Skulptura që sinjifikon identitetin rumun përballet me një fat të pasigurt, pasi rumunët kanë ngritur pikëpyetje mbi shpenzimin apo jo të parave të publikut në një vepër arti.
Rumania ka nisur një fushatë publike për të mbledhur fonde për të blerë “Diturinë e Tokës”, një prej veprave më të njohura të artit nga skulptori modernist rumun Constantin Brancusi.
Por ka shqetësime nëse mjaftueshëm njerëz në vendin e varfër të Ballkanit do të mbështesnin sipërmarrjen e shtrenjtë.
Në mars, pas vitesh mosmarrëveshjeje me pronarët e skulpturës , qeveria njoftoi qëllimin e saj për të paguar 11 milionë euro për veprën.
Rreth 5 milionë euro do të vijnë nga buxheti i shtetit, ndërsa paratë e mbetura pritet të mblidhen nga publiku deri në fund të shtatorit.
“Dua që Brancusi të na bashkojë, ndaj po i bëj thirrje rumunëve të marrin përsipër përgjegjësi individuale dhe të dhurojnë”, tha të enjten kryeministri Dacian Ciolos.
Fushata, e quajtur “Brancusi është i imi”, është mbështetur nga shumë figura publike, përfshirë aktorë, shkrimtarë apo yje televizive.
Madje edhe gruaja e kryeministrit, Valerie Ciolos – Villemin, që është një këngëtare amatore, ka marrë pjesë në një koncert opera që synon ngritjen e fondeve për të blerë skulpturën.
Qeveria ka premtuar gjithashtu të ofrojë përjashtime tatimore për donacionet publike.
Për më tepër, të gjithë ata që dhurojnë në faqet e internetit të fushatës do të marrin një diplomë simbolike dixhitale me emrin e tyre në të, që të dëshmojë mbështetjen e tyre.
Disa rumunë janë entuziastë. Gabriela Moroiu, një gazetar i pavarur, vendosi të bëjë një donacion të vogël për të provuar se “rumunët i vlerësojnë vërtetë artistët e tyre.
“Blerja mbrapsht e skulpturës do të jetë një shenjë se rumunët ende mund të qëndrojnë së bashku për një qëllim të përbashkët, kuptimplote. Vetëm së bashku mund t’i rregullojmë gjërat e këqija që prekin shoqërinë tonë”, tha Moroiu.
Fushata për mbledhjen e fondeve kujton nxitjen popullore për mbledhjen e fondeve 130 vjet më parë, kur një ndërtesë simbolike për kulturën e vendit, u ndërtua me paratë e mbledhura nga publiku.
“Pse të të japim para për një skulpturë? Nëse qeveria do të ishte efikase në luftën ndaj evazionit fiskal dhe korrupsionit, do të kishte para të mjaftueshme në arkën e shtetit për artin”, thotë Constantin Ionescu, një pensionist 67-vjeçar.
Disa specialistë kanë gjithashtu dyshime për planet e qeverisë për të blerë sërish statujën.
Dan Popesku, pronari i një galerie arti në Bukuresht, e quan fushatën “të padobishme”. Ai thotë se statuja është shumë e mbivlerësuar.
“Qeveria do të bënte më mirë të ndryshonte ligjin në mënyrë që disa vepra arti, përfshirë ato në koleksione private, të ekspozohen më rregullisht për publikun,” shtoi Popescu.
Historia statuja pasqyron trazirën e realitetit të Rumanisë së viteve të fundit. Brancusi, i cili kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij artistike në Paris, e gdhendi atë në 1907. Katër vjet më vonë, Gheorghe Romascu, një inxhinier rumun dhe dashamirës i artit e bleu atë.
Regjimi komunist e konfiskoi në 1957 dhe kështu u bë subjekt i një beteje të gjatë ligjore pasi regjimi komunist i Çausheskut ra. Në vitin 2008, vepra e artit iu kthye familjes së pronarit origjinal.
Pronarët vendosën ta shesin në 2014 dhe kërkuan 20 milionë euro. Shteti rumun, që ka të drejtën e parë ofroi si fillim 5 milionë euro. Negociatat që pasuan arritën në një marrëveshje këtë javë.
Statuja përfaqëson një grua, të gdhendur nga guri gëlqeror, që sheh në mënyrë enigmatike përpara. Është në ekspozim në Muzeun Kombëtar të Bukureshtit.
I njohur si babai i skulpturës moderne, Brancusi ishte një nga skulptorët më me ndikim të shekullit 20, si dhe një fotograf dhe piktor.
Rumania muajin e shkuar përkujtoi 140-vjetorin e lindjes së tij me shumë evente publike të organizuara në nder të skulptorit brenda dhe jashtë vendit.