Shqipëria dhe Maqedonia ndërmarrin hapa për të zgjidhur ‘luftën tregtare’ të produkteve të freskëta pasi Tirana e ngriti këtë çështje në takimin rajonal të tregtisë së lirë.
Tirana dhe Shkupi kanë arritur një marrëveshje që ka për qëllim t’i japë fund mosmarrëveshjes mbi kontrollet e gjata fitosanitare për prodhimet e freskëta shqiptare në kufirin maqedonas, pas negociatave intensive diplomatike gjatë dy ditëve të fundit.
Ministria shqiptare e Ekonomisë konfirmoi se Maqedonia ka rënë dakord t’i mbajë kamionë që transportojnë prodhime të freskëta në depo derisa kontrollet fitosanitare të përfundojnë, duke zvogëluar kështu rrezikun që përmbajtjet e tyre të mund të kalben para se të arrijnë blerësit.
Në një deklaratë me shkrim të lëshuar të enjten në mbrëmje, Tirana tha se marrëveshja u arrit pasi zv/ministri i ekonomisë në Shqipëri Ervin Mete i bëri presion Maqedonisë që të marrë masa urgjente në lidhje me këtë çështje gjatë konferencës së Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore, CEFTA-s, e cila u mbajt në Moldavi këtë javë.
“Ministri maqedonas i Ekonomisë, Bekim Neziri, i tha ministrit shqiptar se ky vendim ishte marrë dhe se do të shkruhej formalisht si një vendim zyrtar në mbledhjen e ardhshme të qeverisë,” thuhej në deklaratën shqiptare.
Kamionë shqiptarë që transportojnë prodhime të freskëta nuk janë lejuar të hyjnë në Maqedoni në disa raste gjatë muajve të fundit, derisa Maqedonia të kryente kontrollet fitosanitare.
Kamionë të ngarkuar me kastravecë që kalben shpejt dhe produkte të tjera janë lënë në pritje në kufi për 30 orë ose edhe më shumë, pohojnë eksportuesit shqiptarë, duke bërë që kjo t’i kushtojë ekonomisë së brishtë shqiptare me mijëra euro.
“Maqedonia ka një vend të çmuar për sa i takon tregtisë së jashtme për Shqipërinë. Një ditë eksport me Maqedoninë llogaritet të vlejë rreth 135,000 euro dhe kjo është një humbje e madhe për vendin, kur marrim parasysh që bllokimi zgjat disa ditë dhe përsëritet vazhdimisht,” tha për BIRN Nikollaq Neranxi, kreu i Shoqatës Shqiptare për Mbrojtjen e Tregtarëve dhe Tregut.
Duke iu referuar shifrave nga Instituti Shqiptar i Statistikave, INSTAT, Neranxi theksoi se gjatë nëntë mujorit të parë të këtij viti eksportet drejt Maqedonisë përbënin 2.7 për qind të totalit të eksporteve të Shqipërisë, me një vlerë prej 36.5 milionë eurosh.
Të dyja vendet kanë nënshkruar Marrëveshjen e Tregtisë së Lirë të Evropës Qendrore, CEFTA, e cila parashikon të mos ketë barriera të paarsyeshme apo tarifa për tregtinë e lirë midis shteteve nënshkruese.
Incidenti i fundit shkaktoi kritika të ashpra në Shqipëri dhe Tirana kërcënoi se do të bllokonte importet e Maqedonisë në shenjë hakmarrjeje për atë që ajo e përshkroi si një “luftë tregtare”.
“Këto janë taktika të fshehta të përdorura nga qeveria maqedonase për të mbrojtur tregun e vet. Nëse bllokimi i importeve vazhdon, atëherë ne do të bllokojmë eksportet maqedonase në Shqipëri,” tha ministri i Ekonomisë, Arben Ahmetaj, në një deklaratë me shkrim për mediat ditën e martë.
Ministri i Bujqësisë Edmond Panariti tha se shqetësimet e Maqedonisë në lidhje me standardet dhe kontrollet sanitare të produkteve “nuk vlente si justifikim” gjatë një interviste televizive në Top Channel këtë muaj.
“Këto taktika nga ana e Maqedonisë janë thjesht për të shmangur konkurrencën e tregtisë së lirë. Kjo është luftë tregtare,” tha ai.
Duke mirëpritur vendimin e qeverisë për ta parashtruar çështjen në CEFTA, Neranxi tha se kjo masë ishte e vonuar.
“Më në fund ka ardhur koha të kemi këtë qasje të drejtë në marrëdhëniet me fqinjin tonë, me të cilat është abuzuar shumë në shumë raste me produktet tona. Ajo që ministri po bën tani, duhet të ishte vërë vite më parë nga paraardhësit e tij,” tha ai.
Vrenezi Naim, një zëdhënës për Ministrinë e Ekonomisë së Maqedonisë, këmbënguli se Shkupi “po i përmbahet” CEFTA-s. Ministria e Bujqësisë tha se ajo po përpiqej të përshpejtonte inspektimet fitosanitare dhe se kamionët po mbaheshin nëpër depo dhe nuk po lihen në anë të rrugës në kufi.
“Zakonisht, këto kontrolle bëhen brenda 30 orëve. Mund të ketë disa inspektime që zgjasin më shumë, por njësoj si në çdo vend tjetër, ne duhet të mbrojmë konsumatorët tanë. Për shembull, së fundmi, kemi pasur dy kamionë në të cilët u zbuluan kastravecë me përqendrim të lartë pesticidesh,” tha zëdhënësja e Ministrisë së Bujqësisë Sonja Trajkovska.