy kryetarë; Damian Gjiknuri nga PS dhe Enkelejd Alibeaj nga PD dhe do të ketë në përbërje nëntë anëtarë nga PS, gjashtë nga PD dhe tre nga partitë aleate në opozitë.
Sipas Gjiknurit, komisioni do të funksionojë me frymë bipartizane dhe do të synojë kompromisin për ndryshimet që do të bëhen në Kodin Zgjedhor.
“Jemi të detyruar të bashkëpunojmë me njëri-tjetrin të gjejmë konsensusin e pika të përbashkëta kompromisi,” tha Gjiknuri në çeljen e mbledhjes së parë.
Anëtarët e opozitës u shprehën dyshues, duke rikthyer në vëmendjen përvojën e një viti më parë, kur pas arritjes së një marrëveshje politike, mazhoranca ndërmori në mënyrë të njëanshme ndryshime të tjera thelbësore në sistemin zgjedhor.
Bashkëkryetari Alibeaj tha se sfida më e madhe e reformës është zbatimi i saj.
“Reforma zgjedhore duhet parë si shërbim për publikun,” tha ai duke kërkuar që ndryshimet të bazoheshin në rekomandimet e OSBE-ODIHR-it për zgjedhjet e fundit.
Deputeti Oerd Bylykbashi kërkoi që komisioni të mos kthehet në pazare politike dhe as të shkelet në mënyrë të njëanshme.
“Është bërë e mërzitshme reforma zgjedhore çdo vit, që nga viti 2002. Edhe në vitin 2020 u arrit konsensusi, por u vra në mënyrë të njëanshme nga mazhoranca socialiste,” tha ai. Bylykbashi kërkoi që komisioni të ishte gjithpërfshirës edhe me partitë politike jashtë parlamentit.
Duke iu referuar përvojave të mëparshme, Bylykbashi shtoi se “nëse ky komision do të shërbejë për të krijuar një krizë të re politike, ose një pazar të ri, më mirë të mos jetë”.
I njëjti skepticizëm u shfaq dhe në diskutimet e anëtarëve të tjerë nga opozita.
“Problemi me zgjedhjet nuk fillon e as mbaron te Kodi,” tha Grida Duma, pasi sipas saj, sfida ka të bëjë me kufizimin e qeverisë në përdorimin e administratës dhe burimeve të tjera në fushatë.
Petrit Vasili i LSI-së kërkoi që komisioni të mos kthehej në “tualetin e radhës të politikës” ndërsa ngriti shqetësimin se si ligji mund të ndalonte fenomenet e shitblerjes së votës dhe përdorimin e administratës në zgjedhje.
Edhe më i ashpër ishte deputeti Dashnor Sula, sipas të cilit reformat janë bërë ndër vite për interes të liderëve politikë.
“Jemi katandisur sot në këtë gjendje, ku deputetët janë të emëruar,” tha Sula. “Edhe në 25 prill të 2021, në Kuvend vjen grupi i të fortëve, grupi i biznesmenëve të dyshimtë që blejnë vota në zonat e tyre elektorale dhe të korruptuarit e administratës që vjedhin në 4 vite dhe ato para i shfrytëzojnë për të blerë mandatin,” shtoi ai.
Deputetët socialistë kërkuan që reforma të jetë sipas standardeve më të mira dhe çdo vendim të merret me konsensus politik. “Ky komision duhet të jetë i fundit,” tha Klotilda Bushka duke shtuar se “reforma zgjedhore duhet të garantojë integritetin e votës”.
“Komisioni nuk mund të jetë as çështje egoje, as dëshirash, por standardesh,” shtoi ajo.
Ambasadori i prezencës së OSBE-së në Tiranë, Vincenzo Del Monaco, ishte i pranishëm gjatë mbledhjes së parë të komisionit, ndërsa komisioni ra dakord që të kërkohet zyrtarisht ekspertiza e kësaj organizate dhe organizmave të tjerë ndërkombëtarë në hartimin e draftit të ri ligjor për zgjedhjet.
Raporti përfundimtar i monitoruesve të zgjedhjeve të 25 prillit 2021 kritikoi qeverinë e kryeministrit Edi Rama për abuzime me pushtetin gjatë fushatës, ndërsa Partia Demokratike u kritikua për ngritjen e “strukturave paralele” të mbrojtjes së votës. Ky raport i cilësoi të besueshme akuzat për blerje të votës.