Aleksandër Jabllanoviç, ministri, vërejtjet e të cilit për protestuesit shkaktuan zemërim të gjerë – nuk është më pjesë e qeverisë së Kosovës, tha kryeministri ditën e martë.
Kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa, u tha gazetarëve të martën se “duke filluar që sot, Aleksandër Jabllanoviç nuk është më pjesë e kabinetit.”
Ai pastaj u largua nga konferenca për shtyp, duke mos i dhënë gazetarëve mundësi të bëjnë pyetje, kështu që fillimisht nuk ishte e qartë nëse ministri për Komunitetet kishte dhënë dorëheqjen apo ishte shkarkuar.
Megjithatë, vetë Jabllanoviç më vonë sqaroi se ai nuk dha dorëheqjen, por vendimi për ta zëvendësuar atë erdhi nga Mustafa, të cilin Jabllanoviç e quajti “një vendim shumë zhgënjyes”.
“Protestat e Lëvizjes Vetëvendosje nuk ishin kundër meje, por kundër serbëve të Kosovës dhe pjesëmarrjes së tyre në qeveri,” tha Jabllanoviç për agjensinë së lajmeve “Tanjug” të Serbisë.
Deklarata erdhi në prag të një proteste të tretë të shpallur kundër ministrit, pas dy të tjerave brenda javëve të kaluara.
Këto protesta, të konsideruara si më të mëdhatë që prej shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, përfunduan në konfrontime të dhunshme.
Jabllanoviçi i zemëroi shqiptarët e Kosovës kur quajti “njerëz të egër” protestuesit ndaj pelegrinëve serbë që po vizitonin një kishë në Gjakovë gjatë Krishtlindjes Ortodokse.
Ministri e bëri komentin e tij mbrëmjen e Krishtlindjes Ortodokse, më 6 janar, pasi rreth 100 protestues u grumbulluan dhe nuk i lejuan serbët nga Beogradi të vizitonin një kishë në Gjakovë.
“Njerëzit e egër në Gjakovë i shkatërruan festën njerëzve që erdhën në shtëpitë e tyre që ishin djegur pas luftës në vitin 1999,” tha Jabllanoviç.
Protestuesit qëlluan me akull autobusin që transportonte pelegrinët, duke pretenduar se rreth 40 prej pelegrinëve të kishin marrë pjesë në krimet e luftës gjatë konfliktit 1998-1999.
Protesta më të vogla shpërthyen në Gjakovë dhe qytete të tjera të Kosovës pas deklaratës, duke thënë se Jabllanoviçi kishte ofenduar nënat e atyre që vdiqën gjatë konfliktit në Gjakovë.
Pas presionit publik në rritje, Jabllanoviç kërkoi falje publikisht, duke thënë se ai nuk ishte pasur kurrë qëllim të ofendonte nënat dhe të afërmit e viktimave të luftës.
“I kërkoj falje publikisht nënave që janë ndjerë të prekura nga deklarata time,” tha Jabllanoviç gjatë një takimi të qeverisë së Kosovës.
Zemërimi mbi deklaratën përkoi me një tjetër çështje të kundërshtuar që doli në sipërfaqe më herët të njëjtën javë.
Në fillim të janarit qeveria lajmëroi se do të shpejtonte votimin mbi transformimin e minierës së Trepçës, dikur kompleksi industrial më fitimprues në Kosovë, e cila është nën mbikëqyrjen e Agjencisë së Privatizimit të Kosovës dhe punon me kapacitet të zvogëluar.
Jabllanoviçi, Ministri për Administrim të Pushtetit Lokal, Ljubomir Maric dhe zv/kryeministri i Kosovës, Branimir Stojanoviç më pas udhëtuan për në Beograd për të mbajtur një konferencë shtypi aty, duke protestuar ndaj qëllimit të Kosovës për të marrë nën kontroll minierën e Trepçës dhe duke pohuar se qeveria serbe ende kishte të drejtat e pronësisë mbi të.
Ditën tjetër, më 16 janar, pas dy takimeve, qeveria e Kosovës njoftoi se do të shtynte votimin mbi transformimin e kompleksit të Trepçës. Kompleksi i Trepçës tani do të privatizohet brenda një periudhe prej 36 muajsh. Deputetët e opozitës e quajtën këtë “dorëzim ndaj Serbisë”.
Atë fundjavë, disa mijëra protestues u mblodhën në rrugët e Prishtinës në një protestë me moton “Trepça është e jona! Largojeni Jabllanoviçin!”
Protesta u udhëhoq nga Lëvizja Vetëvendosje dhe OJQ-ja “Thirrja e Nënës”, duke filluar para Bibliotekës Kombëtare dhe më pas ata marshuan nëpër qytet, duke ndaluar para ndërtesës së qeverisë dhe asaj të parlamentit.
Albin Kurti, kreu i Lëvizjes Vetëvendosje, lëshoi një ultimatum për qeverinë, duke kërkuar shkarkimin e Jabllanoviçit brenda 48 orëve. “Në të kundërt, ne do të protestojnë sërish të martën.”
Edhe pse organizatorët thanë se ata donin që protesta të ishte paqësore, një grup qëlloi me gurë ndërtesën e qeverisë, duke thyer xhamat, në mes të gazit lotsjellës dhe përleshjeve me policinë.
Qeveria e refuzoi ultimatumin. “Ne kategorikisht e refuzojmë logjikën e ultimatumeve që bazohen te dhuna dhe kaosi,” tha në një deklaratë zëdhënësi i qeverisë Arban Abrashi.
Vetëvendosja organizoi një protestë të dytë të martën. OJQ-ja “Thirrja e Nënave” njoftoi se ajo nuk do të merrte pjesë në protestën e dytë. Edhe sindikata e minatorëve të Trepçës gjithashtu u distancua nga protesta.
Protesta e dytë ishte planifikuar të ishte paqësore. Megjithatë, fjalimet në fillim të protestës u ndërprenë dhe dhuna shpërtheu pasi një anëtar i Vetëvendosjes lëshoi një ultimatum për policinë.
“Policia nuk mund të vendosë barrikadë përreth statujës së heroit kombëtar shqiptar Skënderbeut. I jap policise një ultimatum prej 15 minutash për të hequr barrikadën, në mënyrë që ne të mund të protestojmë rreth statujës,” tha Dardan Molliqaj.
Pesëmbëdhjetë minuta më vonë, protestuesit filluan ta hiqnin vetë barrikadën dhe pikërisht atëherë dhuna u përshkallëzua dhe policia filloi të hidhte gaz lotsjellës.
Raporte kontradiktore pati për numrin e të lënduarve. Raportet zyrtare të policisë thanë se rreth 160 protestues u dërguan në rajonin e policisë, 72 policë u plagosën dhe 26 qytetarë kërkuan ndihmë mjekësore.
Disa pretendojnë se u lënduan më shumë protestues dhe menjëherë pas protestave, në mediat sociale u shpërnda një video dhune, që shkaktoi një debat se kush duhej fajësuar më shumë.
Vetëvendosje njoftoi për një protestë e tretë më 4 shkurt, me qëllimin për të protestuar derisa Jabllanoviçi të jepte dorëheqjen. Pas deklaratës së Kryeministrit, Vetëvendosje njoftoi se e kishte shtyrë protestën e planifikuar për dje.