Pasi partia kryesore VMRO DPMNE e tejkaloi të dielën afatin për të krijuar një qeveri të re, social demokratët në opozitë po ushtrojnë presion ndaj presidentit maqedonas që t’u besojë atyre të njëjtën detyrë.
Ekspertët ligjorë dhe vëzhguesit politikë në Maqedoni thonë se nga ana kushtetuese nuk ka dilema që presidenti Ivanov duhet tani t’ia japë shansin për të krijuar një qeveri social demokratëve në opozitë, të cilët dolën të dytët në zgjedhjet e 11 dhjetorit.
“Duke pasur këtë në mendje, si dhe kushtetutën dhe praktikat e shkuara në vendin tonë, mandati duhet t’i dorëzohet tani partisë që doli e dyta,” tha ish-gjykatësja e Maqedonisë në Strasburg, Margarita Caca Nikolovska.
Megjithatë, disa dyshojnë se presidenti Ivanov mund të përpiqet t’ia japë mandatin, jo liderit të SDSM Zoran Zaev, por dikujt tjetër nga partia VMRO DPMNE, pasi lideri i saj Nikola Gruevski, e kaloi afatin të dielën për të krijuar një mazhorancë parlamentare.
Pasi dështoi në sigurimin e mbështetjes nga ish-partneri në koalicion, BDI, partia e Gruevskit të dielën në mbrëmje tha se zgjedhjet e reja ishin opsioni më i mirë për t’i dhënë fund krizës.
Në zgjedhjet e 11 dhjetorit, VMRO DPMNE fitoi 51 vende nga parlamenti me 120 vende ndërsa SDSM fitoi 49.
Kjo do të thotë se mbështetja nga BDI dhe 10 deputetët e saj, si dhe nga parti të tjera etnike shqiptare, që kanë së bashku 10 vende, është thelbësore për formimin e një shumice parlamentare me 61 deputetë.
Sipas kushtetutës, neni 90, presidenti “është i detyruar t’i japë mandatin për qeverinë e re partisë kandidate ose partive [të koalicionit] që kanë një shumicë në parlament”, brenda dhjetë ditëve.
Kushtetuta nuk thotë se çfarë duhet të ndodhë nëse përpjekja e parë dështon, siç ndodhi të dielën, gjë që i hap rrugë interpretimeve të ndryshme.
Ndërsa shumica e ekspertëve ligjorë bien dakord se në çdo demokraci mandati duhet t’i shkojë partisë së dytë më të fortë, disa mbështetës të qeverisë këmbëngulin që presidenti nuk duhet t’ia japë mandatin opozitës dhe mund t’ia ofrojë atë sërish partisë kryesore ose ta tërheqë atë duke thirrur zgjedhje të reja.
Saso Ordanoski, një analist politik nga një OJQ e quajtur Qendra Civile për Liri, tha se ai dyshonte se pavarësisht ngurrimit të dukshëm të BDI për të mbështetur qeverinë e re të Gruevskit, dy partnerët afatgjatë mund të kenë një axhendë të fshehtë që shmang dhënien e mandatit opozitës.
“Mendoj se faza tjetër do të jetë shmangia e dhënies së mandatit SDSM… që procesi i formimit të qeverisë së ardhshme të qëndrojnë brenda VMRO DPMNE ose të shkojmë në zgjedhje të reja,” tha ai.
E vetmja mënyrë që opozita të kalojë këtë plan të dyshuar, tha Ordanovski do të ishte të merrte hapa proaktivë dhe të siguronte mjaftueshëm deputetë për të provuar se mund të krijojë një mazhorancë, “sepse ky është një proces që nuk mund të ndalohet, edhe nga kreu i shtetit”.
Të hënën, Zaev e nxiti presidentin Ivanov të mos humbasë kohë dhe t’i japë atij mandatin, duke shtuar se ishte i bindur që mund të kishte sukses në formimin e një qeverie. “Gjithçka tjetër do të ishte shkelje e kushtetutës”, tha ai.
I pyetur se çfarë do të ndodhë nëse nuk merr mandatin, ai la të kuptohej se do të kishte protesta të mundshme.
“Qytetarët janë të zgjuar, ata kanë parë çdo gjë. Kushdo që u përpoq në të shkuarën të shkelë kushtetutën apo të bëjë hapa të paligjshëm është përballur me kundër-reagim që kthyen proceset normale,” tha Zaev.
Zgjedhjet e 11 dhjetorit u zhvilluan pas një krize të gjatë politike që rrotullohet rreth pretendimeve të opozitës për përgjime të paligjshme të qeverisë Gruevski. Ky i fundit i ka mohuar akuzat.