Kopliku, aty ku për një vajzë, dalja nga shtëpia është një sipërmarrje që mund të ndërmerret vetëm nën shoqërinë e një mashkulli dhe kjo, për arsye më praktike nga sa sugjeron stereotipi i mentalitetit.
Ishim në Koplik, një qytezë në Malësinë e Madhe këtë verë, për një reportazh. Kopliku, si shumë qyteza të Shqipërisë, dalin rrallë në lajme. Dhe kur dalin, kjo ndodh sepse: a) ka ndodhur një vrasje. b) një udhëheqës politik nga Tirana ka marrë mundimin ta vizitojë duke marrë me vete edhe shpurën e zakonshme të kameramanëve dhe gazetarëve.
Kopliku është një qytezë ku fëmijët duket se rriten shpejt, martohen pa mbaruar gjimnazin ose emigrojnë. Dhe përreth gjimnazit të qytetit duket se zhvillohet e gjithë jeta sociale, ose ajo pjesë e jetës sociale që përfshin “kontaktet” djem – vajza. Po them “kontaktet” në thonjëza për shkak se bëhet fjalë për shkëmbim shikimesh.
Zamira, mësuese prej vitesh na tregon se shpesh nënat i sjellin vajzat në shkollë më shpresën se do të kenë mundësi të njohin ndonjë djalë me të cilin të ndajnë jetën. Dhe është e vërtetë. Kur hedhim sytë jashtë oborrit të shkollës shohin djem të shumtë të cilët qëndrojnë, duke biseduar më njëri-tjetrin, derisa vajza që ndonjëri prej tyre pëlqen të kalojë. Kjo është mundësia e vetme që ata mund të shkëmbejnë ndonjë shikim apo fjalë mes tyre. Vetëm brenda klasavë të shkollës së mesme të Koplikut, vajzat dhe djemtë mund të qëndrojnë e të flasin lirshëm bashkë.
Pjesa tjetër e jetës sociale është e ndarë. Djemtë në bilardo ose kafene, ose në të gjithëpërhapurat dyqane bixhozi. Vajzat qëndrojnë në shtëpi.
Në këtë qytet, rregulli i pashkruar është që vajzat nuk dalin dot nga shtëpia “të pashoqëruara”. Dhe shoqërimi nënkupton gjithmonë një mashkull të familjes.
Arsyet mund të interpretohen si çështje mentaliteti, por duket se janë edhe çështje praktike të sigurisë dhe mungesës së zbatimit të ligjit.
Mirela dhe Albina, janë nxënëse të vitit të dytë të shkollës së mesme Sherif Hoxha. Janë vajza plot jetë e me dëshirë për të qënë njësoj si bashkëmoshataret e tyre nëpër botë.
Mirela na tregon se nuk kishte mundur të kryente një prej detyrave të shkollës, pasi i duhej të lëvizte e vetme në disa zona të qytetit për të bërë disa fotografi. Babai i saj e kishte ndaluar që ajo të lëvizte e vetme, pasi nuk ishte mirë as për vajzën as për të. Gjithsesi, ai dha leje që vajza të dilte në rrugë nën shoqërinë e mësueses dhe meje. Dhe këtu zbuluam se sa praktike është ndalimi i qarkullimit për vajzat.
Ajo shëtitje e shkurtër në rrugët e qytetit qe një eksperiencë më vete. Një makinë “të fortish” të qytetit me disa djem brenda e pa të arsyeshme të ecte krahas tre femrave të vetme në rrugë. Ata hodhën një pafundësi ngacmimesh seksuale dhe nuk na u shqitën pavarësisht se çfarë reagimi apo mosreagimi morën prej nesh. Në një situatë normale ngacmime të tilla duhej të konsideroheshin vepër penale e të përndiqeshin nga policia. Por për momentin, diçka e tillë është e pakuptueshme nga autoriteti shtetëror. Dhe kjo po, ka gjasa të jetë çështje mentaliteti. Autoriteti i policit për momentin nuk duket gjëkundi. Gangsterë që kanë efektivisht nën kontroll rrugët e një qyteze dhe që e bëjnë jetën normale të pamundur për një vajzë adoleshente. E vetmja gjë që mund ta ndalojë një situatë të tillë është prania e një “mashkulli shoqërues”. Dhe këtu mbërrijmë te kanuni. Gangsterët lokalë duket se nuk kanë shumë frikë policinë por kanë frikë gjakmarrjen. Kodin zakonor që e bën të lehtë ruajtjen e dinjitetit të njeriut (qoftë kjo edhe të drejtën e një vajze adoleshente për të ecur në rrugë pa rënë pre e ngacmimeve seksuale të padëshirueshme), në kushtet kur kodi penal duket se nuk ndihmon shumë për sa kohë shteti nuk ka forcën apo vullnetin për ta zbatuar.
Ndaj izolimi është zgjidhja me e mirë në raste të tilla për shumë familje që kanë vajza, të cilat mesa duket, problemin e zgjidhin duke i gjetur vajzave burra për martesë dhe… rrjedhimisht për shoqërues në rrugë si garanci për mbrojtje nga gangsterët lokalë.
Shqetësimi i madh i familjeve është se vajza mund të cënohet, sulmohet apo dashurohet me ndonjë të gangster, i cili mund ta marri në qafë.
Por për vajzën… Për dëshirat, ndjenjat të drejtat e saj të shtypura me forcë kush pyet… Mesa duket askush… ato ajo duhet ti mbylli brenda saj…
Mos bre, po e paskan transferu Koplikun ne Afghanistan…
Hahahahaahahhaaha
Kur flasin per traditen e koplikut e krejt malsis e krejt veriut me sakt disa palaço nga tirana
Duke lexuar me vemendje artikullin tuaj ndjej keqardhje te madhe se si eshte shtremberuar ne menyren me absurde realiteti yne. Koplikun nuk mund ta vleresoni ne nje xhiro 30 minuteshe njeditore, aq me teper te beni reportazh, nje mungese profesionalizmi nga ana juaj. Nje realitet i tille nuk ka ekzistur as ne kohen e prinderve tone te cilet jane te arsimuar dhe kane arsimuar edhe femijet e tyre. Me te drejte thoni qe prinderit kane shqetesim se vajzat mund te gabojne ne zgjedhjet e tyre, por ju lutem me gjeni nje prind qe nuk ka shqetesim dhe nuk shpreh kujdes per femijen e tij?! Keto xhirot me makina qe keni permendur ju i gjeni kudo, edhe ne mes te Tiranes ne mesin e dites. Te jeni te sigurte se gjimnazi Sherif Hoxha ka nxjerrur dhe vazhdon te nxjerre studenta shume te mire te cilet kane shkelqyer ne profesione te ndryshme jo vetem brenda vendit por edhe jashte, duke na bere te ndihemi krenar per prejardhjen tone.
Ky artikull i shkon fiks Koplikut edhe …gjithcka eshte mese e vertete!!Kete ,mund ta kundershtojne vetem disa …qe numerohen me gishta ,,,Me keqardhje ky eshte realite…
injorante, nga e keni marre kete informacion ?nuk keni cfare te thoni per qytetin tuaj dhe shpifni per te tjeret .kjo nuk eshte aspak e vettete te pakten ne qytetin e koplik .
Kur te tregoni informacione siguroni se i keni marr taman .Se kopliku kurr nuk ka ken as ka me ken njashtu , bela ka ken ne kohe te skenderbeut por se besoj .ne e dime me mire qe jetojme ne koplik se sa ju qe se dini se ku i bie jo me te dini se c’nodh.Turp qe shpifni per nje vend te shqiperise.