Një udhëtim në botën e produkteve të markave të luksit të kapura nga policia doganore e Kosovës si false dhe që në shumicën e rasteve, janë prodhuar në Kinë.
Po të mos ishte për renditjen e panatyrshme mbi një seri tryezash të gjata në ajër të hapur, nën praninë hijerëndë të uniformave të errëta të policisë doganore të Kosovës, mund të mendohej se bëhej fjalë për një panair produktesh luksoze.
Apple, Adidas, Dolce Gabana, Sony, Calvin Klein, Mercedes Benz, Rolex, Gucci, Yves Saint Laurent dhe marka të tjera, spikatnin në vitrinën e improvizuar me rastin e Ditës së Pronësisë Intelektuale – të gjitha të falsifikuara, me pjesën dërrmuese të prodhuara në Kinë.
“Nganjëherë është tepër e vështirë të dallosh një produkt të falsifikuar nga origjinali, sepse çdo detaj, vulë, pullë, përfshi edhe ambalazhin janë identike”, shpjegoi një ekspert spanjoll i doganës. Ai nuk kishte dëshirë t’i publikohej as emri e as fytyra. “Sot nuk kemi dalë për të dhënë deklarata, por për të ndërgjegjësuar”.
Ndryshe nga aktivitete të tjera, ku një zyrtar i kollarisur jep kumtesa optimiste para kamerave, aktiviteti i organizuar të martën, në Prishtinë nga Bashkimi Europian, nuk pati asnjë prononcim. Kishte vetëm punonjës të doganës dhe staf mbështetës që u shpjegonin qytetarëve mbi falsifikimin e markave dhe problemet që ato ngrinin.
“Në disa raste paguan më shtrenjtë, për shembull, nëse blen gypa për instalime të ujit në banesë, të falsifikuar nga Kina por që shiten si spanjolle, mund të kthehesh nga pushimi një fundjave dhe të gjesh një liqen, ndërsa komshiu poshtë një ujëvarë”, vijoi eksperti i EULEX me një shqipe të pastër letrare, më fare pak theks latin.
Ai tha se për më tepër në një rast konkret gypat vinin të pajisura edhe me të dhëna biometrike nga Spanja, çka i bënte shumë të vështira për t’u dalluar. “Nevojiten analiza kimike për ta zbuluar nëse bëhet fjalë për mall origjinal, por sa të tilla mund të bësh për çdo 100 kontejnerë, fjala që bie?”
Një grua u afrua dhe pyeti sesa kushtonte një çantë D&G. “Nuk janë në shitje; janë produkte të falsifikuara që janë këtu për ekspozim”, iu përgjigj një oficere e doganës. Gjatë 30 minutave që pasuan, pyetje të tilla, shoqëruar me zhgënjimin përkatës, ndodhnin orë e çast.
Gjatë vitit 2014, Dogana ka zbuluar 298 raste mallrash të cilat kanë rënë ndesh me ligjin mbi mbrojtjen e pronësisë intelektuale. Mallra të tilla që hyjnë me çmime shumë më të lira se të tjerat, paguajnë edhe shumë më pak taksa, duke ndikuar edhe në konkurrencën e pandershme.
Përveç falsifikimit të markave, ka edhe raste që shkelet pronësia intelektuale. Për shembull, një maçok i buzëqeshur që sheh nga pas një flamuri të doganës, është ndaluar nga autoritet tek tentonte të hynte në Kosovë, duke qenë se ambalazhi i referohej “Tom & Jerry”, pronësi e Time Warner.
Një qytetar i moshuar tregoi një flamur tjetër që ndodhej përbri dhe pyeti nga personeli i doganës për ndryshimin që kishin në ngjyrë: “A kanë qenë tenderë të ndryshëm?” “Jo, por ky këtu ka punuar më shumë”, iu përgjigj spanjolli i EULEX duke treguar nga ai më i zbehtë në ngjyrë. Humori i ekspozitës paraqitej në formë të mirë.
“Nganjëherë bëhet e pamundur që këto mallra të bllokohen që në pikën e kalimit doganor”, vërejti zyrtari i huaj që i pëlqente anonimati. “Hyjnë për shembull krejt rregullisht pantallona xhins pa asnjë markë apo stampë dhe më pas iu vendosen markat në punëtori ilegale”.
Në tetor të vitit që shkoi, dogana zbuloi një mini-punëtori të falsifikimit të produkteve në Prishtinë, por të tilla zbulime mund të realizohen vetëm në rrugë operacionale. “Keqbërësit bëhen çdo ditë e më krijues, dhe po kështu edhe ne, duhet të ecim në gjurmët e tyre; të mësojmë deri në ditën e pensionit”, qeshi spanjolli.
Në sfond, një muzikë e rrymës ‘funky house’ i jepte ekspozitës një frymë të shtensionuar dhe sportive. “Bravo bre, – tha një i ri me shaka – po pse nuk lëshoni muzikë dhe në doganën e Morinës?”
Njerëzit me uniforma qeshën. “Prit edhe pesë minuta se fillon koncerti”, i tha një syresh. Kalimtari tundi kokën me mosbesim dhe vazhdoi rrugën, duke menduar se bëhej fjalë për kthim të shakasë.
Në fakt, koncerti filloi pas tre minutash. Një trio akustike me kitarë, vokal dhe kajon (instrument akustik prej druri që zakonisht i bihet duke iu ulur sipër), mbajti një performancë të përzgjedhur nga muzika botërore, me shije dhe stil origjinal.
“Deri para pak vitesh mund të blije krejt normalisht në dyqan filma, muzikë, apo lojëra kompjuterike të piratuara, por tash nuk shiten më haptazi”, tha një student që bashkë me një shok po shihnin një pajisje loje të falsifikuar me markën Sony. “Nuk e dalloke dot nga origjinali”, tha ai i dorëzuar.
Një vajzë që po shihte me imtësi një palë syze dielli me markën e Mercedez Benz, të punuara mjeshtërisht deri në imtësi, pyeti dhe një herë mbi origjinalitetin e tyre. Përgjigja ishte e njëjta, që gjithçka e ekspozuar ishte e falsifikuar.
“A krejt?” këmbënguli ajo pa e fshehur habinë.
“Veç flamuri nuk është fals”, iu përgjigj oficeri buzagaz duke treguar nga flamuri i Doganës së Kosovës, pas të cilit qëndronte Tomi kinez me buzëqeshjen e tij të përjetshme.
Marrë nga Kallxo.com