Qeveria e Shqipërisë pritet të aplikojë për statusin e vendit kandidat për anëtarësim në Bashkimin Europian më 28 prill, bëjnë të ditur për BIRN burime në Tiranë dhe Bruksel.
“Kërkesa formale për statusin kandidat pritet të dorëzohet te presidenca Çeke e [BE-së] mundësisht para fundit të këtij viti,” thanë burime nga Parlamenti Europian javën e kaluar në Bruksel.
Data u konfirmua gjithashtu për BIRN nga një burim nga qeveria në Tiranë.
“Qeveria do të dorëzojë kërkesën më 28 prill,” tha një zyrtar i nivelit të lartë me kushtin e anonimatit.
“[Kryeministri] Sali Berisha dëshiron t’i kapë në befasi shqiptarët për këtë rast,” shtoi ai.
Kroacia, Maqedonia dhe Turqia janë sakaq vende kandidate ndërsa pjesa tjetër e Ballkanit Perëndimor klasifikohen si “vende me potencial për të qenë kandidatë për anëtarësim”.
Mali i Zi aplikoi për statusin kandidat dhjetorin e kaluar por Podgorica është ende duke pritur për veprime të tjera mbi këtë çështje.
Tirana shprehu dëshirën të aplikojë për statusin kandidat më herët këtë vit, por shumë zyrtarë të BE-së këshilluan të mos e bëjë duke i kërkuar qeverisë së kryeministrit Sali Berisha “të rishohë disa faktorë para se të dorëzojë aplikimin.”
“Zgjedhjet parlamentare, në fund të qershorit, do të jenë një test me rëndësi kritike për maturitetin demokratik të Shqipërisë dhe një vlerësim nëse këto zgjedhje do të jenë të lira dhe të ndershme sipas standardeve dhe angazhimeve ndërkombëtare do të ketë ndikim në faktin nëse Bashkimi Europian do ta vlerësojë Shqipërinë si gati për hapa të mëtejshëm në integrimin europian,” tha Helmuth Lohan, kreu i delegacionit të Komisionit Europian në Shqipëri, në një intervistë me televizionin vendës Vizion Plus.
“Por në fund, natyrisht i takon qeverisë së Shqipërisë të vendosë se cila është koha më e përshtatshme për dorëzimin e aplikimit për anëtarësim dhe qeveria e Shqipërisë ka thënë në shumë raste se do ta bëjë këtë në konsultë me vendet anëtare të BE-së dhe me Komisionin Europian,” shtoi ai.
Formalisht, çdo vend, edhe Ukraina, mund të aplikojë për vendin e statusit kandidat, por zyrtarët e BE-së argumentojnë se Shqipëria do të duhet të testojë mjedisin politik në BE para se të aplikojë.
Sipas ekspertëve të BE-së, kjo nuk është koha e përshtatshme që Shqipëria të aplikojë.
Në qershor, europianët do të votojnë për një parlamenti të ri europian. Në Shtator, gjermanët do të votojnë për qeverinë e re dhe kancelarja aktuale Angela Merkel ka deklaruar pak javë më parë se “Europa duhet të konsolidohet para se të zgjerohet më tutje.”
Por pavarësisht problemeve të tilla, burime diplomatike në Tiranë thanë se qeveria ka arsye të mira për të besuar se presidenca çeke do ta trajtojë aplikimin e Shqipërisë në mënyrë miqësore.
Ndërkohë, opozita në Shqipëri po akuzon qeverinë se ka përdorur aplikimin për të fituar mbështetje në zgjedhjet e ardhshme.
“Shumë zyrtarë të BE-së e kanë bërë të qartë: Shqipëria duhet të punojë me zgjedhjet para se të aplikojë, por qeveria nuk dëshiron ta dëgjojë këtë,” tha deputetja Socialiste Arta Dade, ish ministre e Punëve të Jashtme.
Procedurat
Aplikimi i Shqipërisë për vend kandidat do të merret nga Këshilli i Europës (krerët e shteteve). Këshilli i Europës do t’i kërkojë Komisionit Europian të japë opinionin për aplikimin, gjë që do të thotë se Këshilli do të pranojë aplikimin dhe pastaj do t’i kërkojë Komisionit të veprojë. Ky është një proces i gjerë që ka kërkuar zakonisht nëntë deri në dhjetë muaj. Por në rastin e Malit të Zi, katër muaj kanë kaluar sakaq dhe Këshilli i Europës nuk i ka kërkuar ende komisionit të përgatisë opinionin.